Η πορεία της ενεργειακής μετάβασης που βρίσκεται σήμερα σε εξέλιξη στην Ελλάδα και σε ολόκληρη την Ευρώπη είναι μια πολύπλευρη διαδικασία που περιλαμβάνει όχι μόνο τη στροφή προς τις ανανεώσιμες πηγές, αλλά και τα κρίσιμα επόμενα βήματα που πρέπει να γίνουν για τη διευκόλυνση της απελευθέρωσης της αγοράς ενέργειας. Αυτό συνεπάγεται τη δημιουργία ενός πιο ανταγωνιστικού περιβάλλοντος που ενθαρρύνει την καινοτομία και τις επενδύσεις, ιδιαίτερα σε βασικούς τομείς όπως οι λύσεις αποθήκευσης ενέργειας και η βελτίωση των δικτύων διανομής. Αυτά τα ζωτικά στοιχεία είναι απαραίτητα για τη διασφάλιση αξιόπιστου και αποδοτικού ενεργειακού εφοδιασμού, καθώς η Ευρώπη έχει θέσει φιλόδοξους στόχους για το κλίμα.
Οι γνώσεις και οι συστάσεις σχετικά με αυτές τις πτυχές εξετάζονται διεξοδικά σε μια ολοκληρωμένη μελέτη που δημοσιεύτηκε από το Κέντρο Φιλελεύθερων Σπουδών, σε συνεργασία με το think tank Epicenter. Αυτή η μελέτη παρέχει μια λεπτομερή ανάλυση της τρέχουσας κατάστασης στα ενεργειακά, προσδιορίζει βασικές προκλήσεις και σκιαγραφεί στρατηγικά βήματα που πρέπει να γίνουν από τους εμπλεκόμενους φορείς με στόχο την επίτευξη ενός ανθεκτικού και δυναμικού ενεργειακό τομέα. Χαρακτηριστικά, τα ευρήματα της μελέτης αποκαλύπτουν ότι η Ελλάδα κάνει σημαντικά βήματα στην αύξηση του ποσοστού των ΑΠΕ στο ενεργειακό μείγμα. Συγκεκριμένα, μέχρι το 2023 η Ελλάδα έχει ξεπεράσει με επιτυχία τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, καθώς μεταξύ 2014 και 2023 η χώρα πέτυχε αύξηση 61% στο μερίδιο των ανανεώσιμων πηγών, που μεταφράζεται σε άνοδο 9,6 ποσοστιαίων μονάδων. Αυτό το επίτευγμα τοποθετεί την Ελλάδα ως την 7η υψηλότερη όσον αφορά τη μεταβολή του μεριδίου μεταξύ 36 συνολικά ευρωπαϊκών κρατών κατά το ίδιο διάστημα. Αναφορικά με το κόστος ηλεκτρικής ενέργειας, τα στοιχεία δείχνουν ότι το πρώτο εξάμηνο του 2024 η μέση τιμή ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα για νοικοκυριά που καταναλώνουν μεταξύ 2.500 και 4.999 kWh καταγράφηκε στα 0,24 ευρώ ανά κιλοβατώρα προ φόρων, τοποθετώντας την Ελλάδα στη 17η θέση μεταξύ 29 χωρών. Μετά τον υπολογισμό των φόρων, το μέσο κόστος ανήλθε στα 0,29 ευρώ ανά kWh, γεγονός που έφερε τη χώρα ελαφρώς υψηλότερα, στη 16η θέση, στην ίδια συγκριτική ανάλυση. Επίσης, το 2023 η ενεργειακή ένταση της Ελλάδας, που μετρά την ενεργειακή απόδοση της οικονομίας της, ήταν 84,13 κιλά ισοδύναμου πετρελαίου ανά 1.000 ευρώ του ΑΕΠ. Ο αριθμός αυτός είναι δύο μονάδες κάτω από τον μέσο όρο της Ε.Ε. Η Ελλάδα κατέλαβε τη 14η θέση όσον αφορά την ενεργειακή απόδοση, μια θέση που αποδίδεται στις σχετικά λίγες ενεργοβόρες βιομηχανίες της και στην επικράτηση του τομέα των υπηρεσιών στην οικονομία της. Αυτές οι πληροφορίες υπογραμμίζουν τόσο την πρόοδο που έχει σημειωθεί στην ενοποίηση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας όσο και την τρέχουσα κατάσταση της τιμολόγησης της ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα, απεικονίζοντας την πολυπλοκότητα και τη δυναμική του ενεργειακού τοπίου της χώρας.
Ανανεώσιμες πηγές, προβληματισμοί και προκλήσεις
Σύμφωνα με την έρευνα, είναι φανερή η προσήλωση της Ελλάδας στην απανθρακοποίηση και τη μείωση των εκπομπών CO₂ και είναι εμφανής η αξιοσημείωτη μείωση της χρήσης άνθρακα, ιδιαίτερα μετά το 2010. Επίσης, το φυσικό αέριο έχει αναγνωριστεί ως «μεταβατική» πηγή ενέργειας και ενώ οι ΑΠΕ επεκτείνονται απαιτούν βελτιωμένη ενσωμάτωση στο ενεργειακό δίκτυο.
Η χώρα έχει σημειώσει πρόοδο στη συμβολή των ανανεώσιμων πηγών στην παραγωγή ρεύματος μεταξύ 2014 και 2023. Το 2021 η Ελλάδα υστερούσε σε σχέση με τον μέσο όρο της Ε.Ε., αλλά μέχρι το 2023 ξεπέρασε αυτόν τον μέσο όρο κατά τρεις ποσοστιαίες μονάδες. Η χώρα είχε μερίδιο ΑΠΕ 48%, κατατάσσοντάς την στη 14η θέση σε σύνολο 34 ευρωπαϊκών χωρών. Επιπλέον, η Ελλάδα σημείωσε αύξηση 120% στη χρήση ΑΠΕ από το 2014, καταλαμβάνοντας την 11η θέση ως προς αυτή την ανάπτυξη. Παρά την αύξηση όμως των εναλλακτικών πηγών ενέργειας, καταγράφονται και προβληματισμοί που έχουν να κάνουν με την απώλεια ενέργειας. Συγκεκριμένα, η χώρα χάνει το 3,3% της παραγωγής Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας στην Ελλάδα το 2024 λόγω υπερβάλλουσας προσφοράς έναντι της ζήτησης. Προκειμένου να αντιμετωπιστεί αυτό το πρόβλημα είναι απαραίτητες οι επενδύσεις σε βελτιώσεις του δικτύου, η ανάπτυξη τεχνολογίας αποθήκευσης και η ευέλικτη διαχείριση της ζήτησης. Ακόμα ένα ζήτημα για τη χώρα ήταν η εξάρτησή της από τις εισαγωγές ενέργειας. Σύμφωνα με την έρευνα, το 2022 η Ελλάδα είχε την πέμπτη μεγαλύτερη εξάρτηση από τις εισαγωγές ενέργειας στην Ε.Ε., με το 79,5% της συνολικής ενεργειακής της κατανάλωσης να προέρχεται από εισαγωγές, σε σύγκριση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο 62,55%.
Επίσης, η έρευνα φέρνει στο προσκήνιο την ανάγκη για μια αποτελεσματική ενεργειακή στρατηγική, που θα πρέπει να περιλαμβάνει τη σταδιακή κατάργηση των ελέγχων των τιμών, την ενίσχυση του ανταγωνισμού, την προώθηση ισχυρών πρωτοβουλιών για τις ανανεώσιμες πηγές και τη βελτίωση των υποδομών μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας.
ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ (7 ΜΑΡΤΙΟΥ 2025)
