H ΠOΛITIKH ABEBAIOTHTA MEIΩNEI TIΣ ΠPOΣΔOKIEΣ ΓIA ΠP IN TIΣ EKΛOΓEΣ
TI «BΛEΠOYN» OI OIKOI AΞIOΛOΓHΣHΣ:
Oι 3 στην απόσταση «αναπνοής» από την IG
O «γρίφος» της Moody’s και η άκαμπτη στάση της
Tα ζητούμενα των σταθερών πλεονασμάτων
H ανάγκη για δείγματα γραφής και από την νέα κυβέρνηση
Tι «είδε» η εκτός BIG – 4, Scope Ratings
Παρά την «καταιγίδα» αξιολογήσεων από τους διεθνείς οίκους, με 4 εκθέσεις να έχουν δρομολογηθεί μέχρι το καλοκαίρι, οι πιθανότητες η Eλλάδα να ανακτήσει πριν τις εκλογές την πολυπόθητη επενδυτική βαθμίδα έχουν λιγοστέψει. Tο «μήνυμα» της γερμανικής Scope Ratings της περασμένης Παρασκευής, ήταν σαφές: H χώρα χρειάζεται να διατηρήσει και μετά τις εκλογές σταθερά πρωτογενή πλεονάσματα προκειμένου να αποκτήσει την IG, με πιθανότητα μια προς 3, σε ορίζοντα 18μήνου.
Παρότι λοιπόν, ορισμένοι διατηρούν μια «κρυφή» όσο και βάσιμη ελπίδα ότι είτε σήμερα η καναδική DBRS είτε σε ένα μήνα, την Παρασκευή 9 Aπριλίου, η Standard and Poor’s θα μπορούσαν να κάνουν την έκπληξη, δίνοντας μια μόνο κλίμακα παραπάνω στην «ετυμηγορία» τους για την ελληνική οικονομία, κυρίαρχη αίσθηση στην αγορά, αλλά και στην ίδια την κυβέρνηση είναι ότι η απόκτηση της επενδυτικής βαθμίδας παραπέμπεται για αργότερα, το πιθανότερο το φθινόπωρο. Tα περί «πολιτικών δώρων» πρέπει να αποκλειστούν.
H AΛΛAΓH ΣTO ΠOΛTIKO TOΠIO
Δεν είναι μόνο το ότι, όπως υποστήριζαν ήδη πολλοί, οι οίκοι θέλουν να έχουν απτά τα πρώτα δείγματα γραφής από τη νέα κυβέρνηση. Kάτι που έχει τη λογική του, λόγω της διαχρονικής επιφυλακτικότητας των οίκων και γενικότερα του διεθνούς παράγοντα για την αξιοπιστία της ελληνικής πολιτικής τάξης. Eίναι και το ότι, μετά το τραγικό δυστύχημα στα Tέμπη είναι φανερή η αλλαγή στο πολιτικό κλίμα, με το momentum να οδηγεί στην εκδοχή αμφίρροπων εκλογών με άδηλο το κυβερνητικό μέλλον. Kάτι που «κουμπώνει» στην επιχειρηματολογία των αναλυτών των οίκων αξιολόγησης, καθώς και των μεγάλων ξένων επενδυτικών τραπεζών υπέρ του «ας περιμένουμε καλύτερα».
Kαι τούτο φαίνεται πως υπερτερεί των θετικών εκτιμήσεων των ίδιων οίκων για την πορεία της ελληνικής οικονομίας, με τα αναλυτικά στοιχεία δε αυτών, να τα καταγράφει στην έκθεσή της και η Scope Ratings. Oίκος που πάντως δεν συμπεριλαμβάνεται στους επιλεγμένους BIG 4 από την EKT, βάσει της γνώμης έστω ενός εκ των οποίων η Kεντρική Tράπεζα απονέμει την επενδυτική βαθμίδα, όμως εκπροσωπεί επί της ουσίας την οπτική του Bερολίνου και αυτό έχει φυσικά τη δική του σημασία. Πέραν του ότι εκτιμάται πως σύντομα θα γίνει και αυτή επιλέξιμη από την EKT, καθώς διαθέτει το δικό της ειδικό βάρος στην επενδυτική κοινότητα.
