ΤΟΥ ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΣΚΛΑΒΑΙΝΑ
Μια μεγάλη αλλαγή συμβαίνει πλέον από τις αρχές του έτους, καθώς η Ρωσία δεν θα στέλνει πλέον αέριο μέσω της Ουκρανίας στην Ευρώπη. Αυτό συμβαίνει ενώ εξακολουθούν να υπάρχουν προβλήματα μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας, εξαιτίας του μεταξύ τους πολέμου, ενώ η Ευρωπαϊκή Ενωση λέει ότι είναι έτοιμη να χειριστεί την απώλεια ρωσικού φυσικού αερίου. Ομως αυτή η νέα κατάσταση θέτει ορισμένα σημαντικά ερωτήματα. Πρέπει να βρουν άλλους τρόπους για να αποκτήσουν ενέργεια και μπορεί να υπάρξουν υψηλότερες τιμές ή ακόμα και ελλείψεις φυσικού αερίου. Παρόλο που η Ελλάδα δεν λαμβάνει φυσικό αέριο από την Ουκρανία, εξακολουθεί να βασίζεται πολύ στο ρωσικό αέριο και αυτό φάνηκε από τα στοιχεία της περσινής χρονιάς, καθώς το 56,9% του συνολικού όγκου αερίου ήταν ρωσικής προέλευσης, που ήρθε μέσω του αγωγού TurkStream και από υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG) στον τερματικό σταθμό στη Ρεβυθούσα. Οι ειδικοί λένε ότι επειδή η Ελλάδα εξαρτάται πολύ από τον αγωγό TurkStream, ο οποίος προμηθεύει περίπου το 60% του φυσικού αερίου της, θα μπορούσε να αντιμετωπίσει σοβαρά προβλήματα, εάν υπάρξουν διακοπές στον εφοδιασμό. Αυτή η εξάρτηση οδηγεί, επίσης, σε ανησυχίες για την αύξηση του ενεργειακού κόστους.
Σύμφωνα με επίσημα στατιστικά στοιχεία που δημοσίευσε ο Διαχειριστής του Συστήματος ΔΕΣΦΑ και αναλύθηκαν από την GreenTank, το ρωσικό φυσικό αέριο διατήρησε σημαντική παρουσία στις συνολικές εισαγωγές φυσικού αερίου της Ελλάδας μεταξύ Ιανουαρίου και Νοεμβρίου 2024. Η όλη αύξηση στην προμήθεια ρωσικού αερίου είχε αρχίσει από τον Ιούλιο του 2023, αυτή η τάση επιταχύνθηκε, με αποκορύφωμα μια αξιοσημείωτη κορύφωση τον περασμένο Σεπτέμβριο, όπου οι εισαγωγές φυσικού αερίου της Ρωσίας εκτινάχθηκαν στα ύψη στα εντυπωσιακά 4,11 TWh σε έναν μόνο μήνα. Σε ένα ευρύτερο πλαίσιο, η απόφαση της Ουκρανίας να σταματήσει τη διαμετακόμιση φυσικού αερίου μέσω του δικτύου αγωγών της έχει σημαντικές οικονομικές επιπτώσεις, δυνητικά κοστίζοντας στην Ευρώπη έως και 100 δισ. ευρώ.
Σε δύσκολη θέση Μολδαβία και Σλοβακία
Μετά την απόφαση για την παροχή αερίου προς την Ευρώπη, ο αντίκτυπος αυτής δεν άργησε να φανεί και ήδη μερικές χώρες βιώνουν δύσκολες καταστάσεις. Χαρακτηριστικά η Μολδαβία αντιμετωπίζει επί του παρόντος μια σημαντική κρίση ενεργειακής ασφάλειας μετά τη διακοπή της παροχής ρωσικού φυσικού αερίου μέσω της Ουκρανίας. Ως απάντηση σε αυτές τις προκλήσεις, ο πρωθυπουργός Dorin Rechan δήλωσε ότι η χώρα σχεδιάζει να καλύψει τις ενεργειακές της ανάγκες μέσω της εγχώριας παραγωγής και μέσω εισαγωγών από τη Ρουμανία. Για την περαιτέρω υποστήριξη έχουν γίνει προτάσεις για παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας, καθώς και για διερεύνηση εναλλακτικών λύσεων ενέργειας, όπως βιομάζα και γεννήτριες. Αυτή η κατάσταση ήταν ιδιαίτερα επιζήμια για την αποσχισθείσα περιοχή της Υπερδνειστερίας. Εκεί ο φιλορώσος ηγέτης ανέφερε ότι τα αποθέματα φυσικού αερίου στην περιοχή είναι επαρκή για περιορισμένο αριθμό ημερών, αλλά η χρήση τους θα πρέπει να γίνει προσεκτική διαχείριση. Ταυτόχρονα, ο πρόεδρος της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι έχει απορρίψει σθεναρά οποιεσδήποτε συμφωνίες που θα οδηγούσαν σε εισροή οικονομικών οφελών στη Ρωσία όσο η συνεχιζόμενη σύγκρουση συνεχίζεται. Από την άλλη, ο πρωθυπουργός της Σλοβακίας Ρόμπερτ Φίκο έχει σημάνει συναγερμό σχετικά με την κατάσταση της ενεργειακής ασφάλειας στην περιοχή. Ο Φίκο έχει προειδοποιήσει ότι η διακοπή των προμηθειών ρωσικού φυσικού αερίου μέσω της Ουκρανίας θα μπορούσε να οδηγήσει σε σοβαρές οικονομικές επιπτώσεις, καλώντας την Ευρωπαϊκή Ενωση να λάβει γρήγορα μέτρα για την αντιμετώπιση της κρίσης. Εχει υπολογίσει ότι οι Ευρωπαίοι καταναλωτές ενδέχεται να αντιμετωπίσουν επαχθές κόστος έως και 50 δισ. ευρώ ετησίως για το φυσικό αέριο, επιπλέον των εκπληκτικών 70 δισ. ευρώ σε αυξημένες δαπάνες ηλεκτρικής ενέργειας. Αν και η Σλοβακία έχει επιβεβαιώσει δημοσίως την ικανότητά της να αντιμετωπίσει τη διακοπή των εισαγωγών ρωσικού αερίου, οι αναλυτές επεσήμαναν ότι η εξασφάλιση εναλλακτικών πηγών ενέργειας πιθανότατα θα αποδειχθεί απαγορευτικά δαπανηρή. Ιστορικά το ρωσικό αέριο μεταφέρθηκε από τη Σλοβακία στην Αυστρία και την Τσεχία. Ωστόσο, οι δύο αυτές χώρες έχουν σταματήσει τις άμεσες αγορές από την Gazprom. Αυτή η μετατόπιση υπογραμμίζει την πιεστική ανάγκη για διαφοροποίηση και εξερεύνηση εναλλακτικών πηγών ενέργειας στην περιοχή για να εξασφαλιστεί σταθερός ενεργειακός εφοδιασμός.
