Πρόσφατα, δόθηκε μια ευρεία δημοσιότητα στις δηλώσεις του υπουργού Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής Χρήστου Στυλιανίδη σε σχέση με την «πράσινη μετάβαση της ναυτιλίας και, ειδικά, της ακτοπλοΐας.
Ειδικότερα, μάλιστα, στις δηλώσεις αυτές υπογραμμίζεται: «Θα αξιοποιήσουμε όσο το δυνατόν περισσότερο την ευρωπαϊκή χρηματοδότηση, για να ενισχύσουμε και να βοηθήσουμε την πράσινη μετάβαση, ειδικά στην ακτοπλοΐα». Στη συνέχεια των δηλώσεων τονίζεται ότι «στα θέματα της ακτοπλοΐας θα πρέπει να υπάρχει μια πολύ μεγάλη βοήθεια από την πλευρά του κράτους».
Οταν, όμως, το κράτος είναι η ίδια η κυβέρνηση αλλά και τμήμα της κυβέρνησης, όπως το υπουργείο Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, σε ποιον απευθύνεται η παραίνεση του αρμόδιου υπουργού; Αλλά και όταν η κλιματική αλλαγή και η κλιματική κρίση είναι το μεγάλο ζήτημα εδώ και χρόνια -και για τη χώρα μας-, πώς αυτές οι δηλώσεις μπορούν να θεωρούνται σοβαρές και επαρκείς σε σχέση με το ζήτημα;
Ο Εθνικός Κλιματικός Νόμος
Στη χώρα μας ισχύει από το 2022 ο Εθνικός Κλιματικός Νόμος, με τον οποίο προσδιορίζονται η στρατηγική για την αντιμετώπιση και την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, αλλά και τα μέτρα για τη μείωση των εκπομπών από τις επιχειρήσεις. Ακόμα, σε ισχύ είναι και το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα.
Στη βάση δε αυτών των σχεδίων, η διάσταση της κλιματικής αλλαγής στον θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό είναι ιδιαίτερα σημαντική. Αυτό διότι στον παράκτιο χώρο συγκεντρώνεται περίπου το 90% του πληθυσμού της χώρας μας. Σε αυτόν, μάλιστα, τον παράκτιο χώρο υφίστανται ασύμμετρες απειλές από την κλιματική αλλαγή.
Μάλιστα, όπως αποτυπώνεται στην Εθνική Στρατηγική για την Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή, τα σημεία που αντιμετωπίζουν τις μεγαλύτερες και δυσκολότερες απειλές είναι τα παράκτια κέντρα. Σύμφωνα με τον ορισμό της UNESCO, o θαλάσσιος χωροταξικός σχεδιασμός, όπως επισημαίνουν και οι ειδικοί επιστήμονες, είναι μια δημόσια διαδικασία σε σχέση με την ανάλυση και τη σύνθεση της κατανομής τόσο της χωρικής όσο και της χρονικής των ανθρώπινων δραστηριοτήτων. Ωστόσο, δεν εντοπίζεται οποιαδήποτε ουσιαστική πρόοδος στα θέματα αυτά σε σχέση με τη νησιωτική πολιτική.
Στο «μηδέν» βρίσκεται και η πράσινη μετάβαση της ακτοπλοΐας, διότι δεν έχουν εξασφαλιστεί από την Ευρωπαϊκή Ενωση πόροι, αλλά και επειδή ακόμη «είμαστε», με βάση τις δηλώσεις του υπουργού Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, «σε διαπραγμάτευση με επιτρόπους και με διάφορες γενικές διευθύνσεις στην Επιτροπή».
Μεγάλη ευκαιρία
Για τη χώρα μας και τη ναυτιλία η πράσινη μετάβαση θεωρούνται από όλους του ειδικούς μια μεγάλη ευκαιρία. Τα προβλήματα αυτής της ευκαιρίας, όμως, είναι πολλά και δυσεπίλυτα. Από τις προτάσεις που έχουν γίνει, μάλιστα, στη συγκεκριμένη περίπτωση μπορούμε να σταθούμε στην ηλεκτροπρόωση των πλοίων μικρών αποστάσεων, μεταφοράς επιβατών και φορτίων των νησιών του Αργοσαρωνικού και, σε κάποιες περιπτώσεις, των Κυκλάδων.
Για την ηλεκτροπρόωση, πέραν του ότι αντιμετωπίζονται πολλά ζητήματα, δεν μπορούμε να ισχυριστούμε ότι είναι δυνατόν να επιτευχθούν οι στόχοι που έχουν τεθεί από τον Διεθνή Οργανισμό Ναυτιλίας (ΙΜΟ), όπως είναι η μείωση των εκπομπών κατά 50% μέχρι το 2050, σε σχέση με το 2008!
Γι’ αυτό η παραγωγή και η χρήση νέων καυσίμων, με μηδενικό αποτύπωμα άνθρακα ή, τουλάχιστον, όσο το δυνατόν μικρότερο, μπορεί να επιτευχθούν – αποτελούν τεχνικά τη μόνη λύση που μπορεί να υποστηριχθεί.
ΙΟΜ: Νέο κεφάλαιο για την απεξάρτηση από τον άνθρακα
Ο Διεθνής Οργανισμός Ναυτιλίας (ΙΟΜ) έχει αναπτύξει παγκοσμίως κανονισμούς για την ενεργειακή απόδοση για τα πλοία. Ακόμα, προωθεί και ενέργειες ακριβώς για να διασφαλίσει την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής στο κομμάτι που αναλογεί στη διεθνή ναυτιλία.
Ο γενικός γραμματέας του Διεθνούς Οργανισμού Ναυτιλίας, Αρσένιο Ντομίνγκεζ, έχει δηλώσει ότι «η υιοθέτηση της στρατηγικής του Διεθνούς Οργανισμού Ναυτιλίας (ΙΟΜ) για τα αέρια του θερμοκηπίου το 2023 είναι μια μνημειώδης εξέλιξη και ανοίγει ένα νέο κεφάλαιο προς την απεξάρτηση από τον άνθρακα στη θάλασσα».
Τον Ιούλιο του 2023, τα κράτη-μέλη του Διεθνούς Οργανισμού Ναυτιλίας ενέκριναν τη στρατηγική του οργανισμού για τη μείωση των εκπομπών θερμοκηπίου από τα πλοία, με ενισχυμένους στόχους για τις επιβλαβείς εκπομπές. Στόχος αυτής της στρατηγικής είναι η πράσινη ναυτιλία, που σημαίνει την ελαχιστοποίηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων των θαλάσσιων δραστηριοτήτων. Και αυτός ο στόχος, με βάση μια βιώσιμη ναυτιλία, αφού αυτό θεωρείται κρίσιμος παράγοντας για την παγκόσμια οικονομία, θεωρείται μεγάλο στοίχημα για τη ναυτιλία στη χώρα μας.
Γι’ αυτή τη βιωσιμότητα της ναυτιλίας οι πρωτοβουλίες που προτείνονται είναι τα εναλλακτικά καύσιμα, η βελτιστοποίηση της σχεδίασης για την απόδοση των σκαφών, η ψηφιοποίηση και η ανάλυση των δεδομένων, η βελτίωση της υποδομής και της λειτουργίας των λιμένων, αλλά και η συνεργασία του ναυτιλιακού κλάδου στο σύνολό του.
Επισημαίνονται διαφορετικές πρωτοβουλίες σε σχέση με την ενεργειακή μετάβαση στη ναυτιλία, όπως είναι η απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές και η μείωση των εκπομπών, τα εναλλακτικά καύσιμα και οι εναλλακτικές πήγες ενέργειας, η συνεργασία και οι βιομηχανικοί στόχοι, σε ρυθμιστικό και πολιτικό πλαίσιο. Γι’ αυτό και οι ειδικοί ισχυρίζονται ότι σε σχέση με το θέμα βρισκόμαστε κάπου στην αρχή.
ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
