ΤΟΥ ΜΙΧΑΗΛ ΓΕΛΑΝΤΑΛΙ
Σχεδόν δύο εβδομάδες μένουν για την ορκωμοσία του Τραμπ και στα οικονομικά κέντρα όπου γης ο συναγερμός είναι στο «κόκκινο». Παρά τις διαρροές, αρχή της εβδομάδας, σύμφωνα με τις οποίες οι σύμβουλοι του νέου προέδρου των ΗΠΑ εξετάζουν σχέδιο δασμών που θα περιορίζεται σε εισαγωγής συγκεκριμένων «κρίσιμων προϊόντων», στη Φρανκφούρτη εμφανίζονται έτοιμοι για κάθε ενδεχόμενο.
Σύμφωνα με τη «Washington Post», η πολιτική δασμών θα αφορά στοχευμένα κλάδους που θεωρούνται βασικοί για την αμερικανική οικονομία και την εθνική ασφάλεια, σε μια συγκυρία που είναι νωπός ο αντίκτυπος από τα τρομοκρατικά χτυπήματα σε Λας Βέγκας και Νέα Ορλεάνη.
Η τελευταία εκτίμηση των αναλυτών αφορά την επιβολή δασμών σε κλάδους/τομείς που η νέα κυβέρνηση σκοπεύει να ξαναφέρει στις ΗΠΑ.
Πιθανολογείται ότι η αλυσίδα ανεφοδιασμού της αμυντικής βιομηχανίας -μέσω επιβολής δασμών στις εισαγωγές χάλυβα, σιδήρου, χαλκού και αλουμινίου- θα είναι στις προτεραιότητες, όπως επίσης ενεργειακά υλικά -από μπαταρίες μέχρι σπάνιες γαίες και ηλιακά πάνελ-, αλλά και φαρμακευτικά είδη.
Η αντίδραση των αγορών στις διαρροές συνοδεύτηκε από ισχυρή διόρθωση του δολαρίου έναντι των περισσότερων ανταγωνιστικών νομισμάτων, σύμφωνα με τον Bloomberg Dollar Spot Index, στη μεγαλύτερη υποχώρηση από τον Νοέμβριο, ενδεικτική της υψηλής μεταβλητότητας απόρροια της αβεβαιότητας/ρευστότητας για το τι τελικά θα θεσπίσει η Ουάσινγκτον και ποια θα είναι η συνολική επίπτωση. Αυξημένο volatility, που αναμένεται πως θα παραμείνει μέχρι τη μεθεπόμενη Δευτέρα (καταρχήν…), για να διαμορφωθεί στη συνέχεια ανάλογα με τις εξελίξεις.
Ωστόσο, αυτή η πρόσκαιρη «ανάσα» για το ευρώ διόλου δεν εφησύχασε τους επιτελείς της ΕΚΤ, καθώς τα προβλήματα για την ευρωπαϊκή οικονομία/επιχειρηματικά υφίστανται εδώ και χρόνια, απλά με την έλευση Τραμπ παροξύνονται σε ακόμα πιο επικίνδυνο βαθμό.
Πράγματι, η «έξοδος» ευρωπαϊκών επιχειρήσεων με κατεύθυνση προς ΗΠΑ έχει αρχίσει από τα τέλη του 2022 (με την υλοποίηση τακτικών IRA από την κυβέρνηση Μπάιντεν), η φθίνουσα πορεία της συναλλακτικής αξίας του ευρώ ως διεθνούς νομισματικού μέτρου εξελίσσεται από τις αρχές του 2023.
Πρακτικά η σταδιακή απόσυρση των επενδυτών από τη χρήση του ευρώ, με ανάλογη μετακίνηση/χρήση του δολαρίου, συμπίπτει με την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, εντάθηκε δε μετά τη δολοφονική επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ. Η ενεργοποίηση δύο πολεμικών μετώπων -ειδικότερα το ένα εντός της αυλής της Ευρώπης- είχαν ως συνέπεια την ταχύτερη διολίσθηση της ευρω-οικονομίας, την τεράστια επιβάρυνση στο κόστος παραγωγής, συνακόλουθα της μείωσης των εξαγωγών προς Κίνα και άλλες κύριες αγορές. Παράλληλα, λόγω της ασθενούς ανάπτυξης ή και ύφεσης συρρικνώθηκε η ζήτηση και στην εσωτερική αγορά της ευρωζώνης. Επιπλέον οι επιχειρήσεις επιβαρύνθηκαν έτι περαιτέρω, ενόσω το φθηνό ρωσικό αέριο αναπληρωνόταν από το δύο έως και τέσσερις φορές ακριβότερο αμερικανικό LNG.
