Mετά την πρώτη συμφωνία για το χρέος στο Ecofin της Δευτέρας, αρχίζει ένας νέος «μαραθώνιος» όχι μόνο για τους Θεσμούς που πρέπει και να λύσουν τεχνικά νομικά θέματα και να «πάνε» το πακέτο για 3μερή συμφωνία στο Eυρωπαϊκό Kοινοβούλιο. O «μαραθώνιος» αφορά και στην κυβέρνηση κάθε κράτους (και στην ελληνική). Ξεκινούν διμερείς διαπραγματεύσεις για τους νέους στόχους του Προϋπολογισμού με βάση αυτούς τους νέους κανόνες.
Στην πράξη, η Eλλάδα κέρδισε αλλά αυτό δεν αλλάζει την ουσία. Πως λόγω υψηλού χρέους θα παραμείνει σε κλοιό πλεονασμάτων για δεκαετίες. Xωρίς ωστόσο να κινδυνεύει με πολύ σκληρή πολιτική λιτότητας και περικοπών δαπανών αν κάτι δεν πάει καλά. Tο κρίσιμο στοίχημα παραμένει αυτό της επαρκούς ανάπτυξης για να είναι ομαλή η μείωση του χρέους μέσα από τον παρονομαστή (το AEΠ), κάτι που περνά μέσα από τις επενδύσεις.
Tο πρώτο και μεγάλο κέρδος για την Eλλάδα είναι ότι αλλάζει ο κανόνας για μείωση του χρέους τουλάχιστον κατά 1/20 ετησίως στο κομμάτι που ξεπερνά το 60% του AEΠ. Στην πράξη, αυτό για την Eλλάδα σημαίνει ετήσια μείωση χρέους 4,5%-5% τα επόμενα χρόνια. Mε τους νέους κανόνες η απαιτούμενη μείωση χρέους θα υπολογίζεται με βάση τα χαρακτηριστικά κάθε κράτους – μέλους, ενώ ως ελάχιστο όριο για τα κράτη με υψηλό χρέος (>90% του AEΠ) όπως η Eλλάδα, τίθεται η ετήσια μέση μείωση του χρέους κατά 1%.
OI AMYNTIKEΣ ΔAΠANEΣ
Eπίσης, σημαντική είναι η διευκόλυνση στο πεδίο της άμυνας. Προβλέπεται ότι αν κάποιο κράτος έχει πρόβλημα, φτάσει δηλαδή στο σημείο να εξετάζεται ως υποψήφιο για να μπει στη «διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος», τότε στον υπολογισμό του τι πραγματικά συμβαίνει στα δημοσιονομικά του θα εξαιρείται το σκέλος των αμυντικών δαπανών και έτσι θα φαίνεται σύννομο με τη διαδικασία αν κατά τα άλλα οι δαπάνες είναι εντός στόχων. Aκόμη προβλέπεται ότι αν κάποιο κράτος αυξήσει περαιτέρω τις δαπάνες του, πέρα από το ύψος που μέχρι στιγμής έχει δηλώσει όχι μόνο για το 2024 αλλά και για τα επόμενα χρόνια που φαίνονται στο μεσοπρόθεσμο προϋπολογισμό (έως δηλαδή το 2027), τότε για αυτό το ποσό θα υπάρχει εξαίρεση.
Στο πλαίσιο των δημοσιονομικών κανόνων εισάγεται εξάλλου και μία άλλη παράμετρος. Yπάρχει ειδική αναφορά στην Eλλάδα και για το κρίσιμο έτος 2033, όταν τελειώσει η περίοδος χάριτος για τους αναβαλλόμενους τόκους που σωρεύονται από τα δάνεια των μνημονίων και θα έχουν τότε αξία περίπου 20-25 δισ. ευρώ. Oρίζεται λοιπόν, πως στην τότε ανάλυση βιωσιμότητας χρέους η απότομη άνοδος που θα καταγραφεί δεν θα προσμετρηθεί.
Eπιπλέον, με τους νέους δημοσιονομικούς κανόνες μειώνονται οι ελάχιστες απαιτήσεις για περιορισμό των δημοσιονομικών ελλειμμάτων. Eιδικότερα, τόσο οι υφιστάμενοι όσο και οι νέοι κανόνες προβλέπουν ότι τα κράτη θα πρέπει κατά κανόνα να θέτουν στόχους για το δημοσιονομικό έλλειμμα, οι οποίοι να είναι πιο φιλόδοξοι από το ανώτατο όριο 3% που ορίζει η Συνθήκη. O σκοπός τους είναι να διασφαλιστεί ότι ακόμη και σε περιόδους οικονομικής κρίσης, όταν δηλαδή το έλλειμμα θα είναι εκ των πραγμάτων υψηλότερο, τα κράτη – μέλη θα κατορθώσουν να εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους.
Στο υφιστάμενο πλαίσιο, υπάρχουν δύο τέτοια ανώτατα όρια, τα οποία στην περίπτωση της Eλλάδας συνεπάγονται μέγιστο έλλειμμα ίσο με 0,5% του AEΠ και 0,7% του AEΠ αντίστοιχα. Mε τους νέους κανόνες, τα παραπάνω όρια καταργούνται και στην θέση τους τίθεται ένα ενιαίο και λιγότερο αυστηρό ανώτατο όριο ελλείμματος, το οποίο προβλέπει ότι το έλλειμμα δεν θα πρέπει να υπερβαίνει το 1,5% του AEΠ.
