Αύξηση αξίας εμπορικών συναλλαγών λόγω πετρελαιοειδών – σημαντικό ελληνικό πλεόνασμα από ναυτιλιακές υπηρεσίες
Το μέγα deal της προηγούμενης εβδομάδας με την εξαγορά της ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή από την εμιρατινή Masdar καταδεικνύει την αυξανόμενη σημασία των διμερών εμπορικών σχέσεων που έχει αναπτύξει η χώρα μας με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ) στο ταχέως μεταβαλλόμενο παγκόσμιο περιβάλλον συνεργασιών.
Οι Αραβες εμίρηδες, που φέτος έγιναν μέλος των BRICS+, κατέχουν κεντρικό γεωπολιτικό ρόλο, τόσο εκμεταλλευόμενοι τις διακυμάνσεις της τιμής του πετρελαίου όσο και με τα στρατηγικά επενδυτικά ανοίγματα στα οποία έχουν προχωρήσει προς την παραγωγή καθαρής ενέργειας, ενώ προσφέρουν ένα ιδιαίτερα ευνοϊκό θεσμικό πλαίσιο ξένων επενδύσεων στις ελεύθερες ζώνες τους.
Σύμφωνα με την ετήσια έκθεση που μόλις κυκλοφόρησε το Γραφείο Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων της πρεσβείας της Ελλάδας στο Αμπού Ντάμπι, τα τελευταία χρόνια υπάρχει μια αλματώδης αύξηση της αξίας των συναλλαγών της χώρας μας με τα ΗΑΕ. Το 2023, οι ελληνικές εξαγωγές αγαθών προς τα ΗΑΕ σημείωσαν άνοδο κατά 12%, ανερχόμενες στα 395 εκατ. ευρώ. Την ίδια στιγμή, οι ελληνικές εισαγωγές αγαθών σημείωσαν εκρηκτική άνοδο, κατά 193%, ανερχόμενες σε 376,5 εκατ. ευρώ. Ετσι, η αξία του διμερούς εμπορίου αγαθών αυξήθηκε κατά 60%, στα 772 εκατ. ευρώ, αν και το εμπορικό πλεόνασμα αγαθών εις όφελος της Ελλάδας περιορίστηκε στα 18,5 εκατ. ευρώ, από 224 εκατ. το 2022. Η αλματώδης αύξηση των εισαγωγών από τα ΗΑΕ οφείλεται στην αύξηση των εισαγωγών πετρελαιοειδών (262 εκατ. ευρώ το 2023), καθώς αν εξαιρεθούν αυτές, οι εισαγωγές είναι μειωμένες κατά 10%. Σε επίπεδο συγκεκριμένων προϊόντων, τα σημαντικότερα εισαχθέντα πέρυσι ήταν ακατέργαστο πετρέλαιο, ελαφριά λάδια και άλλα πετρελαιοειδή, προϊόντα σιδήρου, χάλυβα και αργιλίου.
Στα πετρελαιοειδή (ορυκτά καύσιμα, λάδια, κεριά, ασφαλτώδεις υλικά) οφείλεται και η αντίστοιχη αύξηση των ελληνικών εξαγωγών προς τα εμιράτα, καθώς, εξαιρουμένων αυτών, που σημείωσαν άνοδο 64% το 2023, οι ελληνικές εξαγωγές μειώθηκαν κατά 1%. Μεγάλη αύξηση (+49%) σημείωσαν και οι ελληνικές εξαγωγές μηχανών και μηχανολογικού εξοπλισμού, τα φαρμακευτικά προϊόντα (+10%), τα προϊόντα ζύμης (+13%) και τα γαλακτοκομικά (+24%). Σταθερά καλές επιδόσεις παρουσίασαν, επίσης, τα καπνικά προϊόντα, τα μάρμαρα και τεχνουργήματα από κοινά μέταλλα. Αντίθετα, συνεχίστηκε η μακροχρόνια καθοδική πορεία των εξαγωγών γουναρικών (-23%), ως αποτέλεσμα των συγχρόνων ζητημάτων ηθικής για το εμπόριο γούνας.
Το βασικό συμπέρασμα της έκθεσης του γρ. ΟΕΥ Ντουμπάι είναι ότι, με την εξαίρεση των ευμετάβλητων, ροών πετρελαιοειδών, τόσο οι εξαγωγές όσο και οι εισαγωγές παρουσίασαν ελαφρά μείωση, που εν μέρει οφείλεται στις μειωμένες τιμές βασικών εμπορευμάτων.
Χρειάζεται να επισημανθεί, επίσης, η σημασία των γεωπολιτικών κινδύνων, καθώς από τον Δεκέμβριο 2023 και έπειτα οι ελληνικές εξαγωγές επηρεάστηκαν αρνητικά από την πολεμική κρίση στη Μέση Ανατολή – Ερυθρά Θάλασσα (σημείωσαν μείωση -19% σε ετήσια βάση και -23% σε μηνιαία), με την ανακατεύθυνση των πλοίων μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων να αυξάνει δραματικά τα ναύλα, καθιστώντας οικονομικά ασύμφορη τη μεταφορά προϊόντων.
Ωστόσο, τα σημαντικότερα ελληνικά κέρδη από την ανάπτυξη διμερών σχέσεων με τα ΗΑΕ δεν προέρχονται από το εμπόριο αγαθών, αλλά αυτές τις υπηρεσίες, ναυτιλιακών και άλλων. Πέρυσι, η χώρα μας συνέχισε να παρουσιάζει ένα σημαντικό πλεόνασμα στο εμπόριο υπηρεσιών με τα ΗΑΕ, που ανέρχεται περίπου στα 600 εκατ. ευρώ ετησίως κατά την τελευταία τριετία.
Ειδικότερα, οι ελληνικές εισπράξεις (εξαγωγές) από υπηρεσίες στα ΗΑΕ ανήλθαν το 2023 στα 801 εκατ. ευρώ, αυξημένες κατά 2% σε σχέση με το 2022 (783 εκατ. ευρώ). Εξ αυτών των εισπράξεων, το 2023 το 71% αντιστοιχούσε στις θαλάσσιες μεταφορές και το 11% σε ταξιδιωτικές υπηρεσίες. Αναφορικά με τις εισαγωγές υπηρεσιών από τα ΗΑΕ, αυτές ανήλθαν για το 2023 στα 206 εκατ. ευρώ (2% αύξηση). Εδώ, οι κυριότερες κατηγορίες είναι οι αεροπορικές μεταφορές, οι ταξιδιωτικές υπηρεσίες και οι θαλάσσιες μεταφορές. Σημειώνεται ότι μετά την προβολή της ελληνικής ναυτιλίας στην Expo2020 Ντουμπάι, υπάρχει μια πολυεπίπεδη συνεργασία στον τομέα με τα ΗΑΕ.
Πολλοί Ελληνες πλοιοκτήτες πραγματοποιούν εργασίες επισκευής και συντήρησης στο Ντουμπάι, ενώ υπάρχει ενδιαφέρον εντονότερης δραστηριοποίησης ελληνικών εταιριών που προσφέρουν ναυτιλιακό εξοπλισμό και δυνατότητες ενίσχυσης της ήδη ισχυρής ελληνικής παρουσίας στο λιμάνι Fujairah, έναν από τους στρατηγικότερους παγκοσμίως εμπορικούς και διαμετακομιστικούς κόμβους στη Μ. Ανατολή. Σε σχέση δε με την αυξανόμενη σημασία των τουριστικών ροών, η κίνηση στη σύνδεση Ελλάδας – Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων έχει σχεδόν διπλασιαστεί μεταξύ 2017-2023, τόσο με την Αθήνα όσο και προς δημοφιλείς θερινούς προορισμούς (Μύκονος, Σαντορίνη, Κέρκυρα), ενώ παρατηρείται ζωηρό εμιρατιανό ενδιαφέρον για επενδύσεις σε τουριστικά ξενοδοχεία και ακίνητα.
ΠΟΥ ΣΤΟΧΕΥΟΥΝ
Ακίνητα και «πράσινη» ενέργεια ψηλά στις προτιμήσεις
Οσον αφορά τις Αμεσες Ξένες Επενδύσεις, αν και οι επενδυτικές ροές της Ελλάδας προς τα ΗΑΕ κατά τα τελευταία τρία έτη είναι σταθερά αρνητικές (-12% το 2023/2022), το οποίο αποτελεί ένδειξη αποεπένδυσης, η αντίθετη τάση παρατηρείται στις επενδυτικές ροές ΑΞΕ προς τη χώρα μας.
Συγκεκριμένα, οι καθαρές ΑΞΕ από τα ΗΑΕ στην Ελλάδα ανήλθαν σε 107 εκατ. ευρώ, σημειώνοντας 52% ετήσια αύξηση, ενώ τα ΗΑΕ κατέλαβαν την 14η θέση ως σημαντικότερη πηγή επενδυτικών κεφαλαίων, αντιπροσωπεύοντας το 2,1% επί των συνολικών επενδύσεων από το εξωτερικό. Εξ αυτών, περίπου τα μισά κατευθύνθηκαν σε επενδύσεις σε ακίνητα (11η θέση), με το συνολικό ύψος επενδυθέντων κεφαλαίων το 2023 να ανέρχεται στα 50 εκατ. ευρώ (-36% σε σχέση με το 2022).
Επισημαίνεται δε ότι εκτιμάται πως η πλειονότητα των κεφαλαίων αυτών προέρχεται από μη Εμιρατινούς κατοίκους στα ΗΑΕ. Σε σχέση με το απόθεμα εμιρατινών ΑΞΕ στην Ελλάδα, οι συνολικές ΑΞΕ των ΗΑΕ στην Ελλάδα ανήλθαν το 2022 στα 393 εκατ. ευρώ (16η σημαντικότερη πηγή).
Οι ανωτέρω επενδύσεις αφορούν τομείς υποδομών, γεωργίας, παραγωγής ενέργειας, τουρισμού, εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων, κατασκευών, χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών, πληροφορικής &επικοινωνιών. Οπως φαίνεται, οι Εμιρατινοί ενδιαφέρονται ιδιαίτερα για επενδύσεις σε αναπτυσσόμενους οικονομικά τομείς (αγροτοβιομηχανία, υδατοκαλλιέργειες, διαχείριση αποβλήτων, φαρμακοβιομηχανία, υγεία, εξαγορά τουριστικών μονάδων, κατασκευή μαρίνων) και στον τομέα της «πράσινης» ενέργειας (ΑΠΕ, πάρκα αιολικά, γαιοθερμίας, φωτοβολταϊκών). Καταγράφεται, επίσης, έντονο ενδιαφέρον μη Εμιρατινών κατοίκων (με καταγωγή από την υπόλοιπη Μ. Ανατολή, την Ινδία κ.λπ.) για το ελληνικό πρόγραμμα Golden Visa.
Ειδικά για τον τομέα των ΑΠΕ, υπάρχει έντονο ενδιαφέρον δραστηριοποίησης στην ελληνική αγορά και μεγάλο περιθώριο ανάπτυξης συνεργασιών, καθώς τα ΗΕΑ έχουν θέσει ως προτεραιότητα τη διαφοροποίηση της οικονομίας και την απεξάρτησή της από τον κλάδο των υδρογονανθράκων.
Το εμιρατινό χαρτοφυλάκιο παραγωγής ενέργειας από ΑΠΕ έχει μεγεθυνθεί κατά περισσότερο από 400% την τελευταία δεκαετία, ενώ ο τομέας της ενέργειας περιλαμβάνεται στους τομείς που εστιάζει η Ευρεία Στρατηγική Εταιρική Σχέση Ελλάδας – ΗΑΕ που υπογράφηκε το 2020. Υπενθυμίζεται ότι πέραν της προβολής της στην Expo2020 Ντουμπάι, η Ελλάδα είχε τη ευκαιρία υψηλής προβολής για προσέλκυση επενδύσεων σε έργα ΑΠΕ κατά τη διάρκεια της πρόσφατης COP28.
ΣΥΝΕΡΓΕΙΕΣ
Αγροδιατροφικός τομέας, δομικά υλικά και φάρμακα
Καθώς η επισιτιστική ασφάλεια αποτελεί προτεραιότητα για τα ΗΑΕ (ως τώρα, περίπου το 90% των αναγκών τους σε τρόφιμα καλύπτεται από εισαγωγές) ο αγροδιατροφικός τομέας αποτελεί σημείο αυξανόμενου ενδιαφέροντος επενδύσεων και εξετάζονται πιθανές συνέργειες σε αγροτικές εκμεταλλεύσεις στην Ελλάδα ή επενδύσεις σε εταιρίες που σχετίζονται με την πρωτογενή παραγωγή.
Πέραν της περιορισμένης εγχώριας παραγωγής, υπάρχουν μεγάλα περιθώρια διείσδυσης ελληνικών προϊόντων στην αγορά, λόγω της αυξανόμενης τάσης για υγιεινή διατροφή,και του ανοίγματος πολυάριθμων ελληνικών εστιατορίων. Σημειώνεται, όμως, ότι απαιτείται ιδιαίτερη και συνεχής προσπάθεια με επιτόπιες επαφές, λόγω του έντονου ανταγωνισμού από τους ξένους εισαγωγείς, καθώς και συνεχής παρακολούθηση του μεταβαλλόμενου θεσμικού πλαισίου πιστοποίησης επιλεγμένων κατηγοριών τροφίμων.
Στις υπόλοιπες κατηγορίες ειδικού ενδιαφέροντος συμπεριλαμβάνεται ο κλάδος των δομικών υλικών (μάρμαρο, αλουμίνιο, χρώματα, πετρώματα κ.ά.) που σημειώνει ελαφρά μεταπανδημική ανάκαμψη. Η αγορά κατασκευών στα ΗΑΕ είναι η 2η μεγαλύτερη στις χώρες του Κόλπου, αποτελεί πύλη εισόδου για τις αγορές της Μ. Ανατολής και της Β. Αφρικής και υπάρχουν δυνατότητες αύξησης των ελληνικών εξαγωγών δομικών υλικών, λόγω της αναγνώρισης της καλής ποιότητας των συναφών ελληνικών προϊόντων.
Ο τομέας της φαρμακοβιομηχανίας/υγείας/ευεξίας παρουσιάζει επίσης σημαντικές προοπτικές ανάπτυξης στα ΗΑΕ, ως ευρύτερο κόμβο στη Μ. Ανατολή. Παρά τις προσπάθειες ανάπτυξης της τοπικής παραγωγής, φάρμακα, καλλυντικά και συναφή προϊόντα περιποίησης και ευεξίας εισάγονται ως επί το πλείστον από άλλες χώρες, ενώ υπάρχει ενδιαφέρον Εμιρατινών για ιατρικό τουρισμό στην Ελλάδα αλλά και εμιρατινών εταιριών για επενδύσεις στον τομέα της υγείας, με ιδιαίτερη έμφαση στη φαρμακοβιομηχανία, στη βιοτεχνολογία και στα ιδιωτικά θεραπευτήρια.
Στις προτάσεις του για την ενίσχυση της διμερούς εμπορικής συνεργασίας, το Γρ. ΟΕΥ Ντουμπάι σημειώνει ότι, παρά το επαρκές θεσμικό πλαίσιο, χρειάζεται επανεκκίνηση της διαδικασίας διαπραγματεύσεων για σύναψη συμφωνίας Ε.Ε. – ΣΣΚ. Προτείνεται η συνεχής και διευρυμένη παρουσία ελληνικών επιχειρήσεων σε διεθνείς εκθέσεις στα ΗΑΕ, όπως και η αντίστοιχη πρόκληση σε εμιρατινές επιχειρήσεις για συμμετοχή σε ελληνικές εκθέσεις.
Επίσης, προτείνονται εκδηλώσεις προώθησης των ελληνικών αγροδιατροφικών προϊόντων σε αλυσίδες supermarket των ΗΑΕ, η πραγματοποίηση αμοιβαίων στοχευμένων επιχειρηματικών αποστολών και η συμμετοχή των ελληνικών επιχειρήσεων σε επενδυτικά συνέδρια στα ΗΑΕ, όπως και η αντίστοιχη πρόσκληση σε εμιρατινές επιχειρήσεις για συμμετοχή σε ελληνικά συνέδρια.
Το ελληνικό Επιχειρηματικό Συμβούλιο
Παρά την τάση αποεπένδυσης, το απόθεμα ελληνικών ΑΞΕ στα ΗΑΕ ανήλθε στα 92 εκατ. ευρώ το 2022 και αφορά εννέα υποκαταστήματα, 21 εμπορικές αντιπροσωπίες και 305 εμπορικά σήματα. Τα ΗΑΕ αποτελούν τον 20ό σημαντικότερο προορισμό για ελληνικά επενδυτικά κεφάλαια και οι περίπου 350 ελληνικές εταιρίες εκεί δραστηριοποιούνται κυρίως στον κατασκευαστικό κλάδο, στη ναυτιλία και στο εμπόριο τροφίμων, γούνας και τηλεπικοινωνιών.
Τον περασμένο Ιανουάριο συστάθηκε το Ελληνικό Επιχειρηματικό Συμβούλιο (HBC), με ιδρυτικά μέλη 43 εταιρίες ελληνικών συμφερόντων με έδρα στο Ντουμπάι, στο Αμπού Ντάμπι, τη Fujairah και τη Sharjah, καθώς και 15 ιδιώτες-στελέχη επιχειρήσεων. Μεταξύ των μελών συγκαταλέγονται οι πιο σημαντικές εταιρίες ελληνικών συμφερόντων από άποψη μεγέθους στα ΗΑΕ (Αρχιρόδον, όμιλος Μπάκου – Καυμενάκη, EFA Group-Theon Sensors, Polygreen).
Κύριος στόχος του HBC αποτελεί η δικτύωση της ελληνικής επιχειρηματικότητας στα ΗΑΕ, όπως επίσης και η συνεργασία με τα περίπου 50 αντίστοιχα συμβούλια άλλων χωρών που λειτουργούν εκεί. Επισημαίνεται ότι ο αριθμός Ελλήνων υπηκόων στα ΗΑΕ κυμαίνεται περί τις 6.000 με 8.000.
ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
