Σε μόλις τρεις λέξεις ο Ιταλός συμπύκνωνε την προειδοποίησή του προς τα κάθε λογής funds, vultures short κ.λπ. όσους έπαιζαν κόντρα στο ενιαίο νόμισμα
Ηταν Ιούλιος του 2012 όταν ο Μάριο Ντράγκι είχε δηλώσει το περίφημο «whatever it takes». Σε ομιλία του στο Λονδίνο (σ.σ.: συγκεκριμένα 26 Ιουλίου 2012) διαβεβαίωνε πως η ΕΚΤ θα κάνει ό,τι χρειαστεί προκειμένου να διαφυλαχθεί καταρχήν η νομισματική σταθερότητα. Ο κοφτός τρόπος της αγγλικής -και μάλλον λαϊκής- φράσης συνθηματικού χαρακτήρα προκάλεσε τεράστια εντύπωση στις αγορές, εκεί βεβαίως που έπρεπε να σταλεί το μήνυμα. Σε μόλις τρεις λέξεις ο Ιταλός συμπύκνωνε την προειδοποίησή του προς τα κάθε λογής funds, vultures short κ.λπ. όσους έπαιζαν κόντρα στο ενιαίο νόμισμα.
Του Μιχαήλ Γελαντάλι
Στους επόμενους μήνες ο Ντράγκι και η ΕΚΤ ξεδίπλωσαν την πολιτική τους, παρά τις αντιρρήσεις που εκφράζονταν κατά καιρούς για τις λεπτομέρειες της πολιτικής αυτής από ισχυρούς παίκτες, όπως τη Γερμανία. Σε πρώτο χρόνο, γράφει η γαλλική «Les Echos», η παρέμβαση του Ντράγκι έγινε με ένα ανέξοδο όπλο, τις λέξεις. Το μήνυμα ήταν καθαρό: «όσο στοιχηματίζετε με το μέλλον της ευρωζώνης και του ευρώ θα βρείτε απέναντί σας την ΕΚΤ». Σε δεύτερο, τα αποτελέσματα ήταν άμεσα: τα επιτόκια δανεισμού έπεσαν αμέσως, τα ευρωπαϊκά χρηματιστήρια πήραν την ανιούσα. Η ΕΚΤ κατέβασε σταδιακά στο μηδέν τα επιτόκια, σχεδίασε ένα πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης, αλλά είχε να αντιμετωπίσει τον κίνδυνο του επίμονου αποπληθωρισμού.
Η ομιλία του, τότε, είχε «πείσει» τις αγορές, παρά το γεγονός ότι πρακτικά δεν είχε κάνει την παραμικρή κίνηση. Ολα τα βαριά εργαλεία χρησιμοποιήθηκαν αργότερα, καθώς και τότε. όπως και τώρα, οι αντιρρήσεις για τις αντισυμβατικές παρεμβάσεις στις αγορές είχαν ανάψει τα… αίματα στη Γερμανία.
Σήμερα, 12 χρόνια μετά, η Κριστίν Λαγκάρντ μπορεί να μιμηθεί τον Μάριο Ντράγκι, εάν και εφόσον απαιτηθεί; Η απάντηση δεν είναι εύκολη και σίγουρα δεν δόθηκε στο ετήσιο Συμπόσιο της Κεντρικής Τράπεζας της Πορτογαλίας, που συγκεντρώνει σε ευρωπαϊκό έδαφος τους διεθνείς κεντρικούς τραπεζίτες, όπως γίνεται τον Αύγουστο στις ΗΠΑ στο Jackson Hole.
Προφανώς η Γαλλίδα δεν είναι Ντράγκι και ως δικηγόρος που είναι προτίμησε μια προσεκτική και χωρίς δεσμεύσεις αναφορά στις γαλλικές εκλογές και τα πιθανά αποτελέσματα. Ηταν αρκετή; Στη Φρανκφούρτη δηλώνουν πως είναι σε «ύψιστη επιφυλακή», και μακάρι έτσι να είναι. Αρκεί όμως; Η Ευρώπη του 2024 είναι η Ευρώπη του 2012, από όλες τις απόψεις, γεωπολιτικές/γεωοικονομικές, χρηματοοικονομικές, ανταγωνιστικότητας, πολιτικού προσωπικού κ.ά.
Το ερώτημα όμως παραμένει, μπορεί η ΕΚΤ να αντιμετωπίσει μία πίεση από τις αγορές που θα έχει σαν σημείο αναφοράς τη γαλλική και όχι τη σχεδόν αόρατη τότε ελληνική χρηματαγορά; Η Γαλλία είναι μία χώρα με ΑΕΠ κοντά στα 3 τρισ. ευρώ και κάπου στα ίδια επίπεδα -λίγο μεγαλύτερο- δημόσιο χρέος. Εδώ τα μεγέθη είναι διαφορετικά από ό,τι το 2012. Βέβαια, και το 2012 η κρίση δεν αφορούσε μόνο την Ελλάδα, αλλά και την Ιταλία και την Ισπανία και την Πορτογαλία και την Ιρλανδία. Ομως δεν αφορούσε τη δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία της ευρωζώνης και του ευρώ.
Εχει τα «όπλα» να ενεργοποιήσει η ΕΚΤ; Προφανώς, αλλά έχει «ξοδέψει» τόσα «πολεμοφόδια» μέχρι σήμερα που ήδη έχει αρχίσει να τα αποσύρει. Πρακτικά πρόκειται για το Τακτικό (Asset Purchase Programme/τέλος χρήσης Ιούλιος 2022) και το Εκτακτο -λόγω πανδημίας Covid 19- Pandemic Emergency Purchase Programme, γι’ αυτό και η ΕΚΤ συνέχισε, δημιουργώντας το ΤΡΙ -Transmittion Protection Instrument-, που, σύμφωνα με τα αρχεία της ΕΚΤ, «το διοικητικό συμβούλιο θα συνεχίζει να εξομαλύνει τη νομισματική πολιτική και το TPI θα διασφαλίζει ότι η κατεύθυνση της νομισματικής πολιτικής μεταδίδεται ομαλά σε όλες τις χώρες της ζώνης του ευρώ. Ο ενιαίος χαρακτήρας της νομισματικής πολιτικής του διοικητικού συμβουλίου είναι προαπαιτούμενο, προκειμένου η ΕΚΤ να μπορεί να εκπληρώσει την αποστολή της όσον αφορά τη σταθερότητα των τιμών…». Ο μηχανισμός ανακοινώθηκε το 2022, έκτοτε δεν έχει χρειαστεί να χρησιμοποιηθεί, για να διαπιστωθεί η αποτελεσματικότητα του ή όχι.
ΤΑ ΑΓΚΑΘΙΑ
Βάζει «φρένο» το Βερολίνο, με σαφείς προειδοποιήσεις…
Υπάρχουν, ωστόσο, δύο «αγκάθια». Καταρχήν η ενεργοποίηση αυτών των μηχανισμών προϋποθέτει υποχρέωση δέσμευσης, που επί της ουσίας αφορούν τον περιορισμό της δημοσιονομικής πολιτικής σε όρια που διασφαλίζουν την ΕΚΤ από τον κίνδυνο των αναγκαστικών αυτών επενδύσεων στο εθνικό χρέος της χώρας. Πρακτικά, η στήριξη αυτή θα μπορεί να παρασχεθεί μόνο με την προϋπόθεση της λιτότητας στη δημοσιονομική πολιτική της κυβέρνησης της χώρας. Και εδώ είναι το θέμα, δημοσιονομική πειθαρχία σε Παρίσι και Ρώμη μετά τις τελευταίες πολιτικές εξελίξεις; Αναζητώντας… αυτόχειρες, θα μπορούσε να ήταν το επιμύθιο.
Επιπλέον, το Βερολίνο διά του υπ. Οικονομικών Κρίστιαν Λίντνερ έχει ξεκαθαρίσει/προειδοποιήσει πως δεν θα δεχθεί την ενεργοποίηση του TPI -ή οποιουδήποτε άλλου εργαλείου στήριξης από την ΕΚΤ- για τα γαλλικά ομόλογα και ότι προτίθεται να προσφύγει στις αρμόδιες δικαστικές Αρχές, δήλωση που προκάλεσε ήδη προσεισμικές δονήσεις στις χρηματαγορές. Ο λόγος; Μα το γαλλικό banking, με τη μεγαλύτερη έκθεση στο γαλλικό δημόσιο χρέος/ΟΑΤs-French bonds, έχει τη μεγαλύτερη διάχυση στο ευρωσύστημα.
Σύμφωνοι, η Κριστίν Λαγκάρντ δηλώνει πως είναι alert, ότι θα κάνει whatever it takes, το ερώτημα είναι εάν θα πειστούν οι πανίσχυρες αγορές. Αλλωστε, οι συνθήκες μέσα στις οποίες θα μπορούσε να το τολμήσει είναι εντελώς διαφορετικές από το 2012. Διαφορετικές στο επίπεδο του χρέους, διαφορετικές στο επίπεδο των επιτοκίων, διαφορετικές στις αγορές συναλλάγματος, διαφορετικές στις σχέσεις δολαρίου – ευρώ και στην τελική το «μέγεθος» Ευρώπη (και γεωπολιτικά/γεωοικονομικά) έχει σμικρυνθεί διακριτά σε σχέση με το 2012.
ΠΙΣΩ ΣΤΟ 2012
Να θυμηθούμε τι συνέβαινε στην Ευρώπη τότε (Ιούλιος 2012). Οι οικονομίες έκαναν τα πρώτα βήματα εξόδου από τη στενωπό της παγκόσμιας κρίσης του 2008/Lehman. Tρεις χώρες σε Μνημόνια -Ιρλανδία, Πορτογαλία και Ελλάδα-, που ήταν σε χειρότερη κατάσταση από όλες και σχεδόν στην πόρτα εξόδου από το ευρώ, θα συμπαρέσυραν μαζί τους όλο το οικοδόμημα;
Αλλά και με τις Ισπανία και Ιταλία με spreads στα ύψη, να αγωνίζονται να κρατηθούν και αυτές μακριά από το ενδεχόμενο διάσωσης, που δεν θα άντεχε η Ευρώπη ούτε καν για τη μία μόνο από τις δύο, πολύ δε περισσότερο και για τις δύο. Το κοινό νόμισμα να κλυδωνίζεται και αρκετούς να προβλέπουν ότι το μέλλον του δεν θα ήταν ρόδινο.
ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
