Έναρξη μιας νέας εποχής
Το άνοιγμα της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας στα Μη Διασυνδεδεμένα Νησιά (Αγορά ΜΔΝ) ολοκληρώνει η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ), μέσω της θέσπισης του δευτερογενούς ρυθμιστικού πλαισίου.
Το πλαίσιο περιλαμβάνει:
α) Τη θέσπιση του Κώδικα Διαχείρισης των Ηλεκτρικών Συστημάτων των Μη Διασυνδεδεμένων Νησιών (Κώδικας ΜΔΝ, Απόφαση ΡΑΕ 39/2014).
β) Τη θέσπιση της Μεθοδολογίας Υπολογισμού του Ανταλλάγματος για την κάλυψη των δαπανών παροχής Υπηρεσιών Κοινής Ωφέλειας (ΥΚΩ) στους καταναλωτές των ΜΔΝ (Απόφαση ΡΑΕ 14/2014).
γ) Τον Καθορισμό της εύλογης απόδοσης των δεσμευμένων κεφαλαίων για τη δραστηριότητα της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στα ΜΔΝ (Απόφαση ΡΑΕ 15/2014).
Όπως σημειώνει η ΡΑΕ, η ολοκλήρωση του ρυθμιστικού αυτού πλαισίου επιτρέπει την άμεση και απρόσκοπτη δραστηριοποίηση των ενδιαφερομένων, τόσο στην προμήθεια ηλεκτρικής ενέργειας στα ηλεκτρικά συστήματα των ΜΔΝ (Συστήματα ΜΔΝ), διακριτά ανά Σύστημα (δηλαδή, στις περισσότερες περιπτώσεις, ανά νησί), με όρους και προϋποθέσεις ανάλογες με αυτές που ισχύουν για την αγορά του Διασυνδεδεμένου Συστήματος, διαφοροποιημένες, ωστόσο, λόγω των σημαντικών ιδιαιτεροτήτων των Συστημάτων και της Αγοράς των ΜΔΝ, όσο και στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από συμβατικές μονάδες σε ένα Σύστημα ΜΔΝ.
Ο Κώδικας ΜΔΝ αποτελεί το επιστέγασμα της μακρόχρονης και επίπονης προσπάθειας της ΡΑΕ, με τη συνδρομή του Διαχειριστή ΜΔΝ (ΔΕΔΔΗΕ ΑΕ) και τη συμβολή Πανεπιστημιακών Ιδρυμάτων της χώρας, και κυρίως του ΕΜΠ, για την κατάρτιση και καθιέρωση κανόνων λειτουργίας των Συστημάτων και της Αγοράς ΜΔΝ, λαμβανομένων υπ’ όψη των ακόλουθων, κρίσιμων για τα μη διασυνδεδεμένα νησιά, αναγκών:
– Την ανάγκη διασφάλισης του ενεργειακού εφοδιασμού των ΜΔΝ και τη βέλτιστη ανάπτυξη των συστημάτων παραγωγής τους, με την παροχή κινήτρων και την καθιέρωση διαδικασιών για σταδιακή αύξηση της ευελιξίας των ηλεκτρικών συστημάτων, και ιδίως των συμβατικών μονάδων.
– Το πλήθος των ιδιαιτεροτήτων των ΜΔΝ, και ιδίως το μεγάλο εύρος μεγέθους των Συστημάτων τους (μέγιστη ζήτηση ανά νησί, που κυμαίνεται από μερικές εκατοντάδες kW ως αρκετές εκατοντάδες MW), σε σχέση με τα διασυνδεδεμένα συστήματα.
– Την ανάγκη προώθησης της διείσδυσης της ενέργειας από ΑΠΕ και ΣΗΘΥΑ στα ενεργειακά ισοζύγια των ΜΔΝ, με τη συμμετοχή ενός ευρέος φάσματος τεχνολογιών ΑΠΕ και υβριδικών σταθμών, βάσει και των σχετικών απαιτήσεων και προβλέψεων του νομοθετικού πλαισίου, ώστε να μπορεί να επιτυγχάνονται διεισδύσεις σε επίπεδα άνω του 50-60%.
– Την ανάγκη συγκράτησης του κόστους ηλεκτροπαραγωγής στα ΜΔΝ, ιδιαίτερα των συμβατικών μονάδων.
– Την ανάγκη τεκμηρίωσης, διαφάνειας και επαληθευσιμότητας του κόστους παραγωγής και του υπολογισμού των δαπανών για την παροχή των Υπηρεσιών Κοινής Ωφέλειας (ΥΚΩ) στα ΜΔΝ, όπως άλλωστε επιτάσσει και η Κοινοτική Οδηγία 2009/72/ΕΚ, οι οποίες δαπάνες προσεγγίζουν ήδη συνολικά το 1 δις € ετησίως.
– Την Κοινοτική επιταγή για παροχή ισότιμης πρόσβασης των ενδιαφερομένων στην Αγορά των ΜΔΝ.
– Την ανάγκη και ταυτόχρονα εθνική επιταγή, ώστε οι καταναλωτές των ΜΔΝ να απολαμβάνουν το αγαθό της ηλεκτρικής ενέργειας και τις σχετικές υπηρεσίες σε επίπεδα ποιότητας και σε τιμές ανάλογες με αυτές των καταναλωτών του Διασυνδεδεμένου Συστήματος.
– Την ανάγκη πρόβλεψης ιδιαίτερου καθεστώτος σε περίπτωση λήψης παρέκκλισης από διατάξεις της Οδηγίας 2009/72/ΕΚ, βάσει των σχετικών αιτημάτων της Χώρας και των αντίστοιχων προβλέψεων του ν. 4001/2011.
Ο Κώδικας ΜΔΝ αποτελεί πρωτοποριακό ρυθμιστικό κείμενο, καθώς καταρτίστηκε για να εφαρμοστεί σε αυτόνομα ηλεκτρικά συστήματα που υπόκεινται στο Ευρωπαϊκό Δίκαιο, χωρίς τη λήψη σχετικής παρέκκλισης, και συνεπώς αποτελεί, πανευρωπαϊκά αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο, καινοτόμο πόνημα, που αποτυπώνει ένα ιδιαίτερο θεσμικό πλαίσιο, το οποίο, όπως είναι φυσικό, με την πάροδο του χρόνου και με βάση τα αποτελέσματα της πρώτης εφαρμογής του, θα βελτιώνεται όπου κρίνεται αναγκαίο, με τη συνδρομή του Διαχειριστή ΜΔΝ και των συμμετεχόντων στην Αγορά ΜΔΝ.
Η εφαρμογή του Κώδικα ΜΔΝ προβλέφθηκε να λάβει χώρα σταδιακά, μέσω ενός μεταβατικού σταδίου διάρκειας πέντε (5) ετών, το οποίο κρίθηκε αναγκαίο για τη σταδιακή ανάπτυξη και εγκατάσταση της αναγκαίας υποδομής (Κέντρα Ελέγχου Ενέργειας, Πληροφοριακό Σύστημα, κ.λπ.) για τη διαχείριση των Συστημάτων και της Αγοράς των ΜΔΝ, η οποία θα υλοποιηθεί σχεδόν από μηδενική βάση. Παράλληλα, η ανάπτυξη της υποδομής αυτής θα πρέπει απαραίτητα να συνοδευτεί από κατάλληλη και επαρκή οργάνωση και στελέχωση των αρμόδιων υπηρεσιών του Διαχειριστή ΜΔΝ (ΔΕΔΔΗΕ Α.Ε.), προκειμένου αυτός να ανταπεξέλθει αποτελεσματικά στις αυξημένες και απαιτητικές αρμοδιότητες με τις οποίες τον επιφορτίζουν οι ρυθμίσεις του θεσμικού πλαισίου. Ταυτόχρονα, προβλέφθηκε η σταδιακή προσαρμογή των υφιστάμενων εγκαταστάσεων και υποδομών των ΜΔΝ (σταθμοί παραγωγής όλων των κατηγοριών, δίκτυο, κ.λπ.) στο νέο πλαίσιο.
