Μέσα στους επόμενους έξι μήνες θα πρέπει να επιβλέψει την επιτυχή υλοποίηση δεκάδων οροσήμων για να εκταμιευτούν τα συνολικά 18 δισ. ευρώ έως το τέλος του προγράμματος σε περίπου 1,5 χρόνο
ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΑΠΟΣΤΟΛΟΠΟΥΛΟΥ
Απορρόφηση κονδυλίων Ταμείου Ανάκαμψης, αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής και διατήρηση δημοσιονομικής σταθερότητας είναι τα μεγάλα στοιχήματα που αντιμετωπίζει ο Κυριάκος Πιερρακάκης ως νέος υπουργός Οικονομικών, παίρνοντας τα ηνία της ελληνικής οικονομίας σε ένα ολοένα πιο ασταθές διεθνές περιβάλλον. Από αυτό δεν λείπουν οι σοβαρές προκλήσεις και οι κίνδυνοι, που θα δυσχέραιναν το έργο οποιουδήποτε και αν καθόταν στην «ηλεκτρική καρέκλα» της οδού Νίκης, παρά το γεγονός ότι ο νέος υπουργός Οικονομικών ταυτόχρονα με την ανάληψη των καθηκόντων του πήρε το «δώρο» της επενδυτικής βαθμίδας από τον Moody’s, που «αλλάζει το σκηνικό» και το πιστοληπτικό προφίλ της Ελλάδας στις αγορές. Τα τρία σημεία που έχει σημειωμένα με κόκκινο χρώμα στην ατζέντα του ο νέος ΥΠΟΙΚ, εν πολλοίς, είναι και αυτά που θα κρίνουν το πόσο πετυχημένη θα είναι η θητεία του.
ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ
Το νέο οικονομικό επιτελείο δεν θα αλλάξει την ιεράρχηση της αντιμετώπισης της φοροδιαφυγής ως βασικής προτεραιότητας, καθώς είναι εκ των ων ουκ άνευ πως θα συνεχίσει στον δρόμο που χάραξε ο Κωστής Χατζηδάκης. Ο στόχος για τα φορολογικά έσοδα το 2025 είναι υψηλός, με την πρόβλεψη να είναι πως θα ανέλθουν στα 69,2 δισ. ευρώ, αυξημένα κατά περίπου 2,5 δισ. ευρώ σε σχέση με το 2024. Για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος, το υπουργείο θα πρέπει τους επόμενους μήνες να επεκτείνει τη χρήση των νέων ψηφιακών εργαλείων που έχει θέσει σε εφαρμογή για ελεύθερους επαγγελματίες και επιχειρήσεις (ηλεκτρονικό τιμολόγιο, myData, ψηφιακό δελτίο αποστολής και πελατολόγιο κ.λπ.), ενώ σε συνεργασία με την ΑΑΔΕ πρέπει να ρίξει το βάρος στην ένταση των ελέγχων.
Ο περιορισμός της φοροδιαφυγής -κίνηση όχι δίχως πολιτικό κόστος- πηγαίνει «πακέτο» με μια πολιτική μείωσης των φορολογικών βαρών και ενίσχυσης των εισοδημάτων. Βάσει του Προϋπολογισμού 2025, εντός του έτους εφαρμόζονται 18 μειώσεις φόρων και 7 μέτρα εισοδηματικής ενίσχυσης, ενώ η προσοχή στρέφεται και στη ΔΕΘ του Σεπτεμβρίου, όπου ο πρωθυπουργός θα προχωρήσει στις εξαγγελίες για το επόμενο έτος. Οι πληροφορίες αναφέρουν πως στη Θεσσαλονίκη θα ανακοινωθούν αλλαγές στις φορολογικές κλίμακες και μείωση των τεκμηρίων διαβίωσης.
ΑΝΑΠΤΥΞΗ, ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ, ΤΑΜΕΙΟ ΑΝΑΚΑΜΨΗΣ
Οι αναπτυξιακές επιδόσεις των προηγούμενων ετών έχουν θέσει ψηλά τον πήχη για τον νέο υπουργό. Οι τελευταίες προβολές από την Εθνική Τράπεζα τοποθετούν το ΑΕΠ του 2025 στο 2,5%, ψηλότερα και από τον στόχο του Μεσοπρόθεσμου (2,3%). Κομβικής σημασίας για την επίτευξη αυτών των στόχων είναι η επιτυχής υλοποίηση του Προγράμματος Δημόσιων Επενδύσεων, το οποίο για το 2025 ανέρχεται σε επίπεδα ρεκόρ 15ετίας, στα 14,1 δισ. ευρώ, συμπεριλαμβανομένων και των επιχορηγήσεων του Ταμείου Ανάκαμψης. Σε αυτή την περίπτωση, το έργο του νέου ΥΠΟΙΚ είναι ανηφορικό και δύσκολο, καθώς αναλαμβάνει καθήκοντα στην τελική ευθεία του Ταμείου, γεγονός που απαιτεί «σπριντ» για να προλάβει τις προθεσμίες χωρίς να χαθεί ούτε ένα ευρώ από κοινοτικά κονδύλια. Μέσα στους επόμενους έξι μήνες ο υπουργός θα πρέπει να επιβλέψει την επιτυχή υλοποίηση δεκάδων οροσήμων (240 συνολικά έως τον Ιούνιο του 2026) για να μπορέσει να εκταμιεύσει τα 9 δισ. ευρώ της 6ης και της 7ης δόσης και συνολικά 18 δισ. ευρώ έως το τέλος του προγράμματος, σε περίπου 1,5 χρόνο. Ωστόσο, η δυσκολία έγκειται λιγότερο στις εκταμιεύσεις, στις οποίες η Ελλάδα πηγαίνει καλά, και περισσότερο στην υλοποίηση των επενδύσεων, στις οποίες παρουσιάζονται σημαντικές καθυστερήσεις, που απειλούν να ανατρέψουν πλήρως τον σχεδιασμό μέσα σε ασφυκτικά χρονικά πλαίσια.
Μείωση του χρέους και δημοσιονομική σταθερότητα
Μόλις λίγες ώρες πριν από την τελετή παράδοσης – παραλαβής στην οδό Νίκης ο νέος υπουργός έλαβε ένα σημαντικό «δώρο» από την αντίπερα όχθη του Ατλαντικού, καθώς ο Moody’s έγινε και ο τελευταίος οίκος αξιολόγησης ο οποίος απέδωσε την επενδυτική βαθμίδα στην Ελλάδα. Αυτό σημαίνει ότι ο Κυριάκος Πιερρακάκης αναλαμβάνει να διευθύνει μια οικονομία η οποία έχει απαλλαχθεί από ό,τι θυμίζει την επώδυνη κρίση χρέους και που μπορεί να βγαίνει στις αγορές με ενισχυμένη την πιστοληπτική της αξιοπιστία και να δανείζεται με ακόμα καλύτερους όρους. Ηδη, εν αναμονή της νέας αυτής αναβάθμισης, ο ΟΔΔΗΧ βγήκε στις αγορές με επανέκδοση δύο παλαιότερων μακροπρόθεσμων ομολόγων και αφού προσέλκυσε ζήτηση 18,8 φορές μεγαλύτερη από το ζητούμενο άντλησε 3 δισ. ευρώ για το Ελληνικό Δημόσιο, τα οποία μαζί με τα 4 δισ. που είχε αντλήσει πρόσφατα με την έκδοση του 10ετούς ομολόγου καλύπτουν ήδη το 90% του προγράμματος δανεισμού για όλο το 2025. Τα παραπάνω είναι σημαντική παρακαταθήκη για να γίνει πράξη η εξαγγελία του νέου ΥΠΟΙΚ πως θα μειώσει το χρέος, αλλά όχι ικανή από μόνη της, καθώς απαιτείται να είναι εντός στόχων η χώρα σε ό,τι αφορά την ανάπτυξη και τα πλεονάσματα, ενώ ο αστάθμητος παράγοντας της αύξησης των αμυντικών δαπανών αποτελεί δυνάμει απειλή για κάθε σχεδιασμό που αφορά το χρέος. Μάλιστα, οι όροι που θα επιτελεστεί η αύξηση των δαπανών για την άμυνα είναι στοιχείο που θα απασχολήσει ενεργά τον Κυριάκο Πιερρακάκη, ο οποίος θα πρέπει να φέρει εις πέρας στους επόμενους μήνες το δύσκολο έργο των διαπραγματεύσεων σε ευρωπαϊκό επίπεδο, στη βάση της πάλης για τις ελληνικές θέσεις, προκειμένου να επωφεληθεί και η Ελλάδα από την ενεργοποίηση της εθνικής ρήτρας διαφυγής.
Προκλήσεις, κίνδυνοι και στο… βάθος οι ΗΠΑ
Όλοι οι προαναφερθέντες στόχοι μπορούν ανά πάσα στιγμή να ανατραπούν, αν επιβεβαιωθούν τα πιο δυσμενή σενάρια για την παγκόσμια οικονομία. Μια ανάφλεξη των γεωπολιτικών συγκρούσεων και μια ανάκαμψη του πληθωρισμού και αναστολή της πορείας μείωσης των επιτοκίων είναι ικανές να εκτροχιάσουν τις αναπτυξιακές προσπάθειες σε Ευρώπη και Ελλάδα.
Στην ευμετάβλητη αυτή συνθήκη έρχονται να προστεθούν οι αλλοπρόσαλλες πολιτικές του Ντόναλντ Τραμπ. Οι δασμοί με τους οποίους απειλεί ο πρόεδρος των ΗΠΑ τους εμπορικούς εταίρους της υπερδύναμης, μαζί και την Ε.Ε., προκαλούν φόβους για ένα γενικευμένο εμπορικό πόλεμο. Σε αυτή την περίπτωση, οι άμεσες συνέπειες για την Ελλάδα θα είναι περιορισμένες, καθώς ένα μικρό ποσοστό των εξαγωγών μας κατευθύνεται στις ΗΠΑ. Ωστόσο, οι έμμεσες συνέπειες είναι πως οι Ευρωπαίοι εταίροι μας, που απορροφούν και το μεγαλύτερο ποσοστό των εξαγωγών μας και οι οποίοι είναι ευάλωτοι στους αμερικάνικους δασμούς, θα δεχτούν σοβαρό πλήγμα στην οικονομία τους, με αποτέλεσμα να μειώσουν τη ζήτηση των προϊόντων μας. Αυτό, μάλιστα, απειλεί να εκτροχιάσει την προσπάθεια που εξαρχής εξήγγειλε ο Κυριάκος Πιερρακάκης, για ενίσχυση της εξωστρέφειας της ελληνικής οικονομίας.
Ο δεύτερος μεγάλος κίνδυνος είναι η προαναφερθείσα αύξηση των αμυντικών δαπανών. Η απόσυρση των ΗΠΑ από την Ουκρανία οδηγεί την Ε.Ε. σε ένα ράλι εξοπλισμών, που απαιτούν αμυντικές δαπάνες εκατοντάδων δισεκατομμυρίων. Ακόμα και αν ο Κυριάκος Πιερρακάκης καταφέρει στις επερχόμενες συναντήσεις να πείσει τους Ευρωπαίους ομολόγους του για το δίκαιο των ελληνικών θέσεων και η Ελλάδα συμπεριληφθεί στις διατάξεις για τη ρήτρα διαφυγής, η αβεβαιότητα για τη συνέχεια είναι μεγάλη. Και αυτό διότι ναι μεν η Ελλάδα θα αποφύγει τον κίνδυνο να μπει σε διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος από την Κομισιόν, χωρίς όμως να μπορεί να αποφύγει την επιβάρυνση στο χρέος δε. Και παρά τις πρόσφατες θετικές εξελίξεις και αναβαθμίσεις της Ελλάδας, μια απότομη αύξηση των δεικτών του ελληνικού δημόσιου χρέους θα έστελνε ένα πολύ κακό μήνυμα στις αγορές, με συνέπειες που δεν μπορούν να προβλεφθούν.
ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ (21 ΜΑΡΤΙΟΥ 2025)
