Δυναμίτης για την παγκόσμια ανάπτυξη οι κυρώσεις σε βάρος της Μόσχας – Τι «βλέπει» ο αναλυτής των Financial Times Wolfgang Munchau
«Την προηγούμενη εβδομάδα, όταν διάβασα την αναθεώρηση των προβλέψεων του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, θυμήθηκα τον Γουίλιαμ Γκίλμορ Σιμς, τον ιστορικό του 19ου αιώνα που είχε πει: «Πιστεύω ότι οι οικονομολόγοι χρησιμοποιούν δεκαδικά ψηφία μόνο και μόνο για να δείξουν ότι έχουν αίσθηση του χιούμορ».
Μακάρι να ήταν αλήθεια. Η τελευταία έκθεση World Economic Outlook του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου με προβλημάτισε σε ότι αφορά δύο προβλέψεις που είχαν δεκαδικά ψηφία.
Καμμία εκ των δύο δεν ήταν αστεία.
Η πρώτη ήταν η πτωτική αναθεώρηση της ανάπτυξης της Ρωσικής οικονομίας κατά μόλις 1,1% για το 2014. Το ΔΝΤ εξακολουθεί να βλέπει θετικό ρυθμό ανάπτυξη για τη Ρωσία έστω και της τάξεως του 0,2%. Με άλλα λόγια, η προσάρτηση της Κριμαίας, η πρόσφατη κλιμάκωση του πολέμου στην ανατολική Ουκρανία και η αντίδραση της Δύσης είχαν μικρό οικονομικό αντίκτυπο. Αλήθεια;
Είναι δύσκολο για τους οικονομικούς αναλυτές να προβλέψουν τις επιπτώσεις των σοκ – όπου περιλαμβάνονται οι κυρώσεις – με τα μοντέλα που χρησιμοποιούν. Γνωρίζουμε ότι τα οικονομικά μοντέλα προβλέψεων μεγάλης κλίμακας που χρησιμοποιούνται από διεθνή όργανα έχουν κακή απόδοση κατά τη διάρκεια και μετά τις χρηματοοικονομικές κρίσεις.
Η σωστή απάντηση για την ανάπτυξη της ρωσικής οικονομίας δεν είναι «0,2%», ούτε κάποιος άλλος αριθμός. Η σωστή απάντηση είναι «δεν γνωρίζουμε». Για παράδειγμα, κανείς δεν θα μπορούσε να γνωρίζει ότι η κεντρική τράπεζα της Ρωσίας θα προχωρούσε σε αύξηση επιτοκίων την Παρασκευή στο 8%.
Η δεύτερη έκπληξη για μένα σχετίζεται με τα παραπάνω. Το ΔΝΤ αναβάθμισε την πρόβλεψη για την ανάπτυξη της Γερμανίας για το 2014 από 1,7% στο 1,9%. Δεν λέω ότι αυτό είναι λάθος. Μπορούμε όμως, να είμαστε βέβαιοι ότι η Γερμανία θα ξεπεράσει τόσο εύκολα τις κυρώσεις ενάντια στη Ρωσία – ειδικότερα καθώς η ΕΕ τις διευρύνει στον χρηματοοικονομικό κλάδο;
Οι κυρώσεις που θα αποφασιστούν αυτή την εβδομάδα αποκαλούνται «Tier 3», ή επίπεδο κόκκινού συναγερμού.
Όπως μεταδίδει ο Πίτερ Σπίγκελ , ο επικεφαλής του γραφείου των Financial Times στις Βρυξέλλες, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ζητά να απαγορευτεί στους Ευρωπαίους πολίτες και επιχειρήσεις να αγοράζουν μετοχές και χρεόγραφα που εκδίδονται από τις κρατικά ελεγχόμενες ρωσικές τράπεζες με λήξη μεγαλύτερη των 90 ημερών. Η απαγόρευση θα περιλαμβάνει και τις επενδυτικές υπηρεσίες. Καμία ευρωπαϊκή τράπεζα δεν θα μπορεί να βοηθήσει τις ρωσικές τράπεζες να αντλήσουν κεφάλαια στις ρυθμιζόμενες αγορές.
Την προηγούμενη εβδομάδα, η ΕΕ και οι ΗΠΑ χρησιμοποίησαν την πλειοψηφία τους στην Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης για να σταματήσουν τις επενδύσεις της τράπεζας στη Ρωσία, οι οποίες αντιστοιχούν στο 20% των επενδεδυμένων της κεφαλαίων.