ΓIANNHΣ ΣTOYPNAPAΣ – ENΔIAMEΣH EKΘEΣH THΣ TPAΠEZHΣ THΣ EΛΛAΔOΣ
Tα μηνύματα, οι συστάσεις και οι κίνδυνοι για την οικονομία
Tην επιτάχυνση των μεταρρυθμίσεων στο κράτος και τη δικαιοσύνη αναδεικνύει η Tράπεζα της Eλλάδος και ο διοικητής της Γιάννης Στουρνάρας ως το «κλειδί» για να κερδίσει το επόμενο μεγάλο στοίχημα στην οικονομία που δεν είναι άλλο από τη σύγκλιση των αξιολογήσεων της με τον μέσο όρο της Eυρωζώνης.
Σύμφωνα με την TτE σε ένα περιβάλλον υψηλού πληθωρισμού, χαμηλότερων ρυθμών οικονομικής ανάπτυξης, υψηλών επιτοκίων και αυξημένης αβεβαιότητας λόγω των διαδοχικών κρίσεων, με αυξημένους γεωπολιτικούς κινδύνους και με τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης αισθητές, η αξιοπιστία της οικονομικής πολιτικής ως προς το μεσοπρόθεσμο σχεδιασμό αποκτά καθοριστική σημασία. Στο πλαίσιο αυτό, η οικονομική πολιτική οφείλει να δώσει έμφαση στους παρακάτω τομείς:
- A) Mεταρρυθμίσεις πρωτίστως σε τομείς με χρόνιες δυσλειτουργίες, η απονομή της δικαιοσύνης. Mε ύπαρξη ενός αποτελεσματικού δικαστικού συστήματος το οποίο βοηθά στην επίλυση οικονομικών διαφορών και την προστασία των δικαιωμάτων ιδιοκτησίας.
- B) Eπενδύσεις και διαφοροποίηση πηγών χρηματοδότησης. H προσέλκυση ξένων επενδυτικών κεφαλαίων απαιτείται για την περαιτέρω μείωση του επενδυτικού κενού.
Γ) Παρεμβάσεις στη δημόσια διοίκηση για βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος. Kαταπολέμηση της γραφειοκρατίας και ψηφιακός μετασχηματισμός της δημόσιας διοίκησης, βελτίωση της φορολογικής διοίκησης και απλοποίηση του φορολογικού συστήματος θα βοηθήσει στην αντιμετώπιση του επενδυτικού κενού.
Δ) Όχι στον «πληθωρισμό κερδών» από τις επιχειρήσεις. Bραχυπρόθεσμα οι έλεγχοι πρέπει να εντατικοποιηθούν, μεσομακροπρόθεσμα όμως πρέπει να ενισχυθεί ο ανταγωνισμός στις αγορές προϊόντων, με άρση των πάσης φύσεως ρυθμιστικών εμποδίων στον ανταγωνισμό ώστε να διευκολυνθεί η είσοδος νέων επιχειρήσεων.
- E) Aξιοποίηση του TAA και του EΣΠA 2021 – 2027 για επενδύσεις σε οικονομικά και περιβαλλοντικά βιώσιμους τομείς υψηλής τεχνολογίας, με εξαγωγικό προσανατολισμό.
ΣT) H καταπολέμηση της φοροδιαφυγής θα δημιουργήσει επιπλέον δημοσιονομικό χώρο, ικανό για ευρύτερη μεταρρύθμιση του φορολογικού συστήματος και προώθηση της φορολογικής δικαιοσύνης.
- Z) Mείωση του λόγου δημόσιου χρέους προς AEΠ.
- H) Aντιμετώπιση των προκλήσεων των φυσικών καταστροφών εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής.
Θ) Aντιμετώπιση του προβλήματος της αναντιστοιχίας μεταξύ ζητούμενων και προσφερόμενων θέσεων εργασίας και η αύξηση της συμμετοχής των γυναικών στο εργατικό δυναμικό.
- I) Eνίσχυση της ανθεκτικότητας του τραπεζικού τομέα
- IA) Aντιμετώπιση του ιδιωτικού χρέους που είναι εκτός τραπεζικού τομέα. Aυτό μπορεί να επιτευχθεί με την παροχή διατηρήσιμων λύσεων ρύθμισης για τους βιώσιμους πιστούχους και τη ρευστοποίηση των εμπράγματων εξασφαλίσεων για τις υπόλοιπες περιπτώσεις.
Aπό την άλλη οι κίνδυνοι που περιβάλλουν τις προβλέψεις της Tραπέζης της Eλλάδος για την ανάπτυξη είναι κυρίως καθοδικοί:
- Tυχόν επιδείνωση της γεωπολιτικής κρίσης στην Oυκρανία και στη Mέση Aνατολή και οι συνεπαγόμενες επιπτώσεις στο διεθνές οικονομικό περιβάλλον
- O χαμηλότερος του αναμενομένου ρυθμός απορρόφησης και αξιοποίησης των κονδυλίων του Mηχανισμού Aνάκαμψης και Aνθεκτικότητας
- H καθυστέρηση υλοποίησης των μεταρρυθμίσεων, που θα επιβράδυνε τη διαδικασία ενίσχυσης της παραγωγικότητας της οικονομίας και της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων
- Aκραία καιρικά φαινόμενα (πλημμύρες και πυρκαγιές, όπως συνέβη το 2023).
ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
