Καθώς οι φήμες, ότι η νομισματική πολιτική της ευρωζώνης διαμορφώνεται με παρεμβατικά σχόλια μεταξύ πολιτικών, οικονομολόγων και άλλων παραγόντων, στο περιθώριο των συνεδριάσεων της ΕΕ και της ΕΚΤ και πάντως όχι με υπεύθυνα στελέχη με τις ανάλογες αρμοδιότητες, επανέρχεται στην επιφάνεια η «διάσημη» φράση του Μάριο Ντράγκι, το 2012, ότι η ΕΚΤ θα πράξει ό,τι χρειαστεί (sic: whatever it takes) για την διάσωση του ευρώ.
Το διάσημο πλέον σχόλιο του 2012, που θεωρείται ότι ήταν εκείνο που έληξε τη χειρότερη φάση στην κρίση της ευρωζώνης, υπονοώντας ότι η ΕΚΤ θα χρησιμοποιήσει τα εκτυπωτικά της μηχανήματα για να αγοράσει κρατικά ομόλογα χρεωμένων κυβερνήσεων, αξιολογείται πλέον ως μεγάλη μαεστρία στη διαχείριση των Αγορών, δεδομένου ότι η ΕΚΤ δεν έχει δώσει ακόμη ούτε 1 σεντ για αγορές τέτοιων ομολόγων.
Πολλά Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, όμως όπως οι FT, έχουν ήδη αναφέρει ότι το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΚΤ αιφνιδιάστηκε με τα σχόλια αυτά, γιατί το ζήτημα δεν είχε συζητηθεί ευρύτερα πριν το αναδείξει ο Ντράγκι σε στρατηγική της ΕΚΤ.
Οι FT εξασφάλισαν ακόμη περισσότερες αποδείξεις ότι τα σχόλια Ντράγκι -που έγιναν κατά τη διάρκεια συνεδρίου στο Λονδίνο τον Ιούλιο του 2012- μπήκαν σφήνα την τελευταία στιγμή, χωρίς προηγούμενη διαβούλευση. Από ακατέργαστα κομμάτια από τις συζητήσεις με τον Τίμοθι Γκάιτνερ, που ήταν τότε υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ, για την κρίση στην ευρωζώνη.
Οι 100 σελίδες κείμενο που εξασφαλίσαμε προέρχονται από συνεντεύξεις που έδωσε ο Γκάιτνερ στους δημοσιογράφους οι οποίοι προετοίμασαν το βιβλίο του «Stress Test: Reflections on Financial Crises», το οποίο δημοσιεύθηκε τον Μάιο. Πολλά στοιχεία περιλαμβάνονται και στο βιβλίο, αλλά ο Γκάιτνερ περιγράφει την κατάσταση με περισσότερες λεπτομέρειες και λιγότερο τακτ -και ευρεία χρήση της λέξης f…– στα κείμενα που έχουμε στα χέρια μας.
Αυτό ισχύει ειδικά στην περίπτωση της ομιλίας για «ό,τι χρειαστεί». Στο βιβλίο του αναφέρει ότι το σχόλιο ήταν αυθαίρετο. Αλλά στα προσχέδια, αποκαλύπτει και την πηγή της πληροφορίας του: ο ίδιος ο Ντράγκι ήταν που είπε στον ίδιο ότι αποφάσισε να βάλει σφήνα αυτά τα λόγια στην ομιλία του, μετά από συναντήσεις με Λονδρέζους οικονομικούς παράγοντες, οι οποίοι εμφανίστηκαν πεπεισμένοι ότι η ευρωζώνη βρίσκεται στα πρόθυρα της κατάρρευσης.