Δεδομένων των αμερικανικών κυρώσεων, αυτή είναι μία εντυπωσιακή λίστα. Ακόμη και με τις κυρώσεις Tier 1 και Tier 2 που επιβλήθηκαν με την προσάρτηση της Κριμαίας, φαίνεται πως υπάρχει αντίκτυπος. Η βιομηχανική παραγωγή της Γερμανίας άρχισε να μειώνεται από την στιγμή που τέθηκαν σε ισχύ οι κυρώσεις, κατά 2% συνολικά την περίοδο Απριλίου – Μαΐου. Η ίδια τάση επικράτησε και σε άλλες χώρες της ευρωζώνης.
Η Επιτροπή για τις Οικονομικές Σχέσεις της ανατολικής Ευρώπης, το λόμπι των γερμανικών επιχειρήσεων που έχει σημαντική πολιτική ισχύ, δηλώνει ότι οι υφιστάμενες κυρώσεις απειλούν 25.000 γερμανικές θέσεις εργασίας. Επιπλέον 350.000 θέσεις εργασίας εξαρτώνται άμεσα από το γερμανο-ρωσικό εμπόριο. Πολλές εξ αυτών θα απειληθούν εάν επιβληθούν νέες κυρώσεις. Το συνολικό εμπόριο της Γερμανίας με τη Ρωσία πλησίασε τα 80 δισ. ευρώ το 2013.
Ειδικότερα, υπάρχουν 6.200 ρωσικές επιχειρήσεις που ωφελούνται από τη γερμανική πρωτεύουσα. Ο Ρόμπερτ Καν από το Συμβούλιο Διεθνών Σχέσεων των ΗΠΑ έγραψε το Μάιο ότι ο αντίκτυπος των ρωσικών κυρώσεων στην παγκόσμια οικονομία θα εξαρτηθεί από τα χρηματοοικονομικά κανάλια που συνδέουν τη Ρωσία με τη Δύση. Σημειώνει ότι μεγάλο μέρος της δημόσιας συζήτησης επικεντρώθηκε στους κρίσιμους εμπορικούς δεσμούς.
Το συμπέρασμα είναι πως εάν θέλουμε να ξέρουμε πως θα φιλτραριστούν οι κυρώσεις στην παγκόσμια οικονομία, ο καλύτερος τρόπος είναι να ακολουθήσουμε το χρήμα και όχι τη ρoή πετρελαίου ή των μαχητικών ελικοπτέρων. Όπως ακριβώς το χρήμα επιτάχυνε την ανάπτυξη προ της κρίσης, έτσι και τώρα οι κυρώσεις μπορεί να την επιβραδύνουν.
Ως προς τις επιπτώσεις των κυρώσεων ευρύτερα στη Δύση, ο Φραντσέσκο Παπαντία, πρώην αξιωματούχος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, σε πρόσφατο άρθρο του εκτίμησε πως ο αντίκτυπος για την ΕΕ θα είναι κατά δύο τρίτα υψηλότερος από ότι για τις ΗΠΑ. Ο αντίκτυπος για τη Ρωσία θα είναι ακόμη μεγαλύτερος, αν και πιθανώς όχι άμεσα. Σύμφωνα με την Κεντρική Τράπεζα της Ρωσίας, τα συναλλαγματικά αποθέματα της χώρας υπολογίστηκαν στα τέλη Ιουνίου στα 478 δισ. δολ.. Πρόκειται για ένα μεγάλο, αλλά πεπερασμένο προστατευτικό μαξιλάρι.
Εκτιμάται ότι το μεγαλύτερο μέρος εξ αυτών είναι σε δολάρια και ευρώ. Δεδομένου ότι τα αποθέματα αυτά δεν είναι σε ρευστά διαθέσιμα, αλλά σε ομόλογα ή άλλους τίτλους, θα πρέπει να διοχετευθούν μέσω των συστημάτων πληρωμών σε ΗΠΑ και ΕΕ για να είναι αξιοποιήσιμα.
Ενδεχομένως, η Μόσχα να δυσκολευθεί να κινητοποιήσει αυτά τα αποθέματα, εάν ΗΠΑ και ΕΕ θελήσουν να προχωρήσουν σε έναν πλήρους κλίμακας χρηματοοικονομικό πόλεμο.
Απέχουμε πολύ από αυτό το σημείο. Ακόμη και η τρέχουσα λίστα των κυρώσεων όμως, θα μπορούσε να αποδειχθεί μακροοικονομικά σημαντική κατά τρόπο που δεν αποτυπώνεται στα οικονομικά μοντέλα και τους δείκτες κλίματος. Εκτίμησή μου είναι πως ο συνολικός αντίκτυπος των κυρώσεων θα είναι πολύ μεγαλύτερος από ότι εκτιμάται, αν και μπορεί να περάσει καιρός μέχρις ότου αυτό φανεί.
Με λίγα λόγια: Δεν πρέπει να θεωρούμε ότι πρόκειται για μία αναταραχή μερικών δεκαδικών ψηφίων.