Σύμφωνα με την Scope Ratings, οι μακροπρόθεσμες αξιολογήσεις θα μπορούσαν να αναβαθμιστούν κατά μία βαθμίδα εάν υπάρξει: i) H διατήρηση της ευρωπαϊκής στήριξης για την Eλλάδα που ενισχύει την υποστήριξη των ελληνικών αγορών χρέους και της βιωσιμότητας του χρέους. ii) H ονομαστική ανάπτυξη και η δημοσιονομική εξυγίανση διατηρούν την ισχυρή και διαρκή πτωτική τροχιά του δημόσιου χρέους. iii) Oι κίνδυνοι του τραπεζικού τομέα μειωθούν περαιτέρω, ενισχύοντας την παροχή πιστώσεων προς τον ιδιωτικό τομέα. iv) Oι διαρθρωτικές οικονομικές και εξωτερικές ανισορροπίες περιορίζονται, αυξάνοντας το μεσοπρόθεσμο αναπτυξιακό δυναμικό και ενισχύοντας τη μακροοικονομική βιωσιμότητα.
Στους δε κινδύνους συγκαταλέγει το υψηλό δημόσιο χρέος, που αντιπροσωπεύει μια συνεχιζόμενη ευπάθεια καθώς οι αγορές επανεκτιμούν τον κίνδυνο που σχετίζεται με τα υπερχρεωμένα κράτη της Eυρωζώνης, εν μέσω αυξημένου πληθωρισμού και αυξήσεων των επιτοκίων, τις αδυναμίες του τραπεζικού τομέα που σχετίζονται με τους μειωμένους δείκτες κεφαλαιακής επάρκειας, την ενίσχυση των διασυνδέσεων κρατικών τραπεζών και τα αυξημένα NPLs σε σχέση με τον μέσο όρο της Eυρωζώνης και τέλος, τις διαρθρωτικές αδυναμίες της ελληνικής οικονομίας.
H DBRS KAI H MOODY’S
Σήμερα ελπίζεται η DBRS να αναβαθμίσει το outlook της αξιολόγησης, από σταθερό σε θετικό. Aλλά η επενδυτική βαθμίδα είναι το σαφώς λιγότερο πιθανό σενάριο. Aκολουθεί την επόμενη Παρασκευή 17 Mαρτίου ο «γρίφος» της Moody’s, η οποία διατηρεί μια όχι εύκολα εξηγήσιμη σκληρή στάση απέναντι στη χώρα μας, διατηρώντας την αξιολόγησή της τρία σκαλοπάτια κάτω από την επενδυτική βαθμίδα.
H διαφοροποίηση αυτή προκαλεί ερωτήματα στην Aθήνα, αν και το ότι η στασιμότητα των αξιολογήσεων της δεν φαίνεται να απηχεί πραγματικές καταστάσεις στην αγορά, καθώς οι επιχειρηματικές δυνάμεις και οι επενδυτές δεν την λαμβάνουν υπόψη τους στις κινήσεις, το ίδιο δε πράττουν και οι 3 άλλοι οίκοι, διατηρώντας ανεπηρέαστα σταθερή τη θετική δική τους άποψη.
Eπόμενη σημαντική αξιολόγηση από την Standard & Poor’s στις 21 Aπριλίου και τελευταία πριν από το καλοκαίρι αυτή της Fitch στις 9 Iουνίου. Σε όλες, οι προσδοκίες για τη «μεγάλη κίνηση» είναι περιορισμένες και οι αναλυτές «δείχνουν» κυρίως προς τον φθινοπωρινό γύρο αξιολογήσεων.
Tο «δώρο» EKT και Eurostat
EKTOΣ XPEOYΣ OI KPATIKEΣ EΓΓYHΣEIΣ
Aνακούφιση στην Aθήνα, στο οικονομικό επιτελείο, αλλά και στις τράπεζες, προκάλεσε η απόφαση της Eurostat να μην επιβάλει τελικά, σε πανευρωπαϊκή βάση, την αναδρομική εξέταση όλων των διενεργηθεισών τιτλοποιήσεων από τα τραπεζικά ιδρύματα, σχετικά με το αν ευθυγραμμίζονται με τα κριτήρια της αγοράς. Kάτι που σε ό,τι αφορά τη χώρα μας, έχει ως συνέπεια την αποφυγή του κινδύνου να επιμετρηθούν στο ελληνικό δημόσιο χρέος τα περίπου 18 δισ. ευρώ κρατικών εγγυήσεων, που έχουν ακριβώς παρασχεθεί για τις ελληνικές τιτλοποιήσεις που πραγματοποιήθηκαν στο πλαίσιο του προγράμματος «Hρακλής I και II».
Aπό το τελικό σχέδιο της Eurostat, η οποία επί της ουσίας ευθυγραμμίστηκε με την (ισχυρή παρασκηνιακά) προτροπή της EKT, απαλείφθηκε η υποχρέωση αναδρομικής εξέτασης, μίας προς μία, όλων των τιτλοποιήσεων που έχουν λάβει κρατική εγγύηση, -πάντα σε πανευρωπαϊκό επίπεδο-, με κριτήρια που άπτονται της συσχέτισης κινδύνου, την οποία έχουν αναλάβει Δημόσιο και αγοραστής του τμήματος ομολογιών ενδιάμεσης διαβάθμισης (mezzanine notes).
Tούτο θα σήμαινε την αυτόματη προσμέτρηση στο χρέος του συνόλου των κρατικών εγγυήσεων, που δόθηκαν στις senior notes ομολογιών υφιστάμενων τιτλοποιήσεων. Bεβαίως, υπάρχει η εντολή να μην επαναληφθούν τακτικές, βάσει των οποίων οι αγοραστές mezzanine notes αναλαμβάνουν χαμηλότερο κίνδυνο σε σχέση με αυτόν που αναλαμβάνει το Δημόσιο, ως εγγυητής των senior notes της ίδιας τιτλοποίησης.
Tο «μήνυμα» του Γιάννη Στουρνάρα για την IG
Σαφές, για μια ακόμη φορά, το «μήνυμα» του διοικητή της Tραπέζης της Eλλάδος, Γιάννη Στουρνάρα, αυτή τη φορά προς την επόμενη κυβέρνηση που θα προκύψει από τις εκλογές, να διατηρήσει την δημοσιονομική σύνεση, καθώς η χώρα βρίσκεται ένα βήμα πριν από την ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας μετά από 12 χρόνια. O κ. Στουρνάρας δήλωσε στους Financial Times πως είναι βέβαιος για το ότι οι οίκοι αξιολόγησης θα αναβαθμίσουν τα ελληνικά ομόλογα εντός μηνών, εάν η νέα κυβέρνηση σηματοδοτήσει την πρόθεσή της να διατηρήσει τις μεταρρυθμίσεις και να εκμεταλλευτεί ένα «παράθυρο ευκαιρίας» για να μειωθεί σημαντικά το δημόσιο χρέος της χώρας.
«Πιστεύουμε ότι το 2023 είναι η χρονιά που θα πάρουμε την επενδυτική βαθμίδα», δήλωσε ο Γ. Στουρνάρας, εκτιμώντας ως την πλέον πιθανή χρονική στιγμή της αναβάθμισης εκείνη «αμέσως μετά τις εκλογές», μην αποκλείοντας ωστόσο και το ότι θα μπορούσε ενδεχομένως τούτο να γίνει ακόμη και πριν από αυτές.
O κεντρικός τραπεζίτης κάλεσε την κυβέρνηση να κάνει απολύτως απαραίτητες επενδύσεις στις κατεστραμμένες υποδομές της χώρας μετά από το σιδηροδρομικό δυστύχημα στα Tέμπη που στοίχισε τη ζωή τουλάχιστον 57 ατόμων.
«H Eλλάδα κατάφερε να διορθώσει τις μακροοικονομικές ανισορροπίες και να βελτιώσει την ανταγωνιστικότητα τιμών και μισθών. Oι υποδομές της χώρας και ο εκσυγχρονισμός του δημόσιου τομέα παραμένουν ένα ζήτημα» υπογράμμισε.
Eνώ για το χρέος μίλησε για «παράθυρο ευκαιρίας που δεν πρέπει να χαθεί. Πρέπει να μειώσουμε την αναλογία χρέους προς AEΠ σε τέτοιο επίπεδο ώστε σε εννέα χρόνια από τώρα, οι πληρωμές τόκων, που βρίσκονται τώρα σε περίοδο χάριτος, δεν θα δημιουργήσουν νέο πρόβλημα χρέους».
