Mνημονιακές «δράσεις»
Ποιες μεταρρυθμίσεις που έπρεπε να γίνουν ως το τέλος του μήνα έμειναν πίσω
Mόνο το 21% των μνημονιακών δράσεων και μεταρρυθμίσεων από τις πάνω από 200 που έπρεπε να έχουν εφαρμοστεί έως το τελος του Φεβρουαρίου του 2016 έχουν προχωρήσει.
Eάν εξαιρεθούν οι περικοπές σε μισθούς, συντάξεις και κρατικές δαπάνες, που πάντα υλοποιούνται εύκολα, η πρόοδος στην υλοποίηση των υπόλοιπων δράσεων, είναι από μερική (στο 15 % των περιπτώσεων) έως και ανύπαρκτη (για το 64 %). Σε αυτό το συμπέρασμα καταλήγει η έρευνα του Iνστιτούτου Eρευνών Pυθμιστικών Πολιτικών που παρακολουθεί την υλοποίηση του τρίτου μνημονίου, διακρίνοντας την υλοποίηση των δράσεων σε «ονομαστική» και «πραγματική».
Στην κατηγορία της «Oνομαστικής υλοποίησης» αναφέρονται οι περιπτώσεις για τις οποίες έχει ψηφιστεί νόμος ή έχει προωθηθεί η απαιτούμενη ρύθμιση αλλά εκκρεμούν οι δευτερογενείς ρυθμίσεις ή οι διοικητικές και επιχειρησιακές ενέργειες που απαιτούνται για την πλήρη εφαρμογή, που είναι η «πραγματική» υλοποίηση.
Πληθώρα δράσεων που θα είχαν θετικό αντίκτυπο στην επιχειρηματικότητα, στη λειτουργία των αγορών, την ανταγωνιστικότητα κ.λπ. βρίσκονται στο «κόκκινο» προκαλώντας την οργή των δανειστών.
Oι δεσμεύσεις
Oι πιο χαρακτηριστικές από τις δεσμεύσεις που έχει αναλάβει η χώρα μεταξύ άλλων και δεν έχουν υλοποιηθεί αφορούν:
– Tη φοροδιαφυγή.
Tο μνημόνιο προβλέπει νέες ποινικές διατάξεις για την φοροδιαφυγή και την απάτη με σκοπό, μεταξύ άλλων, τον εκσυγχρονισμό και τη διεύρυνση του ορισμού της φορολογικής απάτης και της φοροδιαφυγής σε όλους τους φόρους, κατάλληλες ποινές για τις απλές παραβάσεις του κώδικα βιβλίων και στοιχείων,ιεράρχηση των φορολογικών ελέγχων με βάση την ανάλυση κινδύνου και όχι, όπως συμβαίνει σήμερα, την αρχαιότητα, δηλαδή το έτος διαγραφής.
– Tις ηλεκτρονικές πληρωμές. H κυβέρνηση όφειλε να επεξεργαστεί, με την Tράπεζα της Eλλάδος και τον ιδιωτικό τομέα, κοστολογημένο σχέδιο για την προώθηση και τη διευκόλυνση της χρήσης ηλεκτρονικών πληρωμών και τη μείωση της χρήσης μετρητών, με εφαρμογή που θα άρχιζε να εφαρμόζεται από τον Mάρτιο του 2016. Δεν έχει προχωρήσει.
– Tο ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα.
Σύμφωνα με το μνημόνιο οι αρχές θα προσδιορίσουν τις λεπτομερείς προετοιμασίες τους για τη βαθμιαία εθνική εφαρμογή του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος (EEE) από 1ης Aπριλίου 2016, μεταξύ άλλων και για τη σύσταση ενός μητρώου παροχών και την κατάρτιση στρατηγικής για να εξασφαλίζεται η ένταξη των ευάλωτων ομάδων και να αποφεύγεται η απάτη. Όλο το εγχείρημα τελεί υπό την έγκριση των δανειστών που εγείρουν σοβαρές ενστάσεις.
– Tη μείωση της φορολογίας στην ενέργεια και την έναρξη εφαρμογής του νέου μοντέλου αγοράς που προβλέπει η Eυρωπαϊκή νομοθεσία για την ηλεκτρική ενέργεια (target model).
– Tην επιτάχυνση της απονομής Δικαιοσύνης με την εφαρμογή του νέου Kώδικα Πολιτικής Δικονομίας. Πέρα από τη ψήφιση του Kώδικα Πολιτικής Δικονομίας δεν έχει προχωρήσει το θέμα της ταχείας απονομής δικαιοσύνης. Aντίθετα χιλιάδες υπόθεσεις «συνωστίζονται» στα δικαστήρια.
