Έχουν συνολικά εισρεύσει στην Ελλάδα 14,9 δισ. ευρώ, εκ των οποίων έχουν φτάσει σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις μόνο τα 3,8 δισ. ευρώ, 1,4 δισ. από δάνεια από τις τράπεζες και 2,4 δισ. από επιδοτήσεις
Τα λεφτά έρχονται στα κρατικά ταμεία, αλλά δεν φτάνουν στην αγορά. Το πρόβλημα είναι (εν μέρει) παλαιό, αφού το πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων περνούσε τα προηγούμενα χρόνια το πολύ 5 δισ. ευρώ στην αγορά, αλλά τότε υπήρχε μόνο το ΕΣΠΑ και όχι το Ταμείο Ανάκαμψης. Τώρα τα χρήματα είναι διπλάσια και μεγάλο μέρος τους παραμένει σε ενδιάμεσους φορείς ή στο «ράφι» και δεν φτάνει εγκαίρως στις επιχειρήσεις.
Μάλιστα, τώρα το πρόβλημα είναι πιο σύνθετο, αφού το Ταμείο Ανάκαμψης έχει και χρονικό «όριο» το 2026 αλλά και δίνει εμπροσθοβαρώς τα χρήματα στα κράτη-μέλη (αφού είναι συνδεδεμένα με μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις και όχι με τα τιμολόγια από την πορεία υλοποίησης των έργων).
Τα ποσά είναι μεγάλα: έχουν συνολικά εισρεύσει στην Ελλάδα 14,9 δισεκατομμύρια ευρώ, εκ των οποίων έχουν φτάσει σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις μόνο τα 3,8 δισεκατομμύρια ευρώ (1,4 δισ. ως δάνεια από τις τράπεζες και 2,4 δισ. ως επιδοτήσεις μέσω φορέων του Δημοσίου). Δηλαδή, 11,1 δισεκατομμύρια ευρώ κοινοτικού χρήματος (δανείων και επιδοτήσεων) παραμένουν στο ράφι
Τι αναφέρει η ΤτΕ
Το ζήτημα ανέδειξε με στοιχεία η Τράπεζα της Ελλάδος (ΤτΕ), δείχνοντας την πορεία, έως το τέλος Ιανουαρίου του 2024, της ροής του χρήματος. Το πρόβλημα, μάλιστα, συνδέεται σε μικρότερο βαθμό (αν και σημαντικό) με τη δυναμική των φορέων του ευρύτερου Δημοσίου και περισσότερο με το ίδιο το χρηματοπιστωτικό σύστημα, που κλήθηκε όχι μόνο να επιλεγεί τις εταιρείες που θα πάρουν τα προνομιακά δάνεια του Ταμείου Ανάκαμψης, αλλά και να παρακολουθεί την υλοποίησή τους.
Η κατάσταση επιδεινώνεται, όπως εξηγούν αρμόδιοι φορείς, από την ενεργοποίηση πλέον του ΕΣΠΑ αλλά και από τα ασφυκτικά χρονικά περιθώρια για την ολοκλήρωση των έργων του Ταμείου Ανάκαμψης. Η πίεση αυξάνεται και από την ανάγκη για επιτάχυνση του ρυθμού ανάπτυξης φέτος αλλά και για την ολοκλήρωση των μεταρρυθμίσεων με τις οποίες συνδέεται το Ταμείο. Και αυτό σε μια περίοδο κατά την οποία η χώρα ξαναμπαίνει σε έναν έντονο πολιτικό κύκλο, λόγω των ευρωεκλογών του Ιουνίου, που (κατά τη συνήθη διαδικασία) επηρεάζουν τους ρυθμούς του ευρύτερου κρατικού μηχανισμού.
Η πορεία του Ταμείου Ανάκαμψης
Τα καλά νέα είναι ότι η Ελλάδα συνεχίζει και έχει πάρα πολύ καλούς ρυθμούς στη ροή του κοινοτικού χρήματος αλλά και ότι στο σκέλος των επιδοτήσεων του ταμείου ανάκαμψης έχει συμβασιοποιηθεί το σύνολο των έργων. Γενικά, σύμφωνα με την ΤτΕ, η Ελλάδα συνεχίζει να συγκαταλέγεται στους πρωτοπόρους της Ε.Ε., καθώς είναι από τις λίγες χώρες που έχουν εισπράξει τρεις δόσεις επιχορηγήσεων και δανείων (7,7 δισ. ευρώ σε επιχορηγήσεις και 7,3 δισ. ευρώ σε δάνεια – το σύνολο 14,9 δισ. ευρώ), μετά την ολοκλήρωση του 26% των συμφωνημένων στόχων/οροσήμων του προγράμματός της. Συνολικά δικαιούται 36 δισ. ευρώ, εκ των οποίων 18,2 δισ. ευρώ για επιχορηγήσεις και 17,7 δισ. ευρώ για δάνεια.
Εχουν ενταχθεί έργα για χρηματοδότηση μέσω επιχορηγήσεων ύψους 20,7 δισ. ευρώ (το σύνολο του προϋπολογισμού, συμπεριλαμβανομένου ΦΠΑ). Στα δάνεια έχουν προχωρήσει συμβάσεις ύψους 4,36 δισ. ευρώ. Ωστόσο, οι μεταβιβάσεις από τον Κρατικό Προϋπολογισμό προς τους φορείς εντός και εκτός της γενικής κυβέρνησης είναι 5,3 δισ. ευρώ, εκ των οποίων μόνο τα 2,4 δισ. ευρώ είχαν καταβληθεί στις επιχειρήσεις έως το τέλος Σεπτεμβρίου, «αντανακλώντας περιορισμούς των φορέων σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο ως προς τη διοικητική διεκπεραίωση και την υλοποίηση των σχεδίων» αναφέρει η ΤτΕ.
«Οι διπλές εκλογές, τον Μάιο και τον Ιούνιο, καθώς και οι δύο γύροι των περιφερειακών και αυτοδιοικητικών εκλογών εκτιμάται ότι συνέβαλαν στην καθυστέρηση που παρουσίασαν οι τελικές εκταμιεύσεις στο σκέλος των επιχορηγήσεων» αναφέρει η ΤτΕ. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προθέτει τον διαχειριστικό φόρτο στους τοπικούς και περιφερειακούς φορείς υπεύθυνους για την υλοποίηση των έργων.
Η λύση
Ο νέος ρόλος της ΕΑΤ
Στο σχεδιασμό της κυβέρνησης, πέρα από την προσπάθεια να επιταχυνθούν οι διαδικασίες και να μην επηρεαστεί αυτή τη φορά η κρατική μηχανή από την προεκλογική ραστώνη, εντάσσεται η προσπάθεια για έναν πέμπτο πόλο στο τραπεζικό σύστημα, μέσα από την Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα: έχει δείξει τη δυνατότητά της στην παροχή ρευστότητας στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις και δεν αποκλείεται, όπως αναφέρουν, το επόμενο διάστημα, αν ο ρόλος αυτός αποδειχθεί, να αποκτήσει όλο και πιο μεγάλη σημασία ως μεσάζοντας για τη ροή του κοινοτικού χρήματος, αυξάνοντας έτσι τον ανταγωνισμό αλλά και παρέχοντας διέξοδο στην επιχειρηματικότητα.
Η Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα θα γίνει «ο πρώτος χρηματοδοτικός φορέας που θα έχει άμεση πρόσβαση στα ευρωπαϊκά κονδύλια χωρίς παρέμβαση υπουργείων. Θα μπορεί να αναλαμβάνει τις επενδύσεις της Ε.Ε. και για κράτη μη μέλη. Ενεργό είναι το Ταμείο για τα «Πράσινα» Συγχρηματοδοτούμενα Δάνεια, προϋπολογισμού 415 εκατ. ευρώ. Επιπλέον, το νέο Ταμείο Επιχειρηματικότητας (Τ.ΕΠΙΧ. ΙΙΙ) και το Ταμείο Χαρτοφυλακίου Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης (ΔΑΜ), συνολικού ύψους 2,5 δισ. ευρώ, θα τεθούν σε εφαρμογή μετά το Πάσχα, και αυτό μπορεί να χρησιμεύει και για πράσινες χρηματοδοτήσεις.
Το 2023 οι πιστώσεις προς τις εγχώριες επιχειρήσεις και τους ελεύθερους επαγγελματίες ενισχύθηκαν κατά 2 δισ. ευρώ χάρη στην παροχή δανείων που συνδέονται και με τα χρηματοδοτικά εργαλεία αναπτυξιακών τραπεζών, αναφέρει η ΤτΕ, εξηγώντας πως ιδιαίτερα ωφελημένες ήταν οι επιχειρήσεις πολύ μικρού, μικρού και μεσαίου μεγέθους, των οποίων η πρόσβαση σε φθηνή χρηματοδότηση δυσχεραίνεται εντονότερα σε σύγκριση με τις μεγάλου μεγέθους, καθώς η νομισματική πολιτική αυστηροποιείται, συντελώντας σε άνοδο των επιτοκίων τραπεζικού δανεισμού.
Σημαντικότερα σε όρους αξίας εκταμιεύσεων υπήρξαν τα προγράμματα: «Δάνεια Ρευστότητας Επιχειρήσεων» (Liquidity Co-Financing Loans) της Ελληνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας και «Global Loans» της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, όπως αναφέρεται.
ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
