Όλοι μας έχουμε ακούσει τον όρο «έπεσε το χρηματιστήριο». Πρόκειται για μια φράση που προκαλεί απορία στους απλούς παρατηρητές, αλλά και στους ίδιους τους επενδυτές και τους οικονομολόγους.
Κι αν πάνω – κάτω όλοι καταλαβαίνουμε τι σημαίνει, το συγκεκριμένο φαινόμενο προκαλεί απορία για τους λόγους που συμβαίνει. Με αυτούς θα ασχοληθούμε στο συγκεκριμένο κείμενο.
Η κατανόηση του χρηματιστηρίου μοιάζει αρκετά με εκείνη της λειτουργίας ένα online casino: είναι συνδυασμός στρατηγικής, στατιστικής και -κάποιες φορές- συγκυρίας. Έχοντας αυτό κατά νου λοιπόν, πάμε να δούμε τους παράγοντες που προκαλούν πτώση του χρηματιστηρίου.
Οι βασικοί λόγοι πτώσης του χρηματιστηρίου
Αυτό που θα πρέπει να κατανοήσουμε, είναι πως οι αγορές και τα χρηματιστήρια επηρεάζονται από όλα όσα συμβαίνουν γύρω μας. Οι παράγοντες που προκαλούν την πτώση λοιπόν, μπορεί να είναι εντελώς ετερόκλητοι μεταξύ τους.
Αν πάντως θέλουμε να μιλήσουμε λίγο πιο γενικά, τότε θα πρέπει να έχουμε στο νου μας πως υπάρχουν τέσσερις βασικές κατηγορίες παραγόντων που επηρεάζουν τις αγορές.
Οικονομικά δεδομένα: Πρόκειται για παράγοντα που επηρεάζει άμεσα τα χρηματιστήρια. Και στην Ελλάδα το βιώνουμε έντονα εδώ και δύο δεκαετίες. Μια οικονομία που έχει επιβραδύνει την ανάπτυξη της, βιώνει συνθήκες όπως η αυξημένη ανεργία και η χαμηλή ανάπτυξη. Αυτό έχει άμεσο αντίκτυπο, καθώς οι επενδυτές χάνουν την εμπιστοσύνη τους. Και κατ’ επέκταση προκαλείται πτώση στις αγορές.
Γεωπολιτικές εξελίξεις: Ένας εξίσου σοβαρός παράγοντας που επηρεάζει άμεσα τις αγορές και τον βιώνουμε όλο και πιο έντονα τα τελευταία χρόνια. Δεδομένα όπως η πολιτική αστάθεια, οι πολεμικές συρράξεις… ακόμα και τα χρέη που συσσωρεύονται για τα κράτη, αποτελούν λόγο για να χάσουν την εμπιστοσύνη τους οι επενδυτές. Το ίδιο ισχύει και με τις αυξημένες εντάσεις ανάμεσα στις χώρες. Κάτι που στην Ελλάδα βιώνουμε συχνά – πυκνά στις σχέσεις με την Τουρκία.
Αλλαγές στα επιτόκια: Όταν οι κεντρικές τράπεζες, όπως η ΕΚΤ ή η Fed, αυξάνουν τα επιτόκια, οι επενδυτές αναμένουν αυξημένο κόστος δανεισμού για τις εταιρείες. Κάτι που μπορεί να περιορίσει τα κέρδη τους και επομένως απομακρύνει το ενδιαφέρον τους.
Ακραία φαινόμενα: Τέτοια είναι οι λεγόμενες «φούσκες». Η κερδοσκοπία μπορεί να οδηγήσει σε ακραίες μεταβολές, που κατά συνέπεια οδηγούν σε απότομες πτώσεις. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ήταν η κρίση «dot-com» το 2000, που είχε άμεση επιρροή και στο ελληνικό χρηματιστήριο.
Πτώση από την ψυχολογία των επενδυτών
Ένας σοβαρός παράγοντας που θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψιν όταν αποφασίζετε να βάλετε χρήματα στο χρηματιστήριο, είναι πως η πλειοψηφία δεν έχει πάντα… δίκιο. Πρόκειται για τη λεγόμενη ψυχολογία της μάζας. Είναι πολύ συχνό φαινόμενο, ένας μεγάλος αριθμός επενδυτών μπορεί να πουλά μετοχές λόγω φόβου ή πανικού.
Ο όρος αυτός ονομάζεται «φόβος της πτώσης» και ενισχύεται από τις συνεχείς ειδήσεις για τα αρνητικά δεδομένα, οδηγώντας σε αλυσιδωτές πωλήσεις. Αποτέλεσμα αυτού είναι οι αγορές να καθοδηγούνται από τη νοοτροπία του πλήθους.
Τεχνικοί λόγοι και μηχανισμοί
Ένα άλλο κομμάτι που επηρεάζει τις αγορές, είναι οι τεχνικοί λόγοι. Για παράδειγμα, οι επενδυτές πωλούν για να εξασφαλίσουν τα κέρδη τους όταν νιώσουν αβεβαιότητα προκαλώντας αυξημένη ρευστοποίηση. Επίσης, τα συστήματα που βασίζονται σε αλγόριθμους πώλησης επιταχύνουν τις πτωτικές τάσεις.
Ιστορικά παραδείγματα πτώσεων
Υπάρχουν αρκετά ιστορικά παραδείγματα που οδήγησαν στα σημαντική πτώση του χρηματιστηρίου. Αν θα έπρεπε να εστιάσουμε σε κάποιες που προκάλεσαν σημαντικές μεταβολές στην παγκόσμια οικονομία, τότε οι περιπτώσεις είναι τρεις. Η πρώτη είναι το «κραχ του 1929», που προκάλεσε παγκόσμια ύφεση στην οικονομία.
Η δεύτερη είναι η οικονομική κρίση του 2008, που προκάλεσε πανικό και απώλειες τρισεκατομμυρίων. Τέλος, η πιο πρόσφατη είναι το σοκ του COVID-19. Ειδικότερα στην αρχή της πανδημίας, οι αγορές είδαν πρωτοφανείς πτώσεις λόγω του φόβου για τις επιπτώσεις.
Αυτό που θα πρέπει να γνωρίζετε, είναι πως όταν αποφασίζετε να ασχοληθείτε με τις επενδύσεις, θα πρέπει να είστε προετοιμασμένοι για το ενδεχόμενο πτώσης. Για το λόγο αυτό, καλό θα είναι να λαμβάνετε μια σειρά από μέτρα που θα σας προστατεύσουν από τις μεγάλες απώλειες. Τα πιο σημαντικά από αυτά είναι:
Διαφοροποίηση επενδύσεων: Μην επενδύετε όλα τα χρήματά σας σε έναν κλάδο.
Μακροπρόθεσμη στρατηγική: Οι πτώσεις είναι συχνά προσωρινές.
Ενημέρωση: Παρακολουθείτε συνεχώς τις ειδήσεις και τα δεδομένα.
Οι πτώσεις του χρηματιστηρίου είναι ένα αναπόφευκτο κομμάτι των επενδύσεων. Για το λόγο αυτό θα πρέπει να είστε προσεκτικοί και ακολουθείτε συγκεκριμένες στρατηγικές. Εξάλλου, οι πιο επιτυχημένοι επενδυτές ξέρουν ότι οι καλύτερες ευκαιρίες συχνά εμφανίζονται στις μεγαλύτερες προκλήσεις.