«Σκωτσέζικο ντους» θυμίζει η εξέλιξη στο ελληνικό ζήτημα, καθώς τις επιπλήξεις και «απειλές» των εταίρων – δανειστών διαδέχονται εύσημα για τα όσα η χώρα κατάφερε μετά από τόσα χρόνια θυσιών. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του Eurogroup της Δευτέρας, όπου αναγνωρίστηκε η γενικότερη πρόοδος στο τομέα των μεταρρυθμίσεων. Ταυτόχρονα, καθησυχάστηκαν οι ανησυχίες προς τους «υπερατλαντικούς» εταίρους, αφού εξοφλήθηκε κανονικότατα η δόση των 750 εκατ. ευρώ προς το ΔΝΤ.
Παράλληλα με έκθεσή του ο ελβετικός τρπεζικο – επενδυτικός όμιλος Pictet & Cie, ένας από τους μεγαλύτερους τραπεζικούς ομίλους της χώρας στον τομέα διαχείρισης κεφαλαίων, κρούει τον κώδωνα για την κατάσταση της Ελλάδας.
Σύμφωνα με την έκθεση, είναι γεγονός ότι η πιθανότητα να επιτευχθεί μια επιθυμητή συμφωνία μεταξύ Ελλάδας και δανειστών τονώθηκε μετά την λήψη της απόφασης να αξιοποιηθούν τα διαθέσιμα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, αλλά και την τολμηρή απόφαση να «προσπεραστεί» ο υπουργός Οικονομικών Γιάννης Βαρουφάκης από την αποκλειστική ευθύνη των διαπραγματεύσεων.
Από την άλλη πλευρά, η ανακοίνωση του ΔΝΤ, ότι θα μειώσει την υποστήριξή του προς την Ελλάδα εάν η ευρωπαϊκή πλευρά δεν προχωρήσει σε γενναία απομείωση (haircut) του ελληνικού χρέους που αφορά στους Ευρωπαίους δανειστές, σε συνδυασμό με την δημοσιοποίηση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή των δυσμενών προβλέψεών της για την Οικονομία της χώρας, καταδεικνύουν ακριβώς ότι η κατάσταση της Ελλάδας παραμένει κρίσιμη.
Στο «κόκκινο» τα ταμειακά διαθέσιμα της χώρας
Αν και η ακριβής κατάσταση στην οποία βρίσκονται τα ταμεία του Ελληνικού Δημοσίου δεν είναι ξεκάθαρη, πριν περίπου δύο εβδομάδες η χώρα βρισκόταν στα πρόθυρα της χρεοκοπίας. Σωτήρια απεδείχθη η απόφαση της κυβέρνησης να εκμεταλλευτεί τα διαθέσιμα δήμων και περιφερειών, καθώς και αυτά της Γενικής Κυβέρνησης και κάποιων οργανισμών και ασφαλιστικών Ταμείων. Η κατ΄ αυτόν τον τρόπο εξοικονόμηση περίπου 2,5 δισ. ευρώ επέτρεψε στην Ελλάδα να εξασφαλίσει την ικανοποίηση των περισσοτέρων υποχρεώσεών της του Μαΐου.
Εξάλλου η απόφαση να παραγκωνιστεί ο υπουργός Οικονομικών Γιάνης Βαρουφάκης από τις διαπραγματεύσεις ανάμεσα στην Ελλάδα και τα θεσμικά όργανα εξομάλυνε την όλη διαδικασία, αφού ο κ. Βαρουφάκης αποτελούσε εμπόδιο στην επίτευξη της συμφωνίας.
Ωστόσο, η δήλωση του Έλληνα υπουργού Οικονομικών την περασμένη Δευτέρα, ότι είναι πολύ πιθανόν η χώρα να εξαντλήσει τα χρηματικά διαθέσιμά της μέσα στις επόμενες δύο εβδομάδες, εγείρει νέες ανησυχίες.
Δοκιμάζεται η ενότητα του ΣΥΡΙΖΑ
Ωστόσο, παρά τις δύο θετικές εξελίξεις, η κατάσταση στην Ελλάδα παραμένει κρίσιμη. Η ταμειακή θέση της χώρας πολύ πιθανόν να εξαναγκάσει την κυβέρνηση σε αθέτηση όσων υποσχέθηκε προεκλογικά. Άλλωστε οι δύο πλευρές παραμένουν ακόμη πολύ μακριά από μι καθολική και επωφελή συμφωνία. Οι πιστώτριες χώρες παραμένουν σε ένα ενιαίο μπλοκ και τίποτα δεν δείχνει ότι είναι πιθανόν να υπαναχωρήσουν. Ακόμη δε περισσότερο, πολλοί ενστερνίζονται την άποψη της Γερμανίδας καγκελαρίου, ότι με την Ελλάδα εκτός ευρωζώνης σώζεται το ενιαίο νόμισμα και ενδυναμώνεται η νομισματική Ένωση.
