Παράμετρος της επιβράδυνσης η καθυστέρηση στην εκταμίευση πόρων από το Ταμείο Ανάπτυξης, πρόβλημα που έχει επισημάνει (Απρίλιος) η ΤτΕ
Του Μιχαήλ Γελαντάλι
Σε φθίνουσα πορεία η αναπτυξιακή φορά της ελληνικής οικονομίας, με τις επιπτώσεις των διεθνών συνθηκών να γίνονται ολοένα πιο εμφανείς, ιδιαίτερα στις επενδύσεις και τις επιδόσεις του εξωτερικού τομέα.
Σε μία περίοδο κατά την οποία ο δείκτης οικονομικού κλίματος διατηρήθηκε ουσιαστικά αμετάβλητος, τόσο στην Ε.Ε. όσο στην ευρωζώνη, στην Ελλάδα το οικονομικό κλίμα επιδεινώνεται τον Ιούλιο, με τον δείκτη να υποχωρεί στις 106,8 από τις 110,5 μονάδες (τον Ιούνιο), η χαμηλότερη επίδοση των τελευταίων 5 μηνών. Σύμφωνα με το Ιδρυμα Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών, η υποχώρηση προέρχεται κυρίως από τρεις επιχειρηματικούς τομείς: Βιομηχανία, Κατασκευές και Υπηρεσίες. Παράλληλα, φθίνει και ο δείκτης καταναλωτικής εμπιστοσύνης.
Το «καμπανάκι» χτύπησε πρώτα το Κέντρο Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών, όταν χαμήλωσε τον πήχη για την ανάπτυξη της οικονομίας στο 1,9% («Οικονομικές Εξελίξεις», τεύχος 54/Ιούνιος), καταγράφοντας ρυθμό υψηλότερο του μέσου όρου της Ε.Ε., αλλά χαμηλότερο των προσδοκιών.
Τώρα είναι η σειρά του ΙΟΒΕ να χτυπήσει το δικό του καμπανάκι. Ειδικότερα στη Βιομηχανία το αρνητικό ισοζύγιο των εκτιμήσεων για τις παραγγελίες και τη ζήτηση ενισχύθηκε αισθητά, οι εκτιμήσεις για τα αποθέματα διατηρήθηκαν αμετάβλητες, ενώ οι θετικές προβλέψεις για την παραγωγή τούς προσεχείς μήνες εξασθένισαν.
Πάντα για τη Βιομηχανία, ο δείκτης επιχειρηματικών προσδοκιών εμφάνισε σημαντική κλίση, στις 101,4 τον Ιούλιο, από τις 103,8 μονάδες έναν μήνα νωρίτερα. Από τις μεταβλητές του δείκτη, το αρνητικό ισοζύγιο των εκτιμήσεων για τις παραγγελίες και την τρέχουσα ζήτηση εντάθηκε, ενώ το θετικό ισοζύγιο προβλέψεων για την παραγωγή τούς προσεχείς μήνες εξασθένισε ελαφρά. Αμετάβλητο διατηρήθηκε και το ύψος των αποθεμάτων.
Ενδιαφέρουσα η διαπίστωση σχετικά με τους λόγους που μπλοκάρουν την παραγωγική δραστηριότητα: Μόλις το 13% των επιχειρήσεων θεωρεί ότι η λειτουργία είναι απρόσκοπτη, ενώ για το 25% σημαντικότερο εμπόδιο είναι η ανεπάρκεια ζήτησης, για το 23% η ανεπάρκεια εργατικού δυναμικού και για το 8% άλλοι συγκυριακοί λόγοι.
ΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ
Από την πλευρά του το ΙΟΒΕ, στην 3μηνιαία Εκθεση για την Ελληνική Οικονομία (18 Ιουλίου) επισημαίνεται: Στα 6,7 δισ. ευρώ το έλλειμμα του Ισοζυγίου Τρεχουσών Συναλλαγών (ΙΤΣ) στο τετράμηνο του 2024, αυξημένο κατά 975 εκατ. ευρώ σε σύγκριση με το 2023. Επιδείνωση του ελλείμματος στο ισοζύγιο αγαθών στο πρώτο 4μηνο κατά 1,9 δισ. ευρώ, με ισόποση μείωση εξαγωγών και αύξηση εισαγωγών. Παράλληλα, παρά την πρόσφατη πρόοδο, η Ελλάδα κατατάσσεται 25η μεταξύ των 27 κρατών-μελών της Ε.Ε. στον δείκτη ψηφιακής οικονομίας και κοινωνίας (DESI) για το 2022.
Για το ΙΟΒΕ οι κίνδυνοι είναι σαφείς:
– Πιο αργή μείωση των επιτοκίων στην Ευρώπη, ειδικά σε εναλλακτικό σενάριο μεγάλης αύξησης των διεθνών τιμών ενέργειας.
– Υψηλό έλλειμμα στο εξωτερικό ισοζύγιο, με διαρθρωτικά χαρακτηριστικά.
– Απώλεια ανταγωνιστικότητας λόγω υψηλότερου του μ.ό. της ευρωζώνης πληθωρισμού. Επίμονος πληθωρισμός σε αγαθά πρώτης ανάγκης.
– Αγορά εργασίας: Βραδύτερη αποκλιμάκωση του ποσοστού ανεργίας, μεταξύ άλλων λόγω υψηλής διαρθρωτικής ανεργίας.
– Σταδιακά σφιχτότεροι δημοσιονομικοί στόχοι. Παραμένει στενή η φορολογική βάση στην Ελλάδα.
– Υψηλό επιτοκιακό spread δανείων – καταθέσεων και συστηματικά αρνητικός ρυθμός αποταμίευσης των νοικοκυριών.
– Καθυστερήσεις στην εξυγίανση των κόκκινων δανείων εκτός τραπεζικών ισολογισμών, που δρουν ως εμπόδιο στην ανακατανομή των πόρων.
– Βραδύς ρυθμός κάλυψης του επενδυτικού κενού με χαμηλή τη συμβολή τομέων, πλην των Κατασκευών.
Παράμετρος της επιβράδυνσης, η καθυστέρηση στην εκταμίευση πόρων από το Ταμείο Ανάπτυξης, πρόβλημα που είχε επισημάνει (Απρίλιος) η Τράπεζα της Ελλάδος. Συγκεκριμένα, τον κώδωνα του κινδύνου για την καθυστερημένη εκταμίευση πόρων από το Ταμείο Ανάκαμψης προς τις επιχειρήσεις είχε κρούσει ο διοικητής της Τραπέζης της Ελλάδος.
Σύμφωνα με τον Γιάννη Στουρνάρα (σε ομιλία του σε εκδήλωση της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων), η έγκαιρη απορρόφηση και η εκταμίευση των πόρων του RRF προς τον ιδιωτικό τομέα είναι καθοριστικής σημασίας για την επίτευξη των προβλεπόμενων ρυθμών αύξησης των ακαθάριστων επενδύσεων πάγιου κεφαλαίου κατά την περίοδο 2024-2026. Κι αν το ποσοστό απορρόφησης των πόρων του RRF είναι ικανοποιητικό (41%, από συνολικό ποσό 36 δισ. ευρώ), η Ελλάδα είναι 4η στη σχετική κατάταξη των χωρών, σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Ωστόσο, οι εκταμιεύσεις προς τις επιχειρήσεις προχωρούν με βραδύτερο ρυθμό (14% του συνόλου), γεγονός που καθυστερεί την πραγματοποίηση επενδυτικών δαπανών.
Ετερη παράμετρος οι εξαγωγές, με τον επικεφαλής του ΙΟΒΕ Νίκο Βέττα να χαρακτηρίζει ιδιαίτερα αρνητική εξέλιξη τη μείωση των εξαγωγών αγαθών, παρά το γεγονός ότι η εξωστρέφεια της ελληνικής οικονομίας διευρύνθηκε, αν και επιδεινώθηκε περαιτέρω το εμπορικό έλλειμμα της χώρας. Μάλιστα, τα στοιχεία που φέρνει το ΙΟΒΕ δείχνουν ότι η εγχώρια προστιθέμενη αξία των εξαγωγών της χώρας μας είναι χαμηλότερη του μέσου όρου της Ε.Ε.
Σύμφωνα με τον ίδιο, αυτή η διαφαινόμενη εξάντληση της δυναμικής έχει επιφέρει εκ νέου στο επίκεντρο τη συζήτηση για την αλλαγή του παραγωγικού μείγματος της ελληνικής οικονομίας, και δη στις βασικές συνιστώσες αυτού του μείγματος, στις επενδύσεις και τις εξαγωγές. Πρακτικά, η επιτάχυνση των επενδύσεων για την Ελλάδα είναι… δρόμος χωρίς επιστροφή, προκειμένου η κόπωση που παρατηρείται στο μέτωπο της εξαγωγικής δραστηριότητας της χώρας να μη χαμηλώσει τις προβλέψεις για ανάπτυξη 2% το 2024.
Πεδίο που χρήζει προσοχής- καθώς αφορά την κοινωνία- η ανεργία. Η πτώση της ανεργίας κάτω του 10% δεν θα είναι εύκολη άσκηση. Η πρώτη πρόκληση στο μέτωπο της απασχόλησης αφορά τη μείωση της ανεργίας και η δεύτερη πρόκληση την είσοδο των νέων ανθρώπων στο εργατικό δυναμικό της χώρας, δεδομένου ότι υπάρχει σημαντικό θέμα προσέλκυσης προσωπικού από πλευράς επιχειρήσεων.
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ… ΒΟΥΤΙΑ
Ακρίβεια που δεν «τιθασεύεται»
Από τις «ψυχρολουσίες» που σίγουρα είναι ανεπιθύμητες -ακόμα και αυτή την περίοδο- η νέα άνοδος του πληθωρισμού στο 2,7% τον Ιούλιο (από 2,3% τον Ιούνιο), με αυξήσεις «φωτιά» σε φυσικό αέριο, ασφάλιστρα, μεταφορές και συγκεκριμένα είδη καθημερινής ανάγκης (ξεχωρίζει το… άλμα για το ελαιόλαδο).
Φυσικό αέριο με αύξηση 23,4%, ασφάλιστρα υγείας με 14% και ελαιόλαδο με… 56,7% είναι οι μεγαλύτερες αυξήσεις/επιβαρύνσεις τον Ιούλιο. Ωστόσο, θα πρέπει να σημειωθεί πως αυτό το 2,7% είναι εντελώς στρεβλό -ουδόλως αποτυπώνεται η πραγματικότητα-, καθώς ο δείκτης ακόμα και όταν μειώνεται δεν «παρακολουθεί» τον δομικό πληθωρισμό που οι πολίτες -στην πλειονότητά τους- αισθάνονται στην τσέπη τους καθημερινά.
Πρακτικά ο πληθωρισμός, έτσι όπως μετράται, εμφανίζει «μαγική» εικόνα της δυσθεώρητης ακρίβειας – πρώτο ή δεύτερο θέμα/πρόβλημα των πολιτών σε όλες, ανεξαιρέτως, τις δημοσκοπήσεις.
Θεριό ανήμερο ο πληθωρισμός, που, εν όψει του παραδοσιακά δύσκολου -για τα νοικοκυριά- Σεπτεμβρίου, δεν αναμένεται να τιθασευτεί.
Πληθωρισμός – ακρίβεια, το απόλυτο δίδυμο που αφενός «τρώει» το εισόδημα, με συνέπεια τη σταθερή μείωση της αγοραστικής δύναμης, και αφετέρου έχει αρχίσει να αποτυπώνεται στα αποτελέσματα ολοένα περισσότερων επιχειρήσεων. Προς τούτο συμβάλλει και η ολιγοπωλειοποίηση της αγοράς, καθώς συγκεντρώνεται σε όλο και λιγότερα χέρια.
ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΕΛΛΕΙΜΑ
Διψήφια αύξηση στο 6μηνο
Αγγιξε το επίπεδο των 17 δισ. ευρώ το εμπορικό έλλειμμα, με αύξηση 10,5%, με τις εξαγωγές να εμφανίζουν υποχώρηση 3,2%, ενώ οι εισαγωγές ενισχύθηκαν 1,9%. Σύμφωνα με την ΕΛ.ΣΤΑΤ., το εμπορικό έλλειμμα ενισχύθηκε 10,5%, καθώς στο διάστημα Ιανουαρίου – Ιουνίου οι εξαγωγές υποχώρησαν κατά 3,2%, με τις εισαγωγές να έχουν αύξηση 1,9%.
Η συνολική αξία των εξαγωγών κατά το χρονικό διάστημα Ιανουαρίου – Ιουνίου 2024 ανήλθε στα 25,298 δισ., έναντι 26,123 δισ. σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα του 2023, μειωμένη κατά 3,2%. Η αντίστοιχη αξία χωρίς τα πετρελαιοειδή μειώθηκε κατά 793,4 εκατ. ευρώ, δηλαδή 4,3%, και η αντίστοιχη αξία χωρίς τα πετρελαιοειδή και τα πλοία παρουσίασε μείωση κατά 758,4 εκατ. ευρώ, δηλαδή 4,1%, σε σχέση με το χρονικό διάστημα Ιανουαρίου – Ιουνίου 2023.
Αναστροφή καταγράφεται μεν τον Ιούνιο, με αύξηση 2,4% στις εξαγωγές 4,256 δισ., πλην όμως, εάν αφαιρεθούν τα πετρελαιοειδή, μειώνονται 7,3%, και ανεβαίνει στο 8,1% εάν αφαιρεθούν και τα καύσιμα πλοίων. Επί της ουσίας, «καθαρό» ισοζύγιο στο μείον, με τη διάσωση λόγω πετρελαιοειδών να οφείλεται κυρίως στην εποχικότητα.
ΥΠΕΡΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ
Ενας λόγος η… καρτελοποίηση
Κι αν ο πληθωρισμός σε συγκεκριμένους κλάδους είναι -κατά κάποιον τρόπο- ανελαστικός, καθότι οι τιμές του φυσικού αερίου εκτινάχθηκαν πάνω από τα 40 ευρώ πανευρωπαϊκά, σε άλλους είναι συνέπεια της υπερσυγκέντρωσης. Ενδεικτική η περίπτωση των ασφαλίστρων υγείας, το συν 14% τον Ιούλιο σε έναν τόσο ευαίσθητο κλάδο αποδίδεται σε μεγάλο βαθμό στην καταλυτική παρουσία των funds στα ιδιωτικά νοσοκομεία. Γνωστό πως το CVC Capital μέσω της θυγατρικής Hellenic HealthCare Group αποτελεί τον μεγαλύτερο όμιλο ιδιωτικών υπηρεσιών υγείας, στον οποίο ανήκουν έξι από τα πιο σημαντικά ιδιωτικά νοσοκομεία, συγκεκριμένα τα Metropolitan Hospital, Metropolitan General, «Υγεία», «Μητέρα», «Λητώ» και Creta Interclinic.
Παράλληλα, τον Απρίλιο του 2022 ολοκληρώθηκε η πώληση του 90,01% των μετοχών της Εθνικής Ασφαλιστικής από την Εθνική Τράπεζα της Ελλάδας στο fund, ύστερα από ασφυκτικές πιέσεις των δανειστών στην Αθήνα. Επικεφαλής του ελληνικού βραχίονα, ο άνθρωπος που κινεί τα νήματα, ο Αλεξ Φωτακίδης, ο οποίος είναι επικεφαλής του γραφείου της εταιρίας στην Ελλάδα από το 2006, στο δυναμικό του CVC.
ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ (ΦΥΛΛΟ 16/08/2024)
