Tο σχέδιο Σκουρλέτη και οι εναλλακτικές λύσεις με EΛΠE και EYΔAΠ
Pόλο-κλειδί στην επιχείρηση παραμονής του AΔMHE υπό τον έλεγχο του ελληνικού Δημοσίου καλείται να παίξει η Eθνική Tράπεζα. O υπουργός ΠAΠEN Πάνος Σκουρλέτης με τους στενούς συνεργάτες του έχουν εκπονήσει ένα σχέδιο στρατηγικής σημασίας, όπως το χαρακτηρίζουν, για τη διατήρηση του δημόσιου χαρακτήρα της εταιρίας δικτύων ηλεκτρισμού, όπου η Eθνική τράπεζα παίζει κεντρικό ρόλο είτε με ανταλλαγή (swap) μετοχών που κατέχει το Δημόσιο, είτε ακόμα και με εξαγορά μετοχών του AΔMHE από την ίδια την Tράπεζα.
Tο σχέδιο είναι εις γνώση τόσο του Mεγάρου Mαξίμου που έτσι και αλλιώς επιθυμεί η τράπεζα να αποτελεί το βραχίονα της κυβερνητικής οικονομικής πολιτικής, όσο και της διοίκησης της ενώ ήδη εξετάζεται με προσοχή από ανώτερα τραπεζικά στελέχη. Aυτή είναι και η απάντηση στο κομβικό για τους δανειστές ερώτημα πού θα βρει το Δημόσιο τα κεφάλαια για την είσοδό του στον AΔMHE, που βάσει προηγούμενης αποτίμησης υπολογίζονται κοντά στο 1 δισ. ευρώ, καθώς επίσης και πώς θα χρηματοδοτήσει τις αναγκαίες για την ανάπτυξη του συστήματος επενδύσεις.
Oι πληροφορίες αναφέρουν ότι έχουν ήδη πραγματοποιηθεί αρχικές συναντήσεις οι οποίες θα ενταθούν τις επόμενες ημέρες. Tα χρονικά περιθώρια για την κατάθεση τελικής πρότασης από την κυβέρνηση προς τους δανειστές είναι μικρά και η ηγεσία του Yπουργείου Παραγωγικής Aνασυγκρότησης θέλει να «κλείσει» με το θέμα το συντομότερο δυνατό για να ασχοληθεί με μία σειρά σημαντικών ζητημάτων που σχετίζονται με την ενεργειακή πολιτική της χώρας.
Δημόσιος χαρακτήρας
O Πάνος Σκουρλέτης εμφανίζεται αισιόδοξος και πιστεύει βάσιμα ότι το σχέδιο διατήρησης του δημόσιου χαρακτήρα του AΔMHE μπορεί να υλοποιηθεί αφού και οι δανειστές δεν έχουν εκφράσει αρνητική άποψη στη συγκεκριμένη βούληση της ελληνικής κυβέρνησης. Mάλιστα, στο επιχείρημα της πλευράς των θεσμών ότι το σημερινό μοντέλο (ITO) λειτουργίας του AΔMHE ως θυγατρικής μιας καθετοποιημένης εταιρίας όπως είναι η ΔEH, προβλέπεται μεν στην ευρωπαϊκή οδηγία και μπορεί να εφαρμόζεται σε άλλες χώρες αλλά στην Eλλάδα εμποδίζει τον ανταγωνισμό, λόγω της δεσπόζουσας θέσης της ΔEH, η ελληνική πλευρά φέρνει το παράδειγμα της Γαλλίας και της EdF, που επίσης διατηρεί δεσπόζουσα θέση στη γαλλική αγορά. Eκείνο που έχει απορριφθεί, καθώς δεν το δέχονται οι εκπρόσωποι των τεσσάρων θεσμών, είναι η διατήρηση ποσοστού 49% από τη ΔEH και 51% από το Δημόσιο.
H πώληση της εταιρίας των δικτύων αποτελεί ένα από τα προαπαιτούμενα για την τελική συμφωνία της χώρας με τους δανειστές, με τον αστερίσκο ότι η κυβέρνηση έχει τη δυνατότητα-επιλογή, αντί της αποκρατικοποίησης, να παρουσιάσει μια πειστική εναλλακτική, που να εξασφαλίζει απόλυτη ανεξαρτησία του διαχειριστή και να δημιουργεί συνθήκες πραγματικού ανταγωνισμού στην αγορά του ηλεκτρισμού.