Η εφαρμογή του Κώδικα ΜΔΝ, σε συνδυασμό με τη νέα μεθοδολογία υπολογισμού του οφειλόμενου ανταλλάγματος σε παρόχους ΥΚΩ ΜΔΝ (προμηθευτές στα ΜΔΝ), δίνει πλέον τη δυνατότητα άμεσης δραστηριοποίησης οποιουδήποτε ενδιαφερόμενου προμηθευτή σε οποιοδήποτε Σύστημα ΜΔΝ επιθυμεί, παρέχοντας τιμολόγια, ανά κατηγορία καταναλωτή, ίδια με αυτά που παρέχει στους καταναλωτές του Διασυνδεδεμένου Συστήματος, και λαμβάνοντας το αντίστοιχο αντάλλαγμα για την παροχή ΥΚΩ ΜΔΝ, ανεξαρτήτως του κόστους παραγωγής της ηλεκτρικής ενέργειας στο Σύστημα αυτό.
Αντιστοίχως, όπως σημειώνει η ΡΑΕ, η δραστηριότητα της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από συμβατικές μονάδες στα ΜΔΝ καθίσταται πλέον δυνατή από οποιονδήποτε ενδιαφερόμενο, βάσει διαφανών και ισότιμων κανόνων.
Έτσι, κάθε ενδιαφερόμενος παραγωγός, έχει τη δυνατότητα να ξεκινήσει άμεσα τις διαδικασίες δραστηριοποίησής του σε οποιοδήποτε Σύστημα ΜΔΝ επιθυμεί, ανακτώντας πλήρως το κόστος παραγωγής που θα έχει, και λαμβάνοντας μια εύλογη απόδοση των δεσμευμένων κεφαλαίων του για τη δραστηριότητά του αυτή.
Τα Εγχειρίδια και οι Αποφάσεις ΡΑΕ που θα ακολουθήσουν με βάση το χρονοδιάγραμμα του Κώδικα ΜΔΝ κατά τη μετάβαση στο νέο πλαίσιο, θα εξειδικεύσουν τις σχετικές διαδικασίες και τιμολογήσεις, ωστόσο, καθίσταται ήδη σαφές από τις διατάξεις του Κώδικα ότι η δραστηριότητα της παραγωγής στα ΜΔΝ αποτελεί μια επένδυση σχετικά χαμηλού ρίσκου, με μια εύλογη απόδοση των επενδεδυμένων κεφαλαίων, εφ’ όσον βεβαίως ο ενδιαφερόμενος παραγωγός ξεπεράσει τα εμπόδια και προβλήματα που υπάρχουν στη χωροθέτηση συμβατικού δυναμικού σε νησιωτικό σύστημα.
Στο πλαίσιο αυτό, δίνεται η δυνατότητα κάλυψης πρόσθετων δαπανών που τυχόν απαιτηθούν, λόγω ιδιαίτερων απαιτήσεων στην ανάπτυξη του εν λόγω δυναμικού, που θα πρέπει να τεκμηριωθούν από τον ενδιαφερόμενο με βάση αντικειμενικά και αδιαμφισβήτητα στοιχεία που προδιαγράφει ο Κώδικας ΜΔΝ.
Όπως σημειώνει η ΡΑΕ, σε κάθε περίπτωση, το δευτερογενές αυτό πλαίσιο που τίθεται σήμερα σε εφαρμογή, σηματοδοτεί την έναρξη μιας νέας εποχής στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας στα ΜΔΝ, αποτελώντας το θεμέλιο λίθο για την καθιέρωση ισότιμων και διαφανών κανόνων και διαδικασιών στην αγορά αυτή, με απώτερο στόχο την προστασία του Έλληνα καταναλωτή ηλεκτρικής ενέργειας κατά τον πλέον αποτελεσματικό τρόπο.
