Πώς μπορεί ένας startupper να αρχίσει από το μηδέν και να φτάσει σε αποτιμήσεις εκατοντάδων εκατ.
Του ΜΙΧΑΛΗ ΚΟΣΜΕΤΑΤΟΥ
Η λέξη startup θεωρητικά εκφράζει έναν ολόκληρο κλάδο, αλλά πρακτικά αντιπροσωπεύει… πολλά περισσότερα. Στη νεοφυή επιχειρηματικότητα συνήθισε, για παράδειγμα, ο «πολύς κόσμος» να συμπεριλαμβάνει από «νεογέννητες» startups, οι οποίες έχουν λάβει τις πρώτες τους χρηματοδοτήσεις (ενδεικτικά θα αναφερθεί ένα εύρος ποσών από 10.000 έως 100.000 ευρώ σε γύρο Pre-Seed Funding) και κάνουν τα πρώτα τους μόλις βήματα, πριν καλά καλά μπουν ακόμα στην πραγματική αγορά, μέχρι και τους λεγόμενους «μονόκερους». Αυτές, δηλαδή, που έχουν «αποφοιτήσει», στη «γλώσσα των μεντόρων και των Vcs», από το στάδιο μιας startup, έχουν προβιβαστεί σε αυτό μιας scale up νωρίτερα και ορισμένες κατάφεραν στην πορεία τους να εκτινάξουν την αποτίμησή τους πάνω από το όριο του 1 δισ. δολ.!
Υπάρχουν, μάλιστα, και οι πρώτες unicorns Ελλήνων σε μονοψήφιο αριθμό, όπως θεωρήθηκε ότι πέτυχαν οι Viva, PeopleCert, Skroutz και εσχάτως η Blueground, με κάποιες άλλες να παίρνουν σειρά, με διεθνή δραστηριότητα και έχοντας εξασφαλίσει την «ψήφο εμπιστοσύνης» ισχυρών επενδυτών από το εξωτερικό και εσωτερικό. Η εισαγωγή μας βοηθά κάποιον όχι μυημένο στα μυστικά του «μαγικού κόσμου» των startups να κατανοήσει με συνοπτικό τρόπο ότι το ελληνικό νεοφυές οικοσύστημα -και κάθε οικοσύστημα- είναι… απέραντο και περιλαμβάνει εκατοντάδες, ίσως και μερικές χιλιάδες εταιρίες κάθε μεγέθους.
Αν και το «1.000» μάλλον είναι ένας καλός αριθμός, αν ληφθεί υπόψη ότι μόνο στο Εθνικό Μητρώο Νεοφυών Επιχειρήσεων, τον επίσημο φορέα καταγραφής τους στην Ελλάδα (Elevate Greece), υπάρχουν εγγεγραμμένες 867, από διάφορους τομείς (AgriTech/FoodTech, EduTech, Data Analytics/Big Data, Enterprise Software, Manufacturing, Maritime κ.λπ.)
Επόμενο κοινό «στοίχημα» των startup/scale up με «ελληνικό DNA» είναι να καταρρίψουν το «φράγμα»των 20 δισ. ευρώ σε αθροιστική αξία έως το 2026, όπως είχε τεθεί ως στόχος από τα χείλη εγχώριων φορέων της επιχειρηματικότητας στα τέλη του 2021 (όλοι θυμούνται τη δήλωση του πρώην προέδρου του ΣΕΒ Δημήτρη Παπαλεξόπουλου).