Υπ΄ αυτές τις συνθήκες, μια συμφωνία σημαίνει ότι η ελληνική κυβέρνηση θα πρέπει να αποδεχθεί τους όρους των πιστωτών, σε βάρος των προεκλογικών της εξαγγελιών. Αυτή η προοπτική είναι ακριβώς που δοκιμάζει σκληρά την κομματική συνοχή του ΣΥΡΙΖΑ, οπότε το σενάριο προσφυγής στις κάλπες παραμένει ορατό.
Το ΔΝΤ δεν επιθυμεί να «συρθεί» πάλι
Οι πρόσφατες εξελίξεις δεν είναιτόσο ενθαρρυντικές για την Ελλάδα: Η στήριξη του ΔΝΤ για την Ελλάδα θα μπορούσε να μειωθεί εάν οι Ευρωπαίοι·δανειστές δεν διαγράψουν σημαντικές ποσότητες του δημόσιου χρέους της, την στιγμή που η δημοσιονομική ισορροπία της χώρας έχει επιδεινωθεί σοβαρά, από τα τέλη του 2014.
Από το ξέσπασμα της κρίσης (2010), ήταν εμφανές στο ΔΝΤ ότι η δημοσιονομική θέση της στην Ελλάδα δεν ήταν βιώσιμη. Εμπειρογνώμονες της Ουάσιγκτον από τότε έκαναν λόγο για αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους, αλλά αυτό το σενάριο απορρίφθηκε αμέσως από τους Ευρωπαίους. Έτσι, το ΔΝΤ αναγκάστηκε να δανείσει την Ελλάδα, ακόμη κι αν αυτό δεν επέτρεπε η κατάσταση φερεγγυότητας της χώρας. Με λίγα λόγια, το ΔΝΤ αναγκάστηκε τότε να παραβεί τις αρχές του –κάτι για το οποίο επικρίθηκε από τα μη ευρωπαϊκά μέλη του, κυρίως αναδυόμενες χώρες.
Πρόσφατα τα ΔΝΤ ξεκαθάρισε ότι δεν επιθυμεί να συρθεί πάλι σε αντίστοιχο δανεισμό της Ελλάδας –μια απόφαση που επηρεάζει άμεσα τις διαπραγματεύσεις για το τρίτο σχέδιο διάσωσης της χώρας. Η εξέλιξη αυτή έχει τρεις άμεσες συνέπειες για την πορεία των διαπραγματεύσεων:
1) Μείωση της υποστήριξης από εκτός Ευρώπης πηγές
2) Επιβάρυνση των υποχρεώσεων των Ευρωπαίων εταίρων έναντι της χώρας
3) Πολιτικά κριτήρια στην προσπάθεια επίτευξης συμφωνίας, που μέχρι σήμερα, λόγω του ΔΝΤ, δεν ήταν δυνατό να εφαρμοστούν
Σημαντική επιδείνωση βασικών οικονομικών μεγεθών
Μετά από χρόνια προσπαθειών, η Ελλάδα εμφάνισε κάποια θετικά δείγματα στα τέλη του 2014: Πλεόνασμα (το πρωτογενές δημοσιονομικό πλεόνασμα επρόκειτο να είναι μεταξύ των υψηλότερων στη ζώνη του ευρώ) και το ΑΕΠ βρισκόταν σε θετικό ρυθμό ανάπτυξης κατά 0,6% (στο πρώτο τρίμηνο του ετους).
Ωστόσο, η απόφαση του Αντώνη Σαμαρά, τον Δεκέμβριο του 2014, να προχωρήσει σε προεδρικές εκλογές και οι συνεπακόλουθες εθνικές εκλογές της 25ης του Ιανουαρίου 2015, οδήγησε τη Οικονομία σε «συγκράτηση», αφού σταμάτησαν οι επενδύσεις αλλά και η προσέλευση των φορολογουμένων στα ταμεία, αποσύρθηκαν σημαντικά ποσά από τις τραπεζικές καταθέσεις. Το αποτέλεσμα ήταν να ξαναπέσει η χώρα σε βαθιά ύφεση.
Την περασμένη εβδομάδα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε την αναθεωρημένη οικονομική έκθεσή της για την Ευρωπαϊκή Ένωση, όπου υποβάθμισε σοβαρά τις προβλέψεις της για την Ελλάδα: Η αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ για το 2015 ακρωτηριάστηκε από 2,5% σε μόλις 0,5%, και το πρωτογενές πλεόνασμα του τρέχοντος έτους μειώθηκε σημαντικά από 4,8% του ΑΕΠ σε 2,1%.
Επιπλέον, οι προβλέψεις δεν δείχνουν μείωση του δημοσίου χρέους τουλάχιστον για το άμεσο μέλλον.