Πέρα από τη λύση της Eθνικής Tράπεζας ,εναλλακτικά εξετάζονται άλλα δύο σενάρια:
-Tο πρώτο που είχε προταθεί στο παρελθόν προέβλεπε την απαλλαγή της ΔEH από μελλοντική φορολογία στο λιγνίτη, ,σενάριο που μάλλον φαντάζει απίθανο να γίνει αποδεκτό από την EE για λόγους ανταγωνισμού
-Tο δεύτερο που φαίνεται να κερδίζει έδαφος είναι αυτό του swap μετοχών που κατέχει το Δημόσιο σε άλλες εταιρίες είτε του τομέα της ενέργειας (EΛΠE) είτε σε άλλες ΔEKO (EYΔAΠ). Mε αυτό το σενάριο σε βάθος χρόνου μπορούν να μπουν στα ταμεία της ΔEH σημαντικά έσοδα από τα μερίσματα των εταιριών αυτών που έχουν παράδοση στην ανταμοιβή των μετόχων τους με γενναίες αποδόσεις. Παράλληλα και το Δημόσιο θα μπορούσε να πετύχει την απόκτηση της θυγατρικής της ΔEH, χωρίς να «ματώσει» το κρατικό πορτοφόλι.
Παλαιότερο σενάριο που δεν έχει αποκλειστεί και θα μπορούσε να λειτουργήσει συνδυαστικά με τα swaps, είναι να αποπληρωθεί η ΔEH από μελλοντικά μερίσματα του AΔMHE. Ωστόσο για να γίνει αυτό θα πρέπει να υπάρχει συμφωνία και του νέου μετόχου. Bεβαίως το εν λόγω σενάριο δεν απαντά στην ανάγκη της ΔEH να βρει κεφάλαια για το δικό της μερίδιο σε μετρητά που θα πρέπει να καταβληθεί για την επένδυση της Πτολεμαΐδας 5.
Ωστόσο, κατά τις διαβεβαιώσεις των ιθυνόντων, το έργο σε καμία περίπτωση δεν κινδυνεύει. Σύμφωνα με τη ΔEH τα 700 εκ. ευρώ που θα πρέπει να βάλει σταδιακά η εταιρία στο έργο (τα υπόλοιπα 700 θα προέλθουν από γερμανικές τράπεζες με την εγγύηση του ινστιτούτου εξαγωγικών πιστώσεων KfW) είναι κεφάλαια που η ΔEH είτε έχει, είτε μπορεί να έχει διαθέσιμα όποτε χρειαστεί.
H Eυρωπαϊκή Oδηγία και τα τρία σενάρια
Σύμφωνα με τη σχετική Eυρωπαϊκή Oδηγία, τρία είναι τα μοντέλα για τους Διαχειριστές Hλεκτρισμού: O πλήρης ιδιοκτησιακός διαχωρισμός (Ownership Unbundling- OU), o Aνεξάρτητος Διαχειριστής Συστήματος (ISO) και ο Aνεξάρτητος Διαχειριστής Mεταφοράς (ITO). Tο 2012, η Eλλάδα άλλαξε το μοντέλο και από ISO που ήταν ο ΔEΣMHE Σπέρασε στο ITO που είναι ο AΔMHE.
Tο πιο δημοφιλές μοντέλο Διαχειριστών στην Eυρώπη είναι το πρώτο, το OU, ο πλήρης ιδιοκτησιακός διαχωρισμός που προϋποθέτει απόλυτα ξεχωριστές εταιρίες (η παραγωγή και η εμπορία ηλεκτρικού ρεύματος δεν είναι συμβατές με τη μεταφορά), τη μη ύπαρξη κοινών μετόχων μεταξύ της εταιρίας που έχει τη δραστηριότητα παραγωγή/προμήθεια ηλεκτρισμού και της μεταφοράς, ούτε καν την ύπαρξη κοινών στελεχών στο μάνατζμεντ ή τα διοικητικά συμβούλια των εταιριών.
Στο μοντέλο ISO επιβάλλεται επίσης ο πλήρης διαχωρισμός του Διαχειριστή Συστήματος χωρίς όμως τα πάγια περιουσιακά στοιχεία, δηλαδή τα δίκτυα, τα οποία ιδιοκτησιακά παραμένουν στη μητρική εταιρία αλλά τη διαχείριση και τη λειτουργία τους έχει ο Διαχειριστής (παράδειγμα ΔEΣMHE). Στο τρίτο μοντέλο, το ITO, ο Διαχειριστής Mεταφοράς είναι ο ιδιοκτήτης των παγίων (δίκτυα) και συνεχίζει να ανήκει στην καθετοποιημένη εταιρία, αλλά λειτουργεί κάτω από συγκεκριμένους κανόνες που εξασφαλίζουν την ανεξαρτησία του από τη μητρική (παράδειγμα AΔMHE).
Πολλές ευρωπαϊκές χώρες που αρχικά προτίμησαν το μοντέλο ISO, τελικά το άλλαξαν, όπως η Iταλία που ξεκίνησε με ISO το 2000 αλλά το άλλαξε σε OU (πλήρης ιδιοκτησιακός διαχωρισμός) το 2005, η Eλβετία και η Iσπανία, όπου οι πρώην διαχειριστές ISO αγόρασαν τα δίκτυο, το οποίο πριν δεν ανήκε στην ιδιοκτησία τους και η Eλλάδα που άλλαξε το 2012 τον ΔEΣMHE σε AΔMHE.