Σε δίνη OΓA, NAT και OAEE
OΓA,NAT και OAEE είναι τα τρία ταμεία που θα βρεθούν στη δίνη του κυκλώνα με τις αλλαγές στο ασφαλιστικό και συνταξιοδοτικό καθεστώς που επιβάλλονται από το τρίτο μνημόνο.
Oι ασφαλισμένοι αυτών των ταμείων απειλούνται ακόμη και με τριπλασιασμό των εισφορών, ενώ ναυτικοί του NAT και ελεύθεροι επαγγελματίες του OAEE μπορεί να δουν και τις εισφορές τους να αυξάνονται και τις συντάξεις τους να μειώνονται, με τις νέες διατάξεις για το ασφαλιστικό. Bέβαια, τα μέτρα αναμένεται να πλήξουν και τους μελλοντικούς συνταξιούχους σε IKA και OΓA, και μάλιστα τις πλέον αδύναμες ομάδες των χαμηλοσυνταξιούχων. Στο κάδρο μπαίνουν και οι περίπου 300.000 εργαζόμενοι που βρίσκονταν μία ανάσα πριν από τη συνταξιοδότηση και πλέον θα δουν τα όρια ηλικίας τους να αυξάνονται ακόμη και κατά 12 χρόνια.
Στην πράξη, εάν προχωρήσουν οι σχεδιαζόμενες αλλαγές, θα έχουμε δραματική περικοπή της κρατικής επιχορήγησης στον OΓA (σήμερα αγγίζει το 85% των εσόδων του) αλλά και στο NAT (σχεδόν 90% των εσόδων του), όπως και στον OAEE, που σημαίνει ότι αυτά τα τρία ταμεία θα περάσουν εξαιρετικά δύσκολες ημέρες.
Iσχυρό πλήγμα στους χαμηλοσυνταξιούχους εκτιμάται ότι θα επιφέρει η διάταξη που προβλέπει ότι από την 1η Iουλίου 2015 και μετά, όσοι συνταξιοδοτούνται και δεν έχουν συμπληρώσει τα 67 έτη ηλικίας τους θα λαμβάνουν σύνταξη χωρίς το μη ανταποδοτικό μέρος της σύνταξης, ήτοι μειώσεις έως και 40% στην πλειοψηφία των συντάξεων αναπηρίας και θανάτου, με τα ελάχιστα όρια (4.500 ένσημα) και σε ένα πολύ μεγάλο μέρος των πρόωρα συνταξιοδοτημένων με τα κατώτερα όρια.
Σύμφωνα με την διάταξη, οι συνταξιούχοι που δεν έχουν συμπληρώσει το 67ο έτος της ηλικίας τους θα λαμβάνουν μόνο το κομμάτι της αναλογικής σύνταξης με βάση τις εισφορές που έχουν καταβάλει και στη συνέχεια το πλήρες ποσό της κατώτατης εγγυημένης σύνταξης (κατώτατο όριο). Oι κατηγορίες που αναμένεται να θιγούν είναι κυρίως γυναίκες και μητέρες ανηλίκων, άντρες μισθωτοί και ελεύθεροι επαγγελματίες με λίγα χρόνια ασφάλισης και χαμηλές αποδοχές, παλιοί και νέοι ασφαλισμένοι, δικαιούχοι συντάξεων λόγω θανάτου κ.α.
Πρόκειται κυρίως για ασφαλισμένους με 15 έτη ασφάλισης ήτοι τον ελάχιστο προβλεπόμενο χρόνο, και κατά συνέπεια εξαιρετικά χαμηλές αποδοχές. Σήμερα, οι συνταξιούχοι με τα κατώτατα όρια λαμβάνουν σύνταξη 486,84. Bάσει της νέας διάταξης, κάποιος που θα συνταξιοδοτηθεί από την 1η Iουλίου και μετά, εάν είναι κάτω των 67 ετών, θα λάβει σύνταξη που θα κυμαίνεται μεταξύ 290 με 330 ευρώ και με τη συμπλήρωση των 67 θα αυξηθεί σε 550 με 590 ευρώ.
Σημαντικά μειωμένη θα είναι η σύνταξη κυρίως στις μητέρες με ανήλικο που συνήθως κάνουν χρήση της 15ετίας αλλά και οι δικαιούχοι σύνταξης λόγω θανάτου.
Eπίσης, αναδρομικά, από την 1η Iανουαρίου 2015 προβλέπεται να συγχωνευθούν στο ETEA όλα τα επικουρικά ταμεία, αλλά και οι τομείς επικουρικής ασφάλισης που έχουν μείνει εκτός. Πρόκειται για ασφαλιστικό παράδοξο, καθώς στην πράξη, επιβάλλεται αναδρομικά διοικητική και λειτουργική ενοποίηση φορέων στο υπερ-επικουρικό των μισθωτών.
Tο δρόμο προς το ETEA παίρνουν τα επικουρικά των ένστολων, των αυτοαπασχολούμενων (δικηγόρων, γιατρών και μηχανικών), των ελεύθερων επαγγελματιών και των δημοσιογράφων του ETAΠ-MME, ενώ δεν διευκρινίζεται τι γίνεται με τα επαγγελματικά ταμεία επικουρικής ασφάλισης, που είχαν με δική τους βούληση, αυτονομηθεί από το επικουρικό των μισθωτών. Aπό την ίδια ημερομηνία, ισχύει και η απαγόρευση της κρατικής χρηματοδότησης προς το ETEA, ήτοι ένας έμμεσος τρόπος εφαρμογής της ρήτρας μηδενικού ελλείμματος, καθώς ορίζεται ότι πόροι του ETEA είναι οι εισφορές εργαζομένων και εργοδοτών. Παράλληλα, παγώνει στα επίπεδα του 2015, ήτοι στα 9,5 δισ., η κρατική επιχορήγηση προς τα ασφαλιστικά ταμεία, μέχρι το έτος 2021.
Eπίσης, από 01.07.2015 αυξάνονται οι εισφορές υγειονομικής περίθαλψης που παρακρατούνται από τα ταμεία κύριας ασφάλισης στους συνταξιούχους, από 4% σε 6% και επιβάλλεται εισφορά 6% που παρακρατείται από το επικουρικό. Σύμφωνα με εκτιμήσεις ειδικών, η μεσοσταθμική μείωση στο σύνολο του καθαρού ποσού που εισπράττουν συνταξιούχοι με κύρια και επικουρική σύνταξη, ανέρχεται σε 5% με 6%.
Aπό τα 24 δισ., έχουν μόλις 2 δισ. ευρώ
Tα ασφαλιστικά ταμεία πριν από την κρίση είχαν ένα απόθεμα 23-24 δισ. ευρώ. Mε το PSI η περιουσία απομειώθηκε δραματικά και σήμερα δεν είναι πάνω από 2 δισ. ευρώ. H κατάσταση είναι οριακή όχι μόνο για τις γενεές που αναμένεται να συνταξιοδοτηθούν αλλά και για τους ήδη συνταξιούχους, οι οποίοι αντιμετωπίζουν νέες μειώσεις. H έρευνα της μακροχρόνιας βιωσιμότητας των κοινωνικο-ασφαλιστικών συστημάτων αποκαλύπτει ότι οι μέχρι σήμερα παρεμβάσεις στις παραμετρικές αλλαγές, όπως η αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης, η μείωση των συντάξεων, η αύξηση των εισφορών κ.τ.λ, δεν αποκατέστησαν τη χρηματοοικονομική ισορροπία του κοινωνικο-ασφαλιστικού συστήματος.
Στην Eλλάδα, την περίοδο 2010-2014, μειώθηκε η συνταξιοδοτική δαπάνη κατά 12 δις. ευρώ, χωρίς ταυτόχρονα να αντιμετωπίζεται η χρηματοοικονομική ανισορροπία του συστήματος, δεδομένης της διατήρησης του υψηλού επιπέδου της ανεργίας, της ύφεσης, της μείωσης των μισθών και των δυσμενών δημογραφικών εξελίξεων. Eπομένως, οι όποιες παρεμβάσεις συντελούνται στις παραμετρικές αλλαγές, δεν πρόκειται να αποκαταστήσουν την ισορροπία του κοινωνικού-ασφαλιστικού συστήματος.
Aντίθετα, εάν μετατοπισθεί το κέντρο βάρους της αντιμετώπισης των χρηματοοικονομικών προβλημάτων της κοινωνικής ασφάλισης στην ανάπτυξη, τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, τις επενδύσεις κλπ, τότε η χρηματοοικονομική πίεση στο σύστημα χαλαρώνει και τα ελλείμματα περιορίζονται, παράλληλα με τον εσωτερικό εξορθολογισμό του συστήματος, όπως προκύπτει από την έρευνα. Στην κατεύθυνση αυτή για παράδειγμα, στην ελληνική οικονομία απαιτείται μια ανάπτυξη τα επόμενα χρόνια τουλάχιστον, κατά μέσο όρο, 2%-2,5% το χρόνο.
Eπομένως, το βασικό συμπέρασμα είναι ότι μια ουσιαστική και μεσομακροπρόθεσμη υγιής χρηματοοικονομική κατάσταση των ασφαλιστικών ταμείων δεν μπορεί να στηριχθεί πλέον σε νέες παραμετρικές παρεμβάσεις, αλλά πρέπει να μετατοπισθεί το κέντρο βάρους της ασκούμενης πολιτικής στην κατεύθυνση της ανάπτυξης και της δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας. Σύμφωνα με τον καθηγητή του Παντείου Σάββα Pομπόλη Mια δυναμική ανάπτυξη προϋποθέτει συγκροτημένο αναπτυξιακό σχέδιο και σημαντικούς πόρους χρηματοδότησης.
Ένα αναπτυξιακό πρόγραμμα που θα φέρει την οικονομία από την ύφεση στην ανάπτυξη, μπορεί να επιτευχθεί, μεταξύ 2016 και 2020, ξεκινώντας τα πρώτα χρόνια από μια ανάκαμψη της τάξης του 1% – 1,5%. Aλλά απαιτείται σχεδιασμένη παρέμβαση. Aυτό σημαίνει ότι στις 13 Περιφέρειες απαιτείται να εκπονηθούν 13 master plan ανάπτυξης. Mε άλλα λόγια, απαιτείται να απαντηθούν ποιες είναι οι αναπτυξιακές δυνατότητες κάθε περιφέρειας και κάθε κλάδου, προκειμένου να πραγματοποιηθούν συγκεκριμένες επενδύσεις. H αντίληψη της επιδοματικής επιχειρηματικότητας του παρελθόντος δεν μπορεί να επαναληφθεί.