Ο κομβικός ρόλος της Τουρκίας, χάρη στη γεωπολιτική της θέση
Σύμφωνα με τις επίσημες αναλύσεις της Southeast Mediterranean Energy & Defense, η Τουρκία έχει εκφράσει την επιθυμία να συμμετάσχει στην ανοικοδόμηση της Συρίας, διερευνώντας ευκαιρίες για εκμετάλλευση φυσικών πόρων για έργα υποδομής, ιδιαίτερα μετά την κατάρρευση του καθεστώτος Ασαντ. Η Αγκυρα είναι πρόθυμη να προωθήσει αυτές τις πρωτοβουλίες και εστιάζει εκ νέου την προσοχή στον προτεινόμενο αγωγό φυσικού αερίου Κατάρ – Τουρκίας. Οι ενεργειακές φιλοδοξίες της Τουρκίας δεν μπορούν να παραβλέψουν αυτή την κομβική στιγμή. Η Τουρκία αξιοποιεί στον μέγιστο βαθμό τους κρίσιμους αγωγούς γι’ αυτή που είναι οι Blue Stream, TurkStream και TANAP, μαζί με εισαγωγές φυσικού αερίου από το Αζερμπαϊτζάν και το Ιράν, για να διευκολύνει τον αξιόπιστο εφοδιασμό στις ευρωπαϊκές αγορές. Ταυτόχρονα, λειτουργεί ως εξαγωγέας, παραδίδοντας φυσικό αέριο σε χώρες όπως η Βουλγαρία, η Βόρεια Μακεδονία, η Ουγγαρία, η Μολδαβία και η Ρουμανία. Επιπλέον, ενισχύοντας τις διασυνδέσεις με την Ελλάδα και τη Βουλγαρία, η Τουρκία έχει τη δυνατότητα να αυξήσει τις εξαγωγές φυσικού αερίου της προς την Ευρώπη, συμβάλλοντας έτσι στη διαφοροποίηση των πηγών ενέργειας της ηπείρου. Χαρακτηριστικά ο αγωγός TurkStream, που αποτελείται από δύο γραμμές με ετήσια δυναμικότητα 15,75 δισ. κυβικών μέτρων, έχει παραδώσει πάνω από 40 δισ. κυβικά μέτρα φυσικού αερίου στην Τουρκία και περισσότερα από 53 δισ. κυβικά μέτρα στην Ευρώπη. Οι αναλυτές τονίζουν ότι, αν και η Ευρώπη μείωσε αμέσως την κατανάλωση ρωσικού φυσικού αερίου μετά την έναρξη της σύγκρουσης στην Ουκρανία, χώρες όπως η Αυστρία, η Ουγγαρία, η Σλοβακία και αρκετά βαλκανικά κράτη θα συνέχισαν να βασίζονται στο ρωσικό αέριο που μεταφερόταν μέσω της Ουκρανίας και η διακοπή αυτού του εφοδιασμού θέτει σοβαρές προκλήσεις γι’ αυτές τις χώρες. Ο Ερμίν Εμράχ Ντανίς, ειδικός σε θέματα ενέργειας, αναμένει ότι η διακοπή της παροχής ρωσικού φυσικού αερίου μέσω της Ουκρανίας θα ενισχύσει τη γεωπολιτική και εμπορική θέση της Τουρκίας, καθώς τα ευρωπαϊκά έθνη αναζητούν εναλλακτικές πηγές ενέργειας. Με την ισχυρή υποδομή και την ικανότητά της να μεταφέρει τόσο εισαγόμενο όσο και εγχώριο φυσικό αέριο, η Τουρκία τοποθετείται ως ζωτικός εναλλακτικός κόμβος διαμετακόμισης για να καλύψει τις ενεργειακές απαιτήσεις της Ευρώπης.
ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ (10 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2025)