Ακολουθεί τμήμα του κειμένου που αφορά στην ομιλία Ντράγκι:
Γκάιτνερ: Τα πράγματα επιδεινώθηκαν ξανά δραματικά το καλοκαίρι, γεγονός που εν τέλει τον υποχρέωσε να μιλήσει τον Αύγουστο – αυτό δεν θα το έγραφα ποτέ. Ήταν στο Λονδίνο σε συνάντηση με hedge funds και τραπεζίτες. Προβληματιζόταν με το πόσο σκληροί ήταν απέναντι στην Ευρώπη, γιατί τότε όλη η κοινότητα των hedge funds θεωρούσε ότι η Ευρώπη φτάνει στο τέλος της. Θυμάμαι ότι μου το συζήτησε μετά, το πόσο αναστατώθηκε και ότι στο τέλος αποφάσισε να προσθέσει αυτό στο σχόλιό του, και βασικά εκτός κειμένου έκανε μια σειρά δηλώσεις όπως «θα κάνουμε ό,τι χρειαστεί». Γελοίο.
Δημοσιογράφος: Ήταν αυθόρμητο το σχόλιο;
Γκάιτνερ: Εντελώς αυτοσχέδιο… Είχα πάει να δω τον Ντράγκι τότε, και εκείνος δεν είχε πλάνο. Είχε βγάλει αυτό το σχόλιο από το μυαλό του. Αλλά μετά το βρήκε μπροστά του.
Στο ίδιο μοτίβο οι αναφορές του Γκάιτνερ για μια υπουργική σύνοδο του Group of Seven στον Καναδά, όπου συνάντησε πρώτη φορά τον Γερμανό ομόλογό του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε – η περιγραφή είναι πολύ πιο ζωντανή στα προσχέδια παρά στο τελικό βιβλίο. Η συνάντηση έγινε τον Φεβρουάριο του 2010, την ώρα που ο πανικός για τα παραποιημένα στοιχεία της Ελλάδας άρχιζε να ταράζει την αγορά ομολόγων. Στο βιβλίο του, ο Γκάιτνερ αναφέρει ότι έζησε στιγμές Παλαιάς Διαθήκης.
Στα κείμενα είναι πιο γλαφυρός:
Γκάιτνερ: Θυμάμαι να φτάνω στο δείπνο και να κοιτάζω το Blackberry μου. Στην Ευρώπη γινόταν κακός χαμός (f…ing disaster στο κείμενο). Οι μετοχές των γαλλικών τραπεζών έπεφταν 7% και 8%. Ήταν μεγάλο θέμα. Για εμένα ήταν μια κλασική απόλυτη σφαγή, γιατί άκουγα από παντού: κρίση στην Ελλάδα, ποιος έχει ανοίγματα στην Ελλάδα;
Ξέρετε, οι Ευρωπαίοι βασικά ήρθαν σε εκείνη τη συνάντηση λέγοντας: «Θα δώσουμε στους Έλληνες ένα μάθημα. Είναι πραγματικά φριχτοί. Μας είπαν ψέματα. Είναι απαίσιοι και άσωτοι και εκμεταλλεύθηκαν βασικά τα πάντα και θα τους συντρίψουμε». Αυτή ήταν η στάση όλων.
Θυμάμαι τότε ότι τους είπα: «Μπορείτε να τους βάλετε το μαχαίρι στο λαιμό, αν αυτό θέλετε. Αλλά πρέπει οπωσδήποτε να στείλετε ένα καθησυχαστικό μήνυμα στην Ευρώπη και στον κόσμο ότι θα το κρατήσετε το πράγμα, δεν θα το αφήσετε να πέσει. Πρέπει να προστατεύσετε όλο τον τόπο». Τους το έκανα πολύ σαφές εκείνη την στιγμή. Ακουγα συνέχεια αυτές τις βρομοκολλημένες κουβέντες για ηθικό κίνδυνο από αυτούς και τους είπα: «Ωραία λοιπόν, αν θέλετε να είστε σκληροί μαζί τους πάει καλά, αλλά πρέπει να δώσετε κάποια αξιόπιστη διαβεβαίωση ότι δεν θα αφήσετε την κρίση να μεταδοθεί πέρα από την Ελλάδα… Και για να γίνει αυτό πρέπει να φροντίσετε πολύ να είστε αξιόπιστοι ότι θα υλοποιήσετε τη δέσμευσή σας και θα δώσετε και στην Ελλάδα ένα μάθημα».
Δημοσιογράφος: Δηλαδή, είχατε την αίσθηση ότι, θεέ μου, αυτοί οι τύποι θα αφήσουν…;
Γκάιτνερ: Ναι… Σίγουρα, και βέβαια όπως έχω πει, δεν περίμενα ότι θα συνεχίσουν να κ…βαράνε επί τρία χρόνια. Ήταν ασύλληπτο για εμένα ότι άφησαν τα πράγματα να γίνουν τόσο χάλια όσο τα άφησαν κι έγιναν. Αλλά τα προμηνύματα γι’ αυτό βρίσκονταν στην αρχική διαμάχη. Τους είχαν πει ψέματα οι Έλληνες. Τους είχαν φέρει σε δύσκολη θέση οι Έλληνες που εν τέλει δανείστηκαν όλα αυτά τα λεφτά, και ήταν έξαλλοι και μανιασμένοι. Ήθελαν να τους ξυλοφορτώσουν. Αλλά με αυτόν τον τρόπο, τάισαν μια πυρκαγιά που βρισκόταν στα πρώτα στάδια. Και υπήρχαν πολλά ξερόκλαδα.
Τα προσχέδια περιέχουν κάποιες λεπτομέρειες για το σημείο που αποδείχθηκε η πιο εκρηκτική αποκάλυψη για την ευρωζώνη στο βιβλίο του Γκάιτνερ: ότι οι ηγέτες της Ε.Ε. προσέγγισαν τον Πρόεδρο Μπάρακ Ομπάμα εν όψει της συνόδου κορυφής της Group of 20 τον Νοέμβριο 2011 στις Κάννες, με σχέδιο να αρνηθεί οικονομική βοήθεια στην Ιταλία, εκτός κι αν παραιτηθεί ο Ιταλός πρωθυπουργός Σίλβιο Μπερλουσκόνι. Στο βιβλίο του, ο Γκάιτνερ θυμάται ότι είπε στον Ομπάμα: «Δεν μπορούμε να λερώσουμε τα χέρια μας με αίμα». Και τον ώθησε να αρνηθεί το ιταλικό σχέδιο.
Στο προσχέδιο, διαβάζουμε επίσης:
Γκάιτνερ: Εγινε μια συνάντηση του G20 στη Γαλλία που διοργάνωσε ο Σαρκοζί, η οποία ήταν πραγματικά απίστευτα ενδιαφέρουσα, κάτι το συναρπαστικό για εμάς και τον Πρόεδρο, και θα σας πω μόνο μερικά πράγματα στα γρήγορα για να μπορέσουμε να επανέλθουμε σε αυτά. Οι Ευρωπαίοι στην πραγματικότητα μας προσέγγισαν ήπια, εμμέσως λέγοντας: «Εμείς ουσιαστικά θέλουμε να ενωθούμε μαζί σας να διώξουμε τον Μπερλουσκόνι». Ήθελαν βασικά να πούμε ότι δεν θα στηρίξουμε με χρήματα του ΔΝΤ ή με κανέναν άλλον τρόπο την Ιταλία αν το χρειαστεί, εφόσον ο Μπερλουσκόνι ήταν πρωθυπουργός. Ήταν καλό, ενδιαφέρον. Είπα όχι…
Αλλά πραγματικά αισθάνθηκα, σκέφτηκα, ότι αυτά που έκαναν ο Σαρκοζί και η Μέρκελ ήταν βασικά το σωστό, δηλαδή ότι αυτό δεν επρόκειτο να λειτουργήσει. Η Γερμανία, το γερμανικό κοινό δεν επρόκειτο να στηρίξει κάτι όπως ένα μεγαλύτερο οικονομικό τείχος προστασίας ή περισσότερα χρήματα για την Ευρώπη, εάν ο Μπερλουσκόνι προέδρευε σε αυτήν τη χώρα.
Υπάρχουν κάποιες άλλες, λιγότερο πομπώδεις αποκαλύψεις στα κείμενα, όπως το γεγονός ότι η Α. Μέρκελ, η Γερμανίδα καγκελάριος, ποτέ δεν θέλησε να συναντήσει τον Γκάιτνερ. Οι δυο τους θα αντάλλασαν κάποιες κουβέντες όταν ο Γκάιτνερ συνόδευε τον Ομπάμα στις συναντήσεις του με τη Μέρκελ, αλλά σε αντίθεση με τον Σαρκοζί -ο οποίος θα καλούσε τον Γκάιτνερ στο Σ. Ελιζέ όποτε έφτανε στο Παρίσι- η Μέρκελ δεν ενδιαφερόταν, ούτε όταν ο Λάελ Μπρέιναρντ, τότε επικεφαλής των διεθνών υποθέσεων του υπουργείου Οικονομικών των ΗΠΑ, το έθεσε σε ανεπίσημο αίτημα:
Δημοσιογράφος: Και σε αυτό το σημείο μιλούσατε με τη Μέρκελ καθόλου;
Γκάιτνερ: Όχι. Η Μέρκελ δεν μου μιλούσε ποτέ. Ποτέ δεν την κάλεσα απευθείας. Πάντα βρισκόμουν σε συναντήσεις μαζί της και με τον πρόεδρο, αλλά εκείνη ποτέ – και πήγα στη Γερμανία μια-δυο φορές. Δεν με έβλεπε ποτέ. Ετρεφε νομίζω για μένα αρκετό σεβασμό και με άκουγε και ασχολούνταν μαζί μου άμεσα σε αυτές τις συναντήσεις, αλλά όταν πήγαινα στη Γερμανία δεν το έκανα αυτό συχνά, μια-δυο φορές. Ποτέ δεν ζητώ να δω τον επικεφαλής ενός κράτους. Το βρίσκω κάπως προσβλητικό. Η γενική μου άποψη είναι: γνωρίζουν ότι έρχομαι, αν ο υπουργός Οικονομικών θέλει να συναντήσω τον επικεφαλής ενός κράτους και αποφασίσουν να μου ζητήσουν να το κάνω, θα το κάνω, αλλά ποτέ δεν θέλησα να το ζητήσω. Όμως συχνά ο Λάελ, που είχε μια διαφορετική προσέγγιση σε τέτοιου είδους πράγματα, θα έβαζε γενικά κάποιον να το ζητήσει εκ μέρους μου και η Μέρκελ ποτέ δεν ήθελε να με δει. Περίεργο, γιατί ξέρετε, κανονικά σε αυτές τις χώρες όλοι ήθελαν να με δουν.
Μερικά άλλα αποσπάσματα σχετικά με σημαντικά γεγονότα και προσωπικότητες
Για τον Βόλφγκανγκ Σόιμπλε:
Ο Σόιμπλε ήταν ο πρώην υπουργός Εσωτερικών, ο οποίος πυροβολήθηκε από έναν τρομοκράτη, έμεινε ανάπηρος, καθηλώθηκε σε αναπηρική καρέκλα και υπήρξαν στιγμές που νοσηλεύτηκε σε αυτήν την περίοδο, κατά τη διάρκεια της κρίσης, πράγμα που ήταν κάπως σημαντικό. Όμως είναι πραγματικά εντυπωσιακός, μου αρέσει αυτός ο τύπος, ακόμα κι όταν διαφωνούσαμε πολύ στην ουσία και στην ανταπόκριση. Είναι ένας ευρωπαϊστής, πιο παλιός από τη Μέρκελ, ήταν νομίζω πιο ισχυρός στο κόμμα του, το CDU, από τη Μέρκελ και είχαν πάντα μια πολύ ενδιαφέρουσα σχέση. Κάποιος που είναι πιο μπροστά της… Αυτός είναι πολύ ενδιαφέρων τύπος.