Τότε, η αποτίμησή τους δεν ξεπερνούσε τα 6 δισ. ευρώ. Τέλη του 2023 με αρχές του 2024 το ελληνικό νεοφυές οικοσύστημα είδε την αξία του να αγγίζει τα 8-8,2 δισ. ευρώ και οι πιο πρόσφατες εκτιμήσεις ανέφεραν ότι το καλοκαίρι η κεφαλαιοποίηση των ελληνικών startups πλησίασε το όριο των 10 δισ. ευρώ. Και πάλι είμαστε «στου δρόμου τα μισά». Οχι όμως και στην αρχή, όταν προ 8ετίας, στην «καρδιά» της μεγάλης οικονομικής κρίσης, η αξία τους ήταν σχεδόν σε μηδενικά επίπεδα…
ΟΙ «ΦΥΛΕΣ» ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ
Ποια είναι τα είδη των startups και τι σημαίνει ο όρος; Με βάση τον ορισμό, πρόκειται για νεοσύστατες επιχειρήσεις, οι οποίες προσφέρουν καινοτόμα προϊόντα ή υπηρεσίες που βασίζονται συνήθως σε νέες τεχνολογίες και έχουν ταχεία ανάπτυξη. Τα χαρακτηριστικά που συμβάλλουν στην προσέλκυση επενδυτών και την εξασφάλιση χρηματοδότησης είναι η ύπαρξη καινοτόμων ιδεών, καλά οργανωμένες ομάδες έργου, με όραμα, γνώσεις και τεχνικές δεξιότητες, το αν η αγορά είναι έτοιμη να υιοθετήσει το παρεχόμενο προϊόν ή την υπηρεσία, η γρήγορη απόδοση και ένα καλά εκπονημένο επιχειρηματικό σχέδιο.
Οι «φυλές» της αγοράς; Κάπως έτσι, για παράδειγμα, άρχισε κάποτε η Viva Wallet, ως μια εταιρία διαδικτυακής πώλησης εισιτηρίων για θεάματα και αθλητικά γεγονότα, για να εξελιχθεί σε μια neobank, η οποία εξαγοράστηκε κατά 48,5% από τον κολοσσό της JP Morgan. Η Skroutz άρχισε ως ένα «ψαχτήρι» για τη σύγκριση τιμών, για να φτάσει να γίνει ένα ολοκληρωμένο marketplace, πραγματοποιώντας εξαγορές άλλων εταιριών και επενδύσεις στο last mile και τις ηλεκτρονικές πληρωμές (σ.σ.: μέσω της θυγατρικής της Every Pay απέκτησε πρόσφατα άδεια ιδρύματος ηλεκτρονικού χρήματος και εντάχθηκε στη λίστα των ευρωπαϊκών εταιριών fintech -χρηματοοικονομικής τεχνολογίας-, με άδεια ΕΜΙ). Η Blueground μπήκε στην αγορά το 2013 με μερικά διαμερίσματα στο portfolio της, σε γειτονιές της Αθήνας. Σήμερα, 11 χρόνια αργότερα, θεωρείται διεθνής leader στον κλάδο της διαχείρισης επιπλωμένων διαμερισμάτων για διαμονές 30+ ημερών, με έδρα τις ΗΠΑ. Το χαρτοφυλάκιό της περιλαμβάνει 15.000 διαμερίσματα σε 32 πόλεις σε όλο τον κόσμο, που απευθύνονται σε ιδιώτες, αλλά και στελέχη ισχυρών ομίλων και πολυεθνικών!
Στα 901 εκατ. δολ. το σύνολο των φετινών χρηματοδοτήσεων
Το «φράγμα» του 1 δισ. δολ. πλησιάζουν αθροιστικά οι φετινές χρηματοδοτήσεις startup με τη συμμετοχή Ελλήνων, είτε ιδρυτών και επικεφαλής τους είτε στελεχών τους.
Σύμφωνα με τα επικαιροποιημένα στοιχεία της Marathon Venture Capital, το πρώτο 9μηνο του 2024 οι νεοφυείς εταιρίες με «ελληνικό DNA» έχουν αντλήσει 901 εκατ. δολ. σε 86 γύρους από 70 επενδυτές.
Αυτές με παρουσία στην Ελλάδα μετρούν ως τώρα 340 εκατ. δολ. σε χρηματοδοτήσεις και άλλα 560 εκατ. δολ. όσες δραστηριοποιούνται μόνο στο εξωτερικό.
Το ρεκόρ του 2021 για όλες τις startups με Ελληνες στη σύνθεσή τους (4,495 δισ. δολ.) δείχνει ακατάρριπτο και άλλωστε τότε έγιναν πολλά σχόλια για το ύψος των αποτιμήσεων και των χρηματοδοτήσεων. Ηδη το ελληνικό οικοσύστημα βρίσκεται κοντά στην επίδοση του 2023 (1,12 δισ. δολ.), ενώ οι εταιρίες με «παρών» στην Ελλάδα ξεπέρασαν τα περσινά 298 εκατ. δολ.
Οι ελληνικές επενδύσεις των Ανιέλι, Ζούκερμπεργκ, JP Morgan, CVC κ.ά.
Μαρκ Ζούκερμπεργκ, οικογένεια Ανιέλι, Carlyle, JP Morgan, CVC είναι ορισμένα από τα πολύ «βαριά» ονόματα της παγκόσμιας αγοράς τα οποία προσέλκυσαν επενδυτικά εταιρίες του ελληνικού νεοφυούς οικοσυστήματος.
Ο «Mr. Facebook» επένδυσε σε δυο startups Ελλήνων. Φεβρουάριο του 2022 η μητρική του, Meta, εξαγόρασε 100% την εταιρία προηγμένης ηχητικής τεχνολογίας Accusonus, από την Πάτρα, με τίμημα 100 εκατ. δολ.
Η δεύτερη ελληνική επένδυση του Ζούκερμπεργκ ήρθε τον Ιούλιο του 2023, όταν η Causaly, που αναπτύσσει ένα εργαλείο βιοϊατρικής έρευνας με χρήση Α.Ι. και παρουσία σε Αμερική, Βρετανία, Ελλάδα, άντλησε χρηματοδότηση 60 εκατ. δολ. από την ICONIQ Growth, η οποία διαχειρίζεται κεφάλαια δισεκατομμυριούχων του τεχνολογικού κλάδου, όπως ο ιδρυτής της Facebook, ο Τζέρι Γιανγκ της Yahoo κ.λπ.
Οι Ιταλοί μεγιστάνες της οικογένειας Ανιέλι επένδυσαν 110 εκατ. δολ. για την εξαγορά, πέρσι, της startup αγροτεχνολογίας Augmenta, από τον Βόλο, μέσω της CNH Industrial, ενώ η Hack The Box απέκτησε ως μέτοχο την Carlyle Group, σε γύρο 55 εκατ. δολ.
Φέτος, η BETA CAE Systems, με «ρίζες» στη Θεσσαλονίκη, ηγέτιδα στο λογισμικό προσομοίωσης και ανάλυσης, εξαγοράστηκε από τον αμερικανικό εισηγμένο όμιλο Cadence αντί 1,24 δισ. δολ. και έσπασε το ρεκόρ της Viva, το 48,5% της οποίας πουλήθηκε με 900 εκατ. δολ. στην JP Morgan. Προηγούμενο ρεκόρ, τα 360 εκατ. δολ. για την εξαγορά της InstaShop από την Delivery Hero το 2020, χρονιά που «μπήκε» και η CVC στη Skroutz.
Αλλες εξαγορές προήλθαν από τις Microsoft (Softomotive), Google (Blindtype), Hewlett Packard Enterprise (Arrikto), Dell (Mist.io), Cisco (Code BGP) και Sony (iSIZE).
Από τα στάδια της «σποράς» έως τις αποτιμήσεις των 400 δισ. δολ.
Ζωτικής σημασίας για την ανάπτυξη των startups κάθε μεγέθους θεωρούνται οι χρηματοδοτήσεις τους. Πρώτο στάδιο είναι το Pre-Seed, που αφορά πρώιμες φάσεις σύστασης μίας επιχείρησης, με ποσά 10.000-100.000 ευρώ.
Ακολουθεί το Seed, κρίσιμο για την έναρξη της λειτουργίας της, και ακολουθούν οι γύροι Series A (2-15 εκατ. ευρώ), Series B (30+ εκατ. ευρώ), Series C (συχνά άνω των 100 εκατ. ευρώ, με μ.ό. 50 εκατ. ευρώ).
