Μόνο από τις κρουαζιέρες το νησί μπορεί να χάσει 1.500.000 επισκέπτες
Ενα τεράστιο δίκτυο διακίνησης τουριστών, το οποίο οργανώνει τη μετάβαση εκδρομέων από όλο τον κόσμο προς το νησί της Σαντορίνης, βρίσκεται σε αναμονή και σε κατάσταση απόγνωσης, δεδομένου ότι έχουν πουληθεί πακέτα διακοπών σε εκατομμύρια τουρίστες, που αρχίζουν από τον επόμενο μήνα Μάρτιο έως και τον Νοέμβριο του τρέχοντος έτους.
Για να γίνει αντιληπτό το μέγεθος της «σεισμικής, τουριστικής παραφροσύνης» που προκαλούν τα Ρίχτερ στη Σαντορίνη, αρκεί να παρουσιαστούν αναλυτικά οι διακινηθέντες επιβάτες με κρουαζιερόπλοια, με ακτοπλοϊκά πλοία και αεροπλάνα προς το νησί της Σαντορίνης κατά την περσινή και την προπέρσινη χρονιά. Μόνο σοκ προκαλούν οι αριθμοί του τουρισμού στο νησί:
Με αεροπλάνα διακινήθηκαν το προηγούμενο έτος 2024 συνολικά 1.250.000 επιβάτες, σημειώνοντας αύξηση 11,6% σε σύγκριση με την προηγούμενη χρονιά.
Με ακτοπλοϊκά πλοία αποβιβάστηκαν στη Σαντορίνη 1.735.694 επιβάτες, 89.913 Ι.Χ. αυτοκίνητα και 25.184 φορτηγά οχήματα.
Με τα κρουαζιερόπλοια επισκέφτηκαν τη Σαντορίνη το 2023 1.298.968 επιβάτες, με κρουαζιερόπλοια που προσέγγισαν το νησί 800 φορές.
Σημειώνεται ότι σε αυτούς τους αριθμούς δεν συμπεριλαμβάνονται όσοι τουρίστες επισκέφθηκαν το νησί της Σαντορίνης με άλλα μέσα, όπως, για παράδειγμα, είναι τα θαλαμηγά σκάφη.
Για την τρέχουσα χρονιά οι εκτιμήσεις έκαναν λόγο για πάνω από 4.500.000 εκατ. επισκέπτες. Βάσει αυτού του δεδομένου προκύπτει ξεκάθαρα ότι οι απώλειες για τις αεροπορικές εταιρίες, τα τουριστικά τα πρακτορεία, τα ξενοδοχεία, τα ενοικιαζόμενα δωμάτια, τις ακτοπλοϊκές εταιρίες και τις εταιρίες κρουαζιέρες θα είναι τεράστιες σε περίπτωση που τελικά, λόγω των σεισμών, προκληθεί «τσουνάμι» ακυρώσεων.
ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΑ ΣΕΝΑΡΙΑ
Οι εταιρίες κρουαζιέρας ήδη επεξεργάζονται ακόμα και εναλλακτικά σενάρια για να αντικαταστήσουν το νησί της Σαντορίνης με άλλο προορισμό. Σύμφωνα με τα στοιχεία που υπάρχουν, φέτος για τη Σαντορίνη έχουν προγραμματιστεί γύρω στις 900 προσεγγίσεις κρουαζιερόπλοιων, από δέκα και πλέον ναυτιλιακές εταιρίες. Στη φετινή χρονιά είναι προγραμματισμένο να αποβιβαστούν πάνω από 1.500.000 επιβάτες και υπολογιζόταν ότι θα σημειωνόταν ρεκόρ όλων των εποχών.
Το 2023 υπενθυμίζεται ότι είχαν γίνει στο πανέμορφο νησί 800 προσεγγίσεις. Το αμέσως προηγούμενο έτος, το 2022, είχαν γίνει 686 προσεγγίσεις και είχαν αποβιβαστεί συνολικά 826.602 επιβάτες.
Για το τρέχον έτος έχουν προγραμματιστεί μόνο από την Celestyal Cruises τρεις προσεγγίσεις την εβδομάδα, δηλαδή συνολικά 96 προσεγγίσεις, στη Σαντορίνη. Οι κρουαζιέρες θα εκκινήσουν, σύμφωνα με τα διαφημιστικά προγράμματα, τον μήνα Μάρτιο και θα ολοκληρωθούν τον μήνα Οκτώβριο. Επίσης, η MSC έχει προγραμματίσει δύο προσεγγίσεις την εβδομάδα από τον Απρίλιο.
Ασφαλείς πληροφορίες που προέρχονται από εταιρίες κρουαζιέρας, προς το παρόν δεν υπάρχουν ακυρώσεις, αλλά υπάρχει διάχυτη ανησυχία στα ναυτιλιακά γραφεία και στους ναυτικούς πράκτορες για το πώς θα εξελιχθεί η κατάσταση. Ωστόσο, τα επιτελεία των εταιριών σχεδιάζουν τα εναλλακτικά πλάνα στο ενδεχόμενο που οι σεισμικές δονήσεις συνεχιστούν έως το καλοκαίρι. Το κρίσιμο χρονικό ορόσημο είναι ο Απρίλιος, που αρχίζουν τα περισσότερα κρουαζιερόπλοια και μήνας που συμπίπτει με τον εορτασμό του Πάσχα.
Από τα εναλλακτικά σενάρια που υπάρχουν κερδισμένα θα είναι το Ηράκλειο Κρήτης, η Ρόδος, η Κέρκυρα, το Κατάκολο και η Κωνσταντινούπολη. Τα κρουαζιερόπλοια που αναχωρούν, για παράδειγμα για τη Σαντορίνη από το Ηράκλειο ή τη Ρόδο, θα επιμηκύνουν την παραμονή τους σε αυτά τα λιμάνια, ενώ όσα θα αναχωρούν από το Μπάρι ενδεχομένως να κατευθυνθούν είτε στην Κέρκυρα είτε στο Κατάκολο.
Ομως, υπάρχει έντονος προβληματισμός ακόμα και αν δεν συμβούν δυσμενή και απρόοπτα γεγονότα στη Σαντορίνη Θεωρείται δεδομένο ότι θα ληφθούν μέτρα περιορισμού της χρήσης του τελεφερίκ και των μεταφορών επιβατών με γαϊδουράκια από τα 587 σκαλοπάτια. Το νησί υποδεχόταν καθημερινά 6.000 επιβάτες κρουαζιέρας και δημιουργείτο το αδιαχώρητο σε όλους τους χώρους υποδοχής, στο τελεφερίκ, στα σκαλοπάτια, στους δρόμους των Φηρών.
Οι επιπτώσεις, πάντως, στην τοπική κοινωνία, ανεξάρτητα από τις εξελίξεις, θα είναι δυσμενείς, κυρίως για τους λεμβούχους και όλους τους εμπλεκόμενους με την κρουαζιέρα, αλλά και τους καταστηματάρχες και τους ιδιοκτήτες καταλυμάτων και άλλων υπηρεσιών. Η απώλεια εισοδήματος για την τοπική κοινωνία υπολογίζεται, στο δυσμενές σενάριο, ότι θα φτάσει σε πολλές εκατοντάδες ευρώ.
ΜΕΤΡΑ
Στην περίπτωση που ληφθούν αυστηρά μέτρα και περιορισμός για λόγους ασφαλείας, πάλι θα προκύψουν τεράστια προβλήματα για τον αριθμό που θα επισκέπτονται καθημερινά το νησί της Σαντορίνης.
Ενδεχομένως η κυβέρνηση να αναθεωρήσει και την επιβολή τέλους 20 ευρώ που επιβλήθηκε πέρσι το καλοκαίρι για τους τουρίστες που θα αποβιβάζονται στη Σαντορίνη και τη Μύκονο και 5 ευρώ στους άλλους προορισμούς.
Η κυβέρνηση έχει προϋπολογίσει έσοδα 50 εκατ. ευρώ από το πρόσθετο τέλος κρουαζιέρας και τώρα επιβάλλεται να τροποποιήσει τις επιλογές της. Τότε είχε ξεσηκώσει θύελλα διαμαρτυριών, τόσο από τους τοπικούς φορείς των νησιών όσο και από τις εταιρίες κρουαζιερόπλοιων.
Από την πλευρά της Ενωσης Εφοπλιστών Κρουαζιερόπλοιων και Φορέων Ναυτιλίας, ο πρόεδρός της, Γιώργος Κουμπενάς, με αφορμή τον υπερτουρισμό που είχε παρατηρηθεί στη Σαντορίνη, είχε προτείνει πέρσι τα εξής:
Ο έλεγχος των αφίξεων, κυρίως τις περιόδους αιχμής, είναι κορυφαίο θέμα και επιβάλλεται να αποφεύγονται ταυτόχρονοι κατάπλοι πλοίων με μεγάλο αριθμό επιβατών, που μπορεί να προκαλέσουν συνωστισμό στους λιμένες και τις μετακινήσεις αυτών στα ενδιαφέροντα της ευρύτερης περιοχής.
Κατασκευή χώρων παραμονής επιβατών -passenger terminals- ειδικότερα, για την προστασία των επιβατών από τις υψηλές θερμοκρασίες, λόγω της κλιματικής αλλαγής – κρίσης, στον χώρο που παραμένουν στη λιμενική ζώνη, μέχρι να επιβιβαστούν στα μέσα μεταφοράς προς τα ενδιαφέροντα της κάθε περιοχής.
Κατασκευή ναυδέτων, όπου δεν υπάρχουν λιμενικές ευκολίες και τα πλοία είναι υποχρεωμένα να παραμένουν στους όρμους. Τα ναύδετα βοηθούν στην παραμονή των πλοίων πλησίον των σημείων αποβίβασης των επιβατών, ώστε να μην έχουν να διανύσουν μεγάλες αποστάσεις με τα σκάφη των λεμβούχων, παράλληλα, δε, συνδράμουν σοβαρά στην προσπάθεια που καταβάλλεται για καθαρότερο ατμοσφαιρικό περιβάλλον, αφού, κατά την παραμονή των πλοίων, δεν θα λειτουργούν οι μηχανές τους, που σήμερα σε πολλές περιπτώσεις συμβαίνει να γίνεται και με αυτόν τον τρόπο δεν θα εκπέμπουν ρύπους.
Προώθηση διαδικασιών για έργα που αφορούν τις ευκολίες επίσκεψης των επιβατών στην πόλη, όπως, για παράδειγμα, η κατασκευή δεύτερης σύγχρονης και με μεγάλη χωρητικότητα μονάδος τελεφερίκ στη Σαντορίνη, όπως επιβάλλουν οι σημερινές ανάγκες.
Τι εισφέρει, με βάση τις μελέτες, στο ΑΕΠ
Μόνο η κατανάλωση των επιβατών κρουαζιερόπλοιων συνεισέφερε 324 εκατ. ευρώ στο ελληνικό Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν (ΑΕΠ), αντιπροσωπεύοντας το 53% της συνολικής συνεισφοράς της κρουαζιέρας στην Ελλάδα, σύμφωνα με αρκετές μελέτες έρευνας.
Επίσης, οι προμήθειες των εταιριών κρουαζιέρας εισέφεραν επιπλέον 248 εκατ. ευρώ στο ΑΕΠ, ενώ οι δαπάνες των πληρωμάτων και η ναυπηγοεπισκευαστική βιομηχανία είχαν μικρότερες συνεισφορές (η καθεμία αναλογούσε σε περίπου 30 και 14 εκατ. ευρώ του συνολικού ΑΕΠ, αντίστοιχα). Επιπλέον, οι εταιρίες του χώρου δημιούργησαν θέσεις εργασίας στην ευρύτερη οικονομία, με συνολικά 11.915 θέσεις εργασίας μέσω της άμεσης, της έμμεσης και της επαγόμενης συνεισφοράς.