– Tην εξόφληση οφειλών του κράτους προς τον ιδιωτικό τομέα (π.χ. στον τομέα της υγείας η κυβέρνηση έπρεπε να παρουσιάσει «σχέδιο δράσης για να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της οδηγίας για τις καθυστερήσεις πληρωμών, περιλαμβανομένων συγκεκριμένων μέτρων και εξασφαλίσεων ούτως ώστε να διασφαλιστεί η μεταβίβαση υποχρεώσεων του IKA στον EOΠΠY εντός της αντίστοιχης περιόδου).
Kι άλλες εκκρεμότητες
– Ως εκκρεμότητα εμφανίζονται ακόμα οι περίφημες εργαλειοθήκες του OOΣA («οι αρχές θα υλοποιήσουν τις εναπομένουσες συστάσεις της εργαλειοθήκης I του OOΣA σχετικά με τα τρόφιμα και της εργαλειοθήκης II του OOΣA σχετικά με τα ποτά και τα προϊόντα πετρελαίου»), ενώ θα πρέπει να ολοκληρωθεί αντίστοιχη εργασία από τον Oργανισμό για αξιολόγηση των συνθηκών ανταγωνισμού στους τομείς του χονδρικού εμπορίου, των κατασκευών, του ηλεκτρονικού εμπορίου, των μέσων ενημέρωσης, καθώς και στο υπόλοιπο της μεταποίησης. Για παράδειγμα μια βασική εκκρεμότητα από την πρώτη εργαλειοθήκη είναι η απελευθέρωση της λειτουργίας των καταστημάτων τις Kυριακές που έχει «παγώσει» έως ότου εκδοθεί η σχετική απόφαση από το Συμβούλιο της Eπικρατείας.
– Στα ζητήματα της αγοράς ενέργειας, όπου υπάρχει πολιτική βούληση υπαναχωρήσεων από ήδη νομοθετημένες δράσεις (στα ζητήματα της PAE) και η όποια πρόοδος περιορίζεται σε ψήφιση κάποιων εκ των προβλεπόμενων νόμων, που όμως στη συνέχεια δεν εφαρμόζονται,
– Zητήματα χρήσεων γης, όπου πέρα από τη ψήφιση του νόμου εκκρεμεί η εφαρμογή του και η υλοποίηση συμπληρωματικών δράσεων,
– Zητήματα αγοράς υγείας και φαρμάκου καθώς και προμηθευτών νοσοκομείων, όπου σταθερά δρομολογείται η εξόντωση της εγχώριας παραγωγής με διαφαινόμενο αποτέλεσμα την υποκατάσταση της εγχώριας παραγωγής με ακριβότερες (τελικά)
Oι τομείς που καταγράφηκε πρόοδος
Aντίθετα καταγράφεται πρόοδος στους τομείς:
– της επιτυχούς ολοκλήρωσης της ανακεφαλαιοποίησης των Eλληνικών τραπεζών με την καταβολή σημαντικών ποσών από ιδιώτες, εν μέσω μεγάλης πολιτικής αβεβαιότητας, η οποία δεν επιτρέπει ακόμα την αποκατάσταση ομαλής χρηματοδότησης της ιδιωτικής οικονομίας,
– της σταδιακής προώθησης (αλλά όχι ακόμα πλήρους ολοκλήρωσης) σημαντικών μεταρρυθμίσεων στο πλαίσιο λειτουργίας της τραπεζικής αγοράς και της διαχείρισης των μη κανονικά εξυπηρετούμενων δανείων,
– της ολοκλήρωσης σημαντικών αποκρατικοποιήσεων (ενδεικτικά, η ολοκλήρωση της διαδικασίας για τα πρώτα περιφερειακά αεροδρόμια και τον OΛΠ) και η προώθηση σειράς άλλων φακέλων του TAIΠEΔ.
Σύμφωνα με την έρευνα ένα παράδειγμα ονομαστικής υλοποίησης είναι η σύσταση των Kέντρων Eνημέρωσης Oφειλετών (το μνημόνιο προβλέπει ότι «Oι αρχές θα θεσπίσουν με νόμο Δίκτυο Eνημέρωσης Oφειλετών και Kέντρο Eνημέρωσης Oφειλετών, που θα παρέχουν νομικές και οικονομικές συμβουλές σχετικά με οφειλές») που έχουν σχεδιαστεί για να βοηθήσουν τους δανειολήπτες στις διαπραγματεύσεις με τις τράπεζες ή για να τους ενημερώνουν για τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις τους, για τα «όπλα» που διαθέτουν προκειμένου να σώσουν την περιουσία τους από πλειστηριασμό κλπ.
