Ανέλαβε και επισήμως «δράση» από την 1η Ιανουαρίου η Ευρασιατική Οικονομική Ένωση (EEU), ένα εγχείρημα το οποίο ξεκίνησε με ρωσική πρωτοβουλία πριν από την ουκρανική κρίση.
Η ΕΕU έρχεται να υποκαταστήσει την τελωνειακή σύνδεση Ρωσίας, Λευκορωσίας και Καζακστάν που προϋπήρχε, με την προσθήκη της Αρμενίας και του Κιργιστάν. Η υπογραφή της συμφωνίας για την Ευρασιατική Οικονομική Ένωση είχε λάβει χώρα τον Μάιο του 2014, ύστερα από πρωτοβουλία της Ρωσίας. Η επίσημη έναρξη της λειτουργίας συμπίπτει όμως με μία δύσκολη συγκυρία για την ευρύτερη περιοχή.
H Ρωσία βρίσκεται αντιμέτωπη με σοβαρά οικονομικά προβλήματα, απόρροια της κρίσης στην Ουκρανία. Στο μεταξύ δεν λείπει και η ένταση μεταξύ των ίδιων μελών της EEU. Πρόσφατα ο πρόεδρος της Λευκορωσίας Αλεξάντερ Λουκασένκο και ο ομόλογός του από το Καζακστάν, Νουρσουλτάν Ναζαρμπάγιεφ, επισκέφθηκαν στο Κίεβο τον Ουκρανό πρόεδρο Πέτρο Ποροσένκο, έναν από τους βασικούς αντιπάλους του Ρώσου προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν. Η κίνηση αυτή δεν θεωρήθηκε «καλός οιωνός» για τη Μόσχα αλλά και το μέλλον της Ευρασιατικής Ένωσης.
Δύσκολη εταιρική σχέση
Ο Αλεξέι Πορτάνσκι, καθηγητής Εμπορικής Πολιτικής στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο της Μόσχας αναφέρει σε συνέντευξή του στην Deutsche Welle: «Η κατάσταση δεν είναι ενθαρρυντική. Σε αυτή τη φάση της ολοκλήρωσης θα έπρεπε να έχουμε περισσότερα θετικά αποτελέσματα. Αλλά όλα ανατρέπονται. Το τελευταίο διάστημα βλέπουμε επιπλοκές στις σχέσεις της Ρωσίας με τους εταίρους της. Με τη Λευκορωσία υπάρχει διαμάχη για το θέμα της διαμετακόμισης εμπορευμάτων και με το Καζακστάν για την παροχή ρεύματος και άνθρακα προς τη Ρωσία».
Σύμφωνα με τον ίδιο, ακόμη και μετά την προσχώρηση του Κιργιστάν και της Αρμενίας, το 80% του ΑΕΠ της Ευρασιατικής Οικονομικής Ένωσης θα αντιστοιχεί σε αυτό της Ρωσίας, κάτι που αναμένεται να βαρύνει επιπροσθέτως τη χώρα με το κόστος των διαδικασιών ενοποίησης. «Αυτό μπορεί κανείς ήδη να δει στην οικονομική βοήθεια που παρέχεται προς το παρόν στη Λευκορωσία. Θα ακολουθήσει αντίστοιχη βοήθεια προς το Κιργιστάν και την Αρμενία. Κάθε νέα προσχώρηση στην EEU σημαίνει για τη Μόσχα οικονομικό κόστος», εκτιμά ο Αλεξέι Πορτάνσκι.
Πολύπλοκοι γεωπολιτικοί συσχετισμοί
«Η Μόσχα χρειάζεται υπερεθνικούς οργανισμούς για να νιώσει μεγάλη και ισχυρή», εκτιμά ο Ρώσος πολιτικός επιστήμονας Αντρέι Πιοντκόφσκι. Οι γειτονικές χώρες της Ρωσίας τα τελευταία χρόνια επωφελήθηκαν από τα «ιμπεριαλιστικά σύνδρομα της Ρωσίας».
Η Λευκορωσία επωφελήθηκε στο έπακρον οικονομικά από τη συμμετοχή της στην EEU, ενώ το Καζακστάν κατάφερε να διασφαλίσει τα σύνορά του, σύμφωνα με τον ρώσο ειδικό. Ωστόσο, τώρα τόσο ο Λουκασένκο όσο και ο Ναζαρμπάγιεφ βλέπουν λάθη στις πρόσφατες ρωσικές επιλογές, ιδίως μετά την επιβολή των δυτικών οικονομικών κυρώσεων στη Ρωσία ως συνέπεια για τους χειρισμούς της στην ουκρανική κρίση.
Η EEU ξεκινά, έτσι, να λειτουργεί, σε μια περίοδο τεταμένων σχέσεων και λεπτών ισορροπιών, κάτι που καθιστά εξαιρετικά αμφίβολη την μελλοντική της επιτυχία. «Θα είναι μια θνησιγενής Ένωση, ένα πλασματικό κατασκεύασμα όπως η Κοινοπολιτεία Ανεξάρτητων Κρατών (GUS). Στην πραγματικότητα οι χώρες που μετέχουν σε αυτήν δεν θέλουν η Μόσχα να αγωνίζεται για αυτές ή να συνεχίζει να τους υποδεικνύει τι να κάνουν», εκτιμά ο Αντρέι Πιοντκόφσκι.
Ωστόσο, ειδικοί συγκλίνουν στην άποψη ότι μια ριζική αλλαγή στάσης της Μόσχας προς την αντίθετη κατεύθυνση θεωρείται μάλλον απίθανη, λαμβάνοντας μάλιστα υπ’ όψιν τις πρόσφατες γεωπολιτικές συνθήκες στην ευρύτερη περιοχή αλλά και τα ίδια ρωσικά, οικονομικά και στρατηγικά συμφέροντα, όπως διαμορφώνονται τα τελευταία χρόνια.