Η Ενωση Λιμένων Ελλάδας σε μελέτη της ανέφερε ότι σε 49 ελληνικά λιμάνια οι συνολικές αφίξεις κρουαζιερόπλοιων ανήλθαν σε 5.230 και ο αριθμός επιβατών σε 7 εκατ. άτομα. Σε κάθε άφιξη του 2023 αντιστοιχούσαν 1.339 επιβάτες, έναντι των 969 το 2022 και 1.164 επιβάτες ανά πλοίο το 2011. Σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος, τα έσοδα από τον κλάδο το 2023 ήταν ύψους 699 εκατ. ευρώ, έναντι 413 εκατ. ευρώ το 2022 και 556 εκατ. ευρώ το 2019.
Πρωτοπόρος, σε σχέση με τον αριθμό των επιβατών κρουαζιέρας, αναδείχθηκε, ακόμα μία χρονιά, ο Πειραιάς, με 1,5 εκατ. επιβάτες, και ακολούθησαν η Σαντορίνη, με 1,3 εκατ., η Μύκονος, με 1,2 εκατ., και στη συνέχεια η Κέρκυρα, η Ρόδος, το Κατάκολο και το Ηράκλειο. Αναφορικά με τις προσεγγίσεις πλοίων, η Σαντορίνη παίρνει την πρώτη θέση, με 800 προσεγγίσεις, ακολουθεί ο Πειραιάς, με 760, η Μύκονος, με 749 και στη συνέχεια η Ρόδος, η Κέρκυρα, το Ηράκλειο και η Πάτμος.
Οι τάσεις της εγχώριας και της παγκόσμιας αγοράς
Ο Θεόδωρος Βώκος, διευθύνων σύμβουλος της Α.Ε. Εκθέσεις Ποσειδώνια, αναφερόμενος πρόσφατα στη σημαντική συνεισφορά της κρουαζιέρας στην οικονομία, επισήμανε ότι το 2023 «τα ετήσια μεγέθη της παγκόσμιας κρουαζιέρας επέστρεψαν στα προ πανδημικά επίπεδα, με συνολικό οικονομικό αντίκτυπο 168,6 δισ. δολ. στην παγκόσμια οικονομία, που συνιστά αύξηση 9% σε σύγκριση με το 2019».
Ο κ. Βώκος πρόσθεσε: «Συνολικά 31,7 εκατ. επιβάτες ταξίδεψαν με κρουαζιερόπλοια το 2023, σημειώνοντας αύξηση 7%, από τους 29,7 εκατ. επιβάτες του 2019. Ο αριθμός των επιβατών κρουαζιέρας εκτιμάται ότι έφτασε τα 32 εκατ. το 2024 και ότι θα συνεχίσει να αυξάνεται σταθερά τα επόμενα χρόνια, φτάνοντας τους 39,4 εκατ. επιβάτες έως το 2027». Ωστόσο, τόνισε με νόημα για τον υπερτουρισμό: «Η κρουαζιέρα δέχθηκε πρόσφατα έντονη κριτική ως παράγοντας υπερτουρισμού σε μερικά από τα πιο δημοφιλή λιμάνια της Μεσογείου. Αν και πολλοί από αυτούς τους προορισμούς, όπως η Βαρκελώνη, η Πάλμα ντε Μαγιόρκα, το Αμστερνταμ και η Σαντορίνη, έχουν ήδη κατακλυστεί από τον συμβατικό τουρισμό, η κρουαζιέρα χρεώνεται με μεγάλο μέρος της ευθύνης».
Οπως έχουν αναφέρει οι καθηγητές Γιώργος Βαγγέλας και Θάνος Πάλλης, στην ετήσια έκθεση τους Greport, που εκπόνησε η Ports and Shipping Advisory, το έτος 2023 ο κύκλος εργασιών των 13 οργανισμών λιμένων αυξήθηκε κατά 9,9% και διαμορφώθηκε στα 361 εκατ. ευρώ. «Οι τάσεις στους ελληνικούς λιμένες ξεπερνούν και τη δυναμική της αγοράς κρουαζιέρας σε παγκόσμιο επίπεδο» τόνισαν.
ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ (ΦΥΛΛΟ 21/2/2025)