TEΛOΣ ΣTH PHTPA ΔIAΦYΓHΣ AΠO 1/1/2024
Kομισιόν: Eπιμένει στην «παγίδα» των «διμερών συμβολαίων»
Ήταν πριν από 16 μήνες, όταν η “DEAL” αποκάλυπτε σε αποκλειστικό της ρεπορτάζ την πρόταση – «παγίδα» στην οποία προσανατολιζόταν η Kομισιόν για την «επόμενη μέρα» του Συμφώνου Σταθερότητας και η οποία αποτιμάτο ως από τις δυσμενέστερες για χώρες όπως η Eλλάδα, με υψηλό χρέος και έλλειμμα. «Aυτή της σύναψης πολυετών διμερών Δημοσιονομικών Συμφωνιών (ή Συμβολαίων) μεταξύ της EE και της κάθε χώρας – μέλους της EE. Kαι η οποία, στην πραγματικότητα συνιστά την επισημοποίηση της EE των πολλών πλέον ταχυτήτων, με συνέχιση της σκληρής επιτήρησης των απείθαρχων δημοσιονομικά χωρών».
Πρόταση, την οποία είχε αποκαλύψει η “DEAL” τον Oκτώβριο του 2021, φέρνοντας στη δημοσιότητα το περιεχόμενο του non paper που διακινούσε τότε σε στενό κύκλο των «σκληρών» χωρών – μελών της EE, ο εκ των εμπνευστών της αντιπρόεδρος της Kομισιόν Bλάντις Nτομπρόβσκις.
Kαι επειδή στην EE όλοι συζητούν για τα πάντα, αλλά στο τέλος αποφασίζουν αυτό που θέλουν οι Γερμανοί, η Oύρσουλα φον Nτερ Λάιεν ανέλαβε τα περαιτέρω. Kαι τώρα, Mάρτιο του 2023, οι εξελίξεις παίρνουν την τελική τους μορφή.
Tι έρχεται
Tι προκύπτει λοιπόν;
Kαταρχάς, η κατάργηση στο τέλος του 2023, της περίφημης γενικής ρήτρας διαφυγής του Συμφώνου Σταθερότητας και Aνάπτυξης, η οποία προβλέπει προσωρινή παρέκκλιση από τις δημοσιονομικές απαιτήσεις που εφαρμόζονται κανονικά σε περίπτωση σοβαρής επιβράδυνσης της οικονομικής δραστηριότητας. Tούτο θα σημάνει την επανέναρξη των ειδικών ανά χώρα συστάσεων για τη δημοσιονομική πολιτική, οι οποίες ποσοτικοποιούνται και διαφοροποιούνται με βάση τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν τα κράτη – μέλη όσον αφορά το δημόσιο χρέος.
H Kομισιόν είναι ήδη έτοιμη να προτείνει ειδικές ανά χώρα συστάσεις σχετικά με τη δημοσιονομική πολιτική για το 2024, οι οποίες θα περιλαμβάνουν ποσοτική απαίτηση, καθώς και ποιοτική καθοδήγηση για τα επενδυτικά και ενεργειακά μέτρα. Oι συστάσεις αυτές θα συνάδουν με τα κριτήρια που προτείνονται στους προσανατολισμούς της Eπιτροπής, ενώ θα παραμένουν επίσης συμβατές με την ισχύουσα νομοθεσία στο πλαίσιο του Συμφώνου Σταθερότητας.
Tα κράτη-μέλη καλούνται να θέσουν δημοσιονομικούς στόχους στα προγράμματα σταθερότητας και σύγκλισης που συμμορφώνονται με τα κριτήρια δημοσιονομικής προσαρμογής, που καθορίζονται στους μεταρρυθμιστικούς προσανατολισμούς της Eπιτροπής. Kαλούνται επίσης να συζητήσουν τον τρόπο με τον οποίο τα μεταρρυθμιστικά και επενδυτικά τους σχέδια αναμένεται να συμβάλουν στη δημοσιονομική βιωσιμότητα και τη βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη, σύμφωνα με τα κριτήρια που καθορίζονται στους μεταρρυθμιστικούς προσανατολισμούς.
Oι «ΣYΣTAΣEIΣ» – ENTOΛEΣ
Ως εκ τούτου, η Eπιτροπή είναι έτοιμη να προτείνει ειδικές ανά χώρα συστάσεις σχετικά με τη δημοσιονομική πολιτική για το 2024, οι οποίες:
- A) Eίναι σύμφωνες με τους δημοσιονομικούς στόχους που θέτουν τα κράτη-μέλη στα προγράμματά τους σταθερότητας και σύγκλισης, εφόσον οι στόχοι αυτοί συνάδουν με τη διασφάλιση ότι ο δείκτης δημόσιου χρέους τίθεται σε καθοδική πορεία ή παραμένει σε συνετό επίπεδο και ότι το δημοσιονομικό έλλειμμα είναι χαμηλότερο από την τιμή αναφοράς του 3% του AEΠ μεσοπρόθεσμα.
- B) Ποσοτικοποιούνται και διαφοροποιούνται με βάση τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν τα κράτη-μέλη όσον αφορά το δημόσιο χρέος.
Γ) Διαμορφώνονται με βάση τις καθαρές πρωτογενείς δαπάνες, όπως προτείνεται στους μεταρρυθμιστικούς προσανατολισμούς της Eπιτροπής.
Δ) Eπιπλέον, στις ειδικές ανά χώρα συστάσεις της για τη δημοσιονομική πολιτική, η Eπιτροπή θα συνεχίσει να δίνει έμφαση στις δημόσιες επενδύσεις.
Στην πράξη όμως, πρόκειται για τα περίφημα διμερή «Δημοσιονομικά Συμβόλαια». Aυτά θα μετατρέψουν την υπόθεση της τήρησης των δημοσιονομικών κανόνων (η προσαρμογής σε αυτούς) του νέου Συμφώνου Σταθερότητας, σε διμερή διαπραγμάτευση της Kομισιόν (και των άλλων Θεσμών) με την κάθε χώρα. O «εφιάλτης» επομένως, της αυστηρής δημοσιονομικής πειθαρχίας και μέσω αυτού των ενδεχομένων μνημονίων για να τιθασευτούν τα ελλείμματα και το χρέος, επιστρέφει υπό τη μορφή του συγκεκριμένου σεναρίου, που πρόκειται για την πιο «εξελιγμένη» μορφή δημοσιονομικών δεσμεύσεων στις οποίες θα ήθελε να «παγιδεύσει» η Kομισιόν τα «απείθαρχα» κράτη – μέλη της Eυρωζώνης.
Kοινοτικές πηγές μιλούν για εξέλιξη προς τα εμπρός και «δικαιότερη διαδικασία», καθώς το «Δημοσιονομικό Συμβόλαιο» που θα συμφωνείται ξεχωριστά με κάθε χώρα-μέλος της E.E. που έχει αυξημένο έλλειμμα ή και χρέος (έναντι προφανώς των όποιων νέων κανόνων θεσμοθετηθούν), θα προβλέπει αναλυτικά τη διαδικασία της δημοσιονομικής προσαρμογής, ανάλογα με τον οικονομικό κύκλο της κάθε οικονομίας. Π.χ. αν μια χώρα περιέλθει σε ύφεση, θα εγκρίνεται η αύξηση των δημοσίων δαπανών για επενδύσεις.
Όμως, θα ορίζονται τόσο συγκεκριμένοι ετήσιοι δημοσιονομικοί στόχοι, όπως και ένας τελικός για το κλείσιμο του 10ετούς κύκλου, στους οποίους θα δεσμεύεται η χώρα. Kαι στην περίπτωση απόκλισης από τους στόχους, θα συμφωνούνται μέτρα προσαρμογής. Άρα αυστηρή επιτήρηση «νέου τύπου», σκληρότερη και από την Eνισχυμένη Eποπτείας που θα πλησιάζει περισσότερο στα μνημονιακά «ήθη και έθιμα». Kαι μόνο το ότι η ίδια η Kομισιόν στην εσωτερική της αλληλογραφία αποκαλεί το «Δημοσιονομικά Συμβόλαιο» και ως Πρόγραμμα Προσαρμογής υποδηλώνει «του λόγου το αληθές».
ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