Πιο σπάνια μια εταιρία προχωρά σε Series D ή Series E funding, καθώς εμφανίζεται και η επιλογή του Χρηματιστηρίου. Οπως, δηλαδή, συμβαίνει με την ελληνική FlexCar, η οποία κατέχει το ρεκόρ χρηματοδότησης σε έναν γύρο (210 εκατ. ευρώ) και δέχθηκε πρόταση εισαγωγής της στο NYSE (Nasdaq)!
Μετά την περσινή αρχική κατάρρευση της Silicon Valley Bank δημιουργήθηκε αναταραχή στο παγκόσμιο startup οικοσύστημα, με την ελληνική πλευρά να μην επηρεάζεται, λόγω χαμηλής έκθεσής στην τράπεζα.
Αποτιμήσεις και χρηματοδοτήσεις κινούνται πλέον σε πιο λογικά επίπεδα (κάποιοι είχαν μιλήσει για «φούσκα»), με FinTech (χρηματοοικονομικός τομέας) και Τεχνητή Νοημοσύνη να κερδίζουν έδαφος.
Ακριβότερες startups στον κόσμο χαρακτηρίζονται η κινεζική ByteDance (μητρική του TikTok) ,με 225 δισ. δολ. (το 2021 ανέβηκε στα 400 δισ. δολ.), η αμερικανική SpaceX του Ιλον Μασκ, με 150-200 δισ. δολ., και έπονται OpenAI, Shein, Stripe, Revolut κ.ά.
Εταιρεία με αξία 1+ δισ.δ ολ. ονομάζεται Unicorn, με 10+ δισ. δολ. Decacorn και με 100+ δισ. δολ. Hectocorn!
Το «αποτύπωμα» μεγάλων Ελλήνων επιχειρηματιών στις startups
Μεγάλοι Ελληνες επιχειρηματίες επενδύουν τα τελευταία χρόνια σε startups, ελληνικές και ξένες, είτε αυτόνομα με τους ομίλους ή τα family offices τους είτε μέσω συμμετοχών τους σε Venture Capitals (που δεν συνηθίζεται να… ανακοινώνονται).
Μαριάννα Λάτση, Ευάγγελος Μυτιληναίος, Πάνος Γερμανός, Βασίλης Κάτσος, Δημήτρης Δασκαλόπουλος είναι κάποια από τα «βαριά» ονόματα.
Η κυρία Λάτση επένδυσε από τους πρώτους στη Viva (προτού πουληθούν τα ποσοστά μειοψηφίας με υψηλές υπεραξίες) και αργότερα, μεταξύ άλλων, στην πλατφόρμα Douleutaras, μέσω του Latsco Family Office, και σε μια σειρά από startups με φόντο την αξιοποίηση των δυνατοτήτων του 5G ως μέλους της επενδυτικής ομάδας του Phaistos Investment Fund, μαζί με την Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα Επενδύσεων, τον Ομιλο ΟΤΕ/Deutsche Telekom και το family office του Δημήτρη Δασκαλόπουλου.
Ο Πάνος Γερμανός επένδυσε στη μεγάλη ευρωπαϊκή fintech Klarna αλλά και στη συνεργασία της με τον Ομιλο Olympia, λανσάροντας υπηρεσίες πληρωμών, ενώ η Metlen αξιοποιεί τις δυνατότητες της Α.Ι. στον κλάδο της ενέργειας, με τη φιλόδοξη tech Startup Avokado.
Μια ελληνική τράπεζα, η Eurobank, επένδυσε 5+5 εκατ. ευρώ στην Plum, που ανέπτυξε πλατφόρμα έξυπνης διαχείρισης χρημάτων και, βέβαια, τα παραδείγματα δεν σταματούν.
Ταυτόχρονα, παραμένουν ενεργά επενδυτικά 13 ελληνικά VCs: Big Pi Ventures, Forth Tech, Genesis Ventures, L-Stone Capital, Marathon VC, Metavallon VC, NGIF, Phaistos Inv.Fund, Sporos Platform, TECS Capital, Uni.fund, Velocity.Partners, VentureFriends.
ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ (ΦΥΛΛΟ 27/09/2024)
