Σκληρό διπλωματικό παρασκήνιο εκτυλίσσεται τα τελευταία 24ωρα σε Βρυξέλλες αλλά και άλλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, προκειμένου να επιτευχθεί μια ολοκληρωμένη συμφωνία μεταξύ Τουρκίας και Ευρωπαϊκής Ένωσης στην αυριανή Σύνοδο Κορυφής.
άρνηση της Κύπρου να δεχθεί οποιαδήποτε παραχώρηση προς την Τουρκία, φαίνεται να αποδίδει καρπούς, καθώς σύμφωνα με το νέο προσχέδιο συμπερασμάτων που συνέταξε ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ, η Ε.Ε. δεν πρόκειται να δώσει καμία συγκεκριμένη υπόσχεση στην Άγκυρα για άνοιγμα κεφαλαίων.
Η Λευκωσία κατάφερε με την σταθερή της θέση, και, παρά την πρόθεση αρκετών και ισχυρών εταίρων στην Ε.Ε. να δώσουν «λευκή επιταγή στην Άγκυρα», λόγω της προσφυγικής κρίσης, να περάσει ουσιαστικά τις βασικές της θέσεις της. Σύμφωνα με το προσχέδιο συμπερασμάτων η Άγκυρα θα πρέπει πρώτα να εκπληρώσει συγκεκριμένες υποχρεώσεις, πριν η «Ε.Ε μαζί με την Τουρκία, προετοιμάσουν τη διαδικασία για το άνοιγμα των κεφαλαίων, το συντομότερο δυνατόν».
Αυτή ήταν η βασικότερη ένσταση της Λευκωσίας για μία τρίτη χώρα, την Τουρκία, που αρνείται να αναγνωρίσει ένα κράτος – μέλος της Ε.Ε. Αναφορικά με τα επιπλέον τρία δισ. ευρώ προς την Τουρκία, η Ε.Ε. φαίνεται να κάνει ακόμα ένα βήμα πίσω, χωρίς να δεσμεύεται για την άμεση καταβολή. Σύμφωνα με το προσχέδιο συμπερασμάτων «άλλα τρία δισ. θα είναι διαθέσιμα για την Τουρκία μέχρι το 2018».
Ακόμα και το ζήτημα της φιλελευθεροποίησης της βίζας, ένα σημαντικό αντάλλαγμα που ζητούσε η Άγκυρα, φαίνεται προς το παρόν να παγώνει, καθώς η Ε.Ε. ζητεί από την Τουρκία να εκπληρώσει πρώτα μια σειρά από προαπαιτούμενα. Σύμφωνα μάλιστα με το προσχέδιο, η Τουρκία θα πρέπει να συμφωνήσει να λάβει όλα τα αναγκαία μέτρα για να διασφαλίσει πως οι μετανάστες δεν θα βρουν νέες οδούς προς την Ε.Ε., μέσω χερσαίων συνόρων, κάτι που ζητούσε επιτακτικά η Βουλγαρία.
Κομισιόν: Κέντρα φιλοