Η ενεργειακή κρίση και η αύξηση κόστους, αποτέλεσε μεγάλο πλήγμα για την κλωστοϋφαντουργία, καθώς και η εισαγωγή χαμηλού κόστους υφασμάτων και ενδυμάτων από χώρες της Ασίας, οδηγώντας σε «λουκέτο» ιστορικά και πρωτοπόρα εργοστάσια
Στον απόηχο των ευρωεκλογών και μίας έντονης εκλογικής αναμέτρησης με εκκωφαντική αποχή από τις κάλπες και απουσία της κοινωνίας, καλείται η Ελλάδα να τρέξει σπριντ για ταχεία ανάκαμψη της οικονομίας της. Αν λάβουμε υπόψιν το διαμορφωμένο 12,1% ποσοστό ανεργίας του α’ τριμήνου 2024 σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, το αυξημένο κόστος ενέργειας, τις αρνητικές επιπτώσεις των πλημμυρών στη Θεσσαλία αλλά και τις γεωπολιτικές εντάσεις στη Μέση Ανατολή και τον πόλεμο στη Ουκρανία, δυσχεραίνει πολύ αυτός ο αγώνας καθιστώντας τη χώρα μας νωχελική στην επαναφορά σε υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης, παρ’ όλες τις αισιόδοξες εκτιμήσεις της Κομισιόν που σχετίζονται με την επιβράδυνση του πληθωρισμού περίπου στο 2% το 2025, την αναμενόμενη αύξηση των επενδύσεων και εξαγωγών και την αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ κατά 2,4% το 2024 σύμφωνα με τo διεθνή οίκο αξιολόγησης Moody’s.
Της Μαρίας (Μαρλέν) Βυτινίδου
Χημικός B.Sc., MBA, Fashion Designer, Business Instructor
Ιδρύτρια του Ομίλου Επιχειρήσεων Μόδας AthensFashionClub
Στην πρόσφατη έκθεσή της η Κομισιόν, κατατάσσει τη Ελλάδα στην 8η θέση στην Ευρωζώνη με ρυθμό ανάπτυξης 2,2%, υπερδιπλάσιο δηλαδή του μέσου όρου 0,8%, έχοντας στο πίσω μέρος του μυαλού την αντιμετώπιση κρίσιμων ζητημάτων όπως ο πληθωρισμός, το δημόσιο χρέος, το δημογραφικό, το έλλειμμα εμπορικού ισοζυγίου και οι αποταμιεύσεις.
Σε αυτή τη χρονική στιγμή, η θεαματική αύξηση του τουρισμού καταφέρνει να προσφέρει ένα επιπλέον bonus στην οικονομία ενώ θετικά συνεισφέρουν η αύξηση των εξαγωγών, των επενδύσεων και της ιδιωτικής κατανάλωσης. Η Ελλάδα όμως ξεχνά ότι υπάρχει ένας πρωτογενής τομέας παραγωγής αναξιοποίητος στον βαθμό που θα έπρεπε και σύμφωνα με τις ανάγκες της, όπως ο τομέας της γεωργίας, της αλιείας, της κτηνοτροφίας και της κλωστοϋφαντουργίας. Πρέπει να σημειωθεί ότι ο πρωτογενής τομέας συνδέεται άρρηκτα με τις θέσεις απασχόλησης, την καινοτομία στην επιχειρηματικότητα, την προστιθέμενη αξία και κατ΄ επέκταση τη μεταποίηση, το εμπόριο, τις εξαγωγές χαρακτηρίζοντας όλο τον κλάδο μείζονος σημασίας για την Ελληνική οικονομία.
ΜΟΧΛΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ
Η επόμενη ημέρα των Ευρωεκλογών ξεκίνησε με ποσοστά της ΝΔ κάτω του 30% και ένα πρωθυπουργό έτοιμο για ανασχηματισμό προσδοκώντας τον κατευνασμό της οργισμένης κοινωνίας αλλά πολύ περισσότερο τη διαμόρφωση δομικών αλλαγών που θα οδηγήσουν σε ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις, επίλυση χρόνιων προβλημάτων και αποτύπωση νέων στρατηγικών προτεραιοτήτων. Η ακρίβεια και η δύσκολη καθημερινότητα οδήγησαν τους πολίτες σε μήνυμα διαμαρτυρίας και η κυβέρνηση το άκουσε. Τελικά, μόνο τα πρόσωπα πρέπει να αλλαχθούν ή και οι πολιτικές και οι στρατηγικοί στόχοι;
Ο τουρισμός στην Ελλάδα αποδίδει και συνεχίζει να συνεισφέρει θετικά και σημαντικά στην διαμόρφωση του ΑΕΠ. Έτσι όμως ήταν κάποτε και ο τομέας της κλωστοϋφαντουργίας. Η συμβολή της κλωστοϋφαντουργίας στο ΑΕΠ είναι σημαντική, ιδίως σε επίπεδο απασχόλησης και εξαγωγών, παρόλο που σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, η συνολική της συνεισφορά είναι μικρότερη σε σύγκριση με άλλους βιομηχανικούς κλάδους.
Μία αναπτυξιακή στρατηγική όμοια με αυτήν που χαράχτηκε επιτυχημένα για τον τουρισμό ή όπως εφαρμόζεται επιτυχημένα σε άλλες Ευρωπαϊκές χώρες όπως η Πορτογαλία στον πρωτογενή τομέα της κλωστοϋφαντουργίας, θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε μία πιο εύρωστη οικονομία και να γίνουν εθνικοί πυλώνες ανάπτυξης. Το παραγωγικό μοντέλο της χώρας μας πρέπει να αλλάξει. Έχει αναφερθεί επανειλημμένα ο Υπουργός Ανάπτυξης Κώστας Σκρέκας στο γεγονός ότι αποτελεί εθνική προτεραιότητα η επαναβιομηχάνιση της Ελλάδας, η ενίσχυση της μεταποίησης, της ανταγωνιστικότητας και η βιώσιμη ανάπτυξη.
Μπορεί λοιπόν να πέσει στο τραπέζι της συζήτησης, η προοπτική της αναβίωσης της κλωστοϋφαντουργίας στην Ελλάδα και με ποιον τρόπο; Μέσα από ποιες πολιτικές και ποιος ο ρόλος της ΕΕ σε αυτού του είδους την ανάπτυξη;
Ο ΚΛΑΔΟΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ – Η ενεργειακή κρίση και τα «λουκέτα»
Με τον όρο Κλωστοϋφαντουργία προσδιορίζουμε τον κλάδο της βιομηχανίας που ασχολείται με τη παραγωγή και επεξεργασία φυσικών ή συνθετικών ινών για την παραγωγή νήματος και υφάσματος, καθώς και με την κατασκευή ειδών από τα υλικά αυτά, όπως είδη ένδυσης και επίπλωσης. Βασικοί υποκλάδοι της κλωστοϋφαντουργίας είναι η καλλιέργεια και επεξεργασία πρώτων υλών, όπως για παράδειγμα η καλλιέργεια βαμβακιού, λιναριού και η δημιουργία μαλλιού και μεταξιού, η νηματοποίηση, η Υφαντική, η Πλεκτική, η βαφή και φινίρισμα υφασμάτων.
Μεγάλο πλήγμα για την κλωστοϋφαντουργία αποτέλεσε τα τελευταία 3-4 χρόνια η ενεργειακή κρίση με την τεράστια αύξηση του κόστους της ηλεκτρικής ενέργειας καθώς και η γενικότερη αύξηση των εξόδων των επιχειρήσεων θέτοντας το ερώτημα για όλο τον κλάδο αν είναι βιώσιμος και ποια θα μπορούσαν να είναι ουσιαστικά μέτρα στήριξης ώστε να μην σβήσει οριστικά. Η κατάσταση έγινε ακόμα πιο δυσχερής με την εισαγωγή χαμηλού κόστους υφασμάτων και ενδυμάτων από την Κίνα ή χώρες της Ασίας και η μειωμένη κατανάλωση οδηγώντας σε μείωση της παραγωγής στα ελληνικά εργοστάσια και μαζικές απολύσεις.
Το αποτέλεσμα αυτής της κατάστασης ήταν ένας μακρύς κατάλογος «λουκέτων» που σφράγισαν όχι μόνο την παραγωγή αλλά και τα όνειρα εκατοντάδων εργαζομένων σε αυτά τα εργοστάσια, όπως η Νηματουργία Βαρβαρέσος στη Νάουσα, η Κλωνατέξ Όμιλος Επιχειρήσεων (γνωστή και ως Κλωστήρια Νάουσας), η Fanco A.E., τα Κλωστήρια Ροδόπης Α.Ε., η Βέτλανς Νάουσα, Κλωστήρια Θράκης, Κλωστήρια Κιλκίς, Πειραϊκή-Πατραϊκή, Αιγαίο, Ελληνική Υφαντουργία. Πρόκειται για πρωτοπόρα εργοστάσια, μερικά εξ αυτών με προϊστορία 150 ετών, τα οποία έβαλαν λουκέτο υπό το βάρος της έλλειψης χρηματοδότησης και της υποστήριξης από το ελληνικό κράτος.
Τρόποι ενίσχυσης και δράσης
Η κυκλική οικονομία αποτελεί έναν καινοτόμο τρόπο σκέψης και δράσης που στοχεύει στην ελαχιστοποίηση των αποβλήτων και τη μεγιστοποίηση της χρήσης των πόρων. Στον τομέα της κλωστοϋφαντουργίας, η εφαρμογή των αρχών της κυκλικής οικονομίας μπορεί να οδηγήσει σε σημαντικές περιβαλλοντικές και οικονομικές ωφέλειες, ενισχύοντας ταυτόχρονα την βιωσιμότητα του κλάδου.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει συντάξει μία δέσμη κανόνων στο πλαίσιο της Πράσινης Συμφωνίας με σκοπό να γίνουν τα βιώσιμα προϊόντα ο κανόνας στην ΕΕ, να ενισχυθούν τα κυκλικά επιχειρηματικά μοντέλα και να ενδυναμωθούν οι καταναλωτές για την πράσινη μετάβαση.
Ορισμένες από τις βασικές στρατηγικές περιλαμβάνουν:
1.Πράσινη Συμφωνία της ΕΕ (European Green Deal). Η Πράσινη Συμφωνία στοχεύει στη μετατροπή της ΕΕ σε μια σύγχρονη, αποδοτική ως προς τη χρήση πόρων και ανταγωνιστική οικονομία. Περιλαμβάνει δράσεις για τη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, τη βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας, και την προώθηση της ανακύκλωσης.
2. Σχέδιο Δράσης για την Κυκλική Οικονομία (Circular Economy Action Plan).Το σχέδιο αυτό προωθεί την κυκλικότητα σε όλες τις φάσεις της ζωής των προϊόντων, από το σχεδιασμό και την παραγωγή μέχρι τη χρήση και την ανακύκλωση. Στόχος είναι η ελαχιστοποίηση των αποβλήτων και η διασφάλιση ότι οι πόροι παραμένουν στην οικονομία για όσο το δυνατόν περισσότερο.
3. Στρατηγική για τα Βιώσιμα Κλωστοϋφαντουργικά Προϊόντα (EU Strategy for Sustainable Textiles). Η στρατηγική αυτή στοχεύει στη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος της κλωστοϋφαντουργίας και στην προώθηση της κυκλικότητας στον τομέα.
Προτάσεις για Βιώσιμα Προϊόντα και Ανεξαρτησία της Ευρώπης ως προς τους Πόρους
1. Κανονισμός για τον Οικολογικό Σχεδιασμό (Eco-design Regulation). Εισάγει υποχρεωτικά κριτήρια οικολογικού σχεδιασμού για ένα ευρύ φάσμα προϊόντων, συμπεριλαμβανομένων των κλωστοϋφαντουργικών, με στόχο τη βελτίωση της ανθεκτικότητας, της επισκευασιμότητας, και της ανακυκλωσιμότητάς τους.
2. Ψηφιακό Πάσο Προϊόντων (Digital Product Passport). Εφαρμογή ενός ψηφιακού συστήματος που θα παρέχει πληροφορίες για τη σύνθεση και την ιστορία των προϊόντων, ενισχύοντας τη διαφάνεια και τη δυνατότητα επισκευής και ανακύκλωσης.
3. Ενίσχυση της Ανακύκλωσης και της Επαναχρησιμοποίησης.Προτάσεις για τη βελτίωση των συστημάτων συλλογής και ανακύκλωσης αποβλήτων, και την ενίσχυση των υποδομών επαναχρησιμοποίησης.
Ενίσχυση των Κυκλικών Επιχειρηματικών Μοντέλων
Προτείνεται μία πολυδιάστατη προσέγγιση, με επιχειρήσεις που επενδύουν σε καινοτομίες, προάγουν τη βιωσιμότητα και υιοθετούν πρακτικές που ενσωματώνουν τις αρχές της κυκλικής οικονομίας.
1. Σχεδιασμός για την Κυκλικότητα. Οι επιχειρήσεις πρέπει να σχεδιάζουν προϊόντα που είναι ανθεκτικά, επισκευάσιμα και ανακυκλώσιμα. Αυτό περιλαμβάνει τη χρήση υλικών που μπορούν να ανακυκλωθούν εύκολα και την αποφυγή μιγμάτων υλικών που καθιστούν την ανακύκλωση δύσκολη.
2. Επενδύσεις στην Τεχνολογία Ανακύκλωσης. Η ανάπτυξη και η χρήση προηγμένων τεχνολογιών ανακύκλωσης μπορεί να βελτιώσει την ποιότητα των ανακυκλωμένων υλικών και να αυξήσει την αποδοτικότητα της ανακύκλωσης. Οι επιχειρήσεις πρέπει να επενδύσουν σε τεχνολογίες που επιτρέπουν την αποδοτική ανακύκλωση των κλωστοϋφαντουργικών αποβλήτων.
Ενδυνάμωση των Καταναλωτών για την Πράσινη Μετάβαση
1. Εκπαίδευση και Ευαισθητοποίηση. Οι επιχειρήσεις και οι κυβερνήσεις πρέπει να επενδύσουν στην εκπαίδευση και την ευαισθητοποίηση των καταναλωτών σχετικά με τα οφέλη της κυκλικής οικονομίας και τις επιπτώσεις των κλωστοϋφαντουργικών αποβλήτων. Εκστρατείες ενημέρωσης μπορούν να βοηθήσουν τους καταναλωτές να κατανοήσουν τη σημασία της βιώσιμης κατανάλωσης.
2. Διαφάνεια και Πληροφόρηση. Οι καταναλωτές πρέπει να έχουν πρόσβαση σε σαφείς και ακριβείς πληροφορίες για τα προϊόντα που αγοράζουν. Οι επιχειρήσεις μπορούν να χρησιμοποιήσουν το ψηφιακό πάσο προϊόντων για να παρέχουν πληροφορίες για τη σύνθεση, την προέλευση και την ανακυκλωσιμότητα των προϊόντων τους.
3. Κίνητρα για Βιώσιμες Επιλογές. Τα κίνητρα, όπως εκπτώσεις και ανταμοιβές για την ανακύκλωση και την επαναχρησιμοποίηση προϊόντων, μπορούν να ενθαρρύνουν τους καταναλωτές να επιλέγουν βιώσιμα προϊόντα. Οι κυβερνήσεις μπορούν να προσφέρουν φορολογικές ελαφρύνσεις για τις επιχειρήσεις που προωθούν τις βιώσιμες πρακτικές.
Οι εθνικοί μας στόχοι, η επαναβιομηχανοποίηση, η αναβίωση του κλάδου της κλωστοϋφαντουργίας, η ανάπτυξη της οικονομίας και οι στρατηγικές της ΕΕ ταξιδεύουν στο ίδιο καράβι με τις ίδιες φουρτούνες και τον ίδιο προορισμό.
Απαιτούνται συντονισμένες προσπάθειες από όλους τους stakeholders όπως επιχειρήσεις, καταναλωτές, κυβέρνηση και Ευρωπαϊκή Ένωση για να πετύχουμε μία πράσινη μετάβαση και βιώσιμη ανάπτυξη που θα ωφελήσει τόσο το περιβάλλον όσο και την οικονομία της χώρας μας.
ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
