Οι Κινέζοι εργάτες διεκδικούν καλύτερες εργασιακές συνθήκες, οργανώνοντας κινητοποιήσεις και απεργίες μέσω Internet
Πριν από 10 χρόνια, δεν ήταν καθόλου δύσκολο να εντοπίσει κάποιος την εργατική τάξη στην Κίνα, που συνήθως αποτελείτο από εσωτερικούς μετανάστες. Τα μέλη της ξεχώριζαν λόγω του επαρχιώτικου κουρέματος και των φθηνών ρούχων. Ζούσαν σε τσιμεντένιους κοιτώνες και περπατούσαν σαν στρατιωτάκια προς και από τα εργοστάσια όπου εργάζονταν. Σήμερα οι κινέζοι εργάτες έχουν μοντέρνα κουρέματα και στον ελεύθερο χρόνο τους ασχολούνται με τη μόδα. Αν και πολλοί συνεχίζουν να ζουν σε κοιτώνες και να τρώνε στην καντίνα του εργοστασίου, από τα μέσα της περασμένης δεκαετίας πολλές βιομηχανικές περιοχές διαθέτουν και συγκροτήματα με διαμερίσματα για οικογένειες.
Εφέτος σημειώθηκαν μια σειρά απεργίες με κορυφαία εκείνη των 30.000 εργατών του εργοστασίου παπουτσιών Yue Yuen Industrial Holdings στο Ντονγκουάν της Νότιας Κίνας. Σύμφωνα με τον Πολ Μέισον της εφημερίδας The Guardian, η κλιμάκωση των απεργιών οφείλεται σε δύο παράγοντες οι οποίοι άλλαξαν τα έως τώρα δεδομένα.
Πρώτον, υπάρχει έλλειψη βιομηχανικών εργατών καθώς καλύτερες θέσεις εργασίας προσφέρονται στον τομέα των υπηρεσιών. Δεύτερον, η οικονομία που επιβραδύνεται αναγκάζει τους μάνατζερ να περικόψουν ορισμένα προνόμια – στο Yue Yuen το πρόβλημα πυροδοτήθηκε από τη μείωση των εισφορών σε ένα συνταξιοδοτικό Ταμείο.
Αλλά τελευταίως υπεισέρχεται και ένας τρίτος παράγοντας: το Internet που έχει εισβάλει δυναμικά στην κινεζική καθημερινότητα. Οι εργάτες του Yue Yuen μεταχειρίστηκαν δυο δημοφιλείς εφαρμογές άμεσης αποστολής μηνυμάτων για να οργανώσουν την απεργία, την QQ και τη Weixin – η δεύτερη μοιάζει με το WhatsApp της Δύσης.
Το Weixin χρησιμοποιούσαν κυρίως οι διοργανωτές της απεργίας. Οι απεργοί χρησιμοποιούσαν το Weibo – που μοιάζει με το δυτικό Twitter – για να διαδίδουν ειδήσεις για την απεργία.
Στα τέλη της δεκαετίας του 2000 η διείσδυση του Διαδικτύου αυξήθηκε από 10% σε 30% μέσα σε τέσσερα χρόνια. Internet καφέ με εκατοντάδες οθόνες έκαναν την εμφάνισή τους στις εργατικές συνοικίες. Οι εργάτες χρησιμοποιούσαν το Διαδίκτυο είτε για ανάπτυξη δεσμών με άλλους εργάτες από την πόλη καταγωγής τους είτε για χαλάρωση μέσα από παιχνίδια.
Αυτά φαντάζουν πλέον σαν προϊστορία. Σήμερα υπάρχουν τα κινητά με σύνδεση στο Internet που κάνουν θραύση στην Κίνα όπου οι χρήστες ξεπερνούν τα 600 εκατομμύρια. Επιπλέον, υπάρχουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Οι υπηρεσίες ανταλλαγής άμεσων μηνυμάτων επιτρέπουν στους διοργανωτές μιας απεργίας να κρύψουν τις ήδη έντονα κωδικοποιημένες εκκλήσεις για κινητοποιήσεις μέσα σε ένα βουνό πληροφοριών, υπερβολικά μεγάλο για να τις εντοπίσει ακόμη και κάποιος από τους χιλιάδες αστυνομικούς του Internet.
Occupy Central
Εκτός από την τεχνολογία και τις αλλαγές στην οικονομική κατάσταση, υπάρχει και το παράδειγμα του Occupy Central. Το ειρηνικό αυτό μαζικό κίνημα για τη δημοκρατία στο Χονγκ Κονγκ έχει κατεβάσει χιλιάδες άτομα στους δρόμους χρησιμοποιώντας τα ίδια εργαλεία – Internet, μέσα κοινωνικής δικτύωσης και κατάληψη χώρων – όπως αντίστοιχα κινήματα Occupy στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη.
Δεν είναι σαφές πόσοι Κινέζοι εκτός Χονγκ Κονγκ έχουν ακουστά το Occupy Central. Αλλά στο Πανεπιστήμιο Σουν Γιατ Σεν του Γκουανγκντόνγκ πέρσι οι φοιτητές οργάνωσαν μια χαλαρή, κυρίως πολιτιστική απάντηση στο Occupy – τύπωσαν μπλουζάκια με το σύνθημα «Δεν είναι μόνο τα πουλιά ελεύθερα» και διοργάνωσαν συζητήσεις για παρόμοια ζητήματα.
Το συμπέρασμα που βγάζει ο Μέισον στον «Guardian» είναι ότι ο κόσμος του Occupy Central και εκείνος των βιομηχανικών εργατών της επαρχίας Γκουανγκντόνγκ δεν είναι ερμητικά διαχωρισμένοι.
Στη δεκαετία του ’90, όταν η κινεζική κυβέρνηση είχε ακόμη να κάνει με τα απομεινάρια μιας παλαιάς, σχετικά προνομιούχας εργατικής τάξης, συγκεντρωμένης στη βαριά βιομηχανία, οι εργατικές κινητοποιήσεις αντιμετωπίζονταν σαν προδοσία. Τα πρώτα χρόνια της γρήγορης ανάπτυξης έφεραν χάος και ωμότητα. Αλλά δεν πέρασε πολύς καιρός προτού οι επίσημες συνδικαλιστικές οργανώσεις αρχίσουν να οργανώνουν τους εσωτερικούς μετανάστες εργάτες για τους οποίους εξασφάλισαν ορισμένα βασικά δικαιώματα. Η σχετική αυτή εργασιακή ειρήνη δεν απειλείται από τις φετινές απεργίες. Αλλά η τεχνολογία της πληροφορίας εισάγει μια νέα δυναμική.
Η σημερινή Κίνα βιώνει συγκρούσεις 21ου αιώνα για ζητήματα που μοιάζουν να έρχονται από τον 19ο: φτώχεια, διεφθαρμένη διοίκηση… Αν το όλο θέμα αφορούσε μόνο εργάτες εργοστασίων εναντίον διεφθαρμένων αφεντικών, οι επιπτώσεις θα ήταν ενδιαφέρουσες αλλά όχι δραματικές. Αλλά αν δεχθούμε ότι το κύριο ρήγμα στον σημερινό κόσμο είναι ανάμεσα στα δίκτυα και τις ιεραρχίες τότε η Κίνα είναι η πρώτη που την αφορά. Και οι κινέζοι εργάτες – που μοιάζουν πλέον με ψηφιακούς επαναστάτες και όχι αναλογικούς σκλάβους – βρίσκονται στο επίκεντρο του φαινομένου.