Κατάσταση που έγινε δυσχερέστερη μετά την κλιμάκωση της πολιτικοοικονομικής κρίσης στη Γαλλία και τη διογκούμενη στη Γερμανία, με τη διολίσθηση του ευρώ να προσλαμβάνει ταχύτερους ρυθμούς. Εξέλιξη που σήμανε συναγερμό στα οικονομικά κέντρα της Ευρώπης, καθώς είναι πολύ πιθανό να επαναφέρει τον εφιάλτη του πληθωρισμού, με μηδενική ή αρνητική ανάπτυξη, δηλαδή στασιμοπληθωρισμό.
Η πτώση της ισοτιμίας του ευρώ σημαίνει πως η Ευρώπη -κατ’ επέκταση και η Ελλάδα- θα πληρώνει σταδιακά όλο και ακριβότερα την ενέργεια για να λειτουργεί τα εργοστάσια και να θερμαίνει τα σπίτια των πολιτών της στον χειμώνα. Χειρότερο, όμως, ότι το κόστος σταδιακά θα διευρύνεται, ακόμα και αν οι τιμές των ενεργειακών προϊόντων παραμένουν σταθερές, λόγω της απόκλισης στην ισοτιμία ευρώ – δολαρίου.
Οσο για το (δυνητικό) κέρδος από ένα «μαλακό» ευρώ, που υπό άλλες συνθήκες θα ήταν πιθανό, στην πράξη θα ακυρωθεί λόγω της ακριβότερης ενέργειας που θα επιβαρύνει το κόστος παραγωγής, συνακόλουθα θα μειώνει την ανταγωνιστικότητα έναντι των αμερικανικών, κινεζικών κ.ά.
Ενδεικτική της φθίνουσας πορείας της ευρωπαϊκής οικονομίας/επιχειρηματικότητας, πολύ πριν από την εκ νέου υποψηφιότητα Τραμπ, η κατάληξη που αποτυπώνεται στην κατάταξη των διεθνών ομίλων σύμφωνα με τη χρηματιστηριακή αξία τους. Οπως αναφέρεται (Reuters) στους 20 δεν συμπεριλαμβάνεται ούτε ένας ευρωπαϊκός, με τις αμερικανικές να φθάνουν τις 17 και οι άλλες 3 να είναι η Αράμκο (Σαουδική Αραβία), η εταιρία κατασκευής μικροεπεξεργαστών TSMC (Ταϊβάν) και η κινεζική TenCent.
Εξίσου ενδεικτική (σε όρους χρηματιστηριακής αξίας) η σχέση κολοσσών τεχνολογίας των ΗΠΑ με αντίστοιχα ΑΕΠ των δύο μεγαλύτερων οικονομιών της Ευρώπης. Στα 3,78 τρισ. δολ. αποτιμάται η Apple, όταν το ΑΕΠ της Γερμανίας είναι 4,456 τρισ. δολ., η δε Nvidia μέσα σε μία 2ετία έφθασε τα 3,29 τρισ. δολ., δηλαδή ξεπέρασε το ΑΕΠ της Γαλλίας, που ήταν 3,03 τρισ. δολ. (2023).
Το αν μπορεί αυτή η (διαχρονική πλέον) τάση να αναστραφεί, πώς; Οταν στη Γαλλία των ελλειμμάτων (6%) ο νέος υπουργός Οικονομικών υποχρεώνεται από τις Βρυξέλλες να περικόψει δαπάνες (κυρίως κοινωνικές) ύψους 50 δισ. σε μία κοινωνία που είναι ήδη στα «κάγκελα»;
ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ (10 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2025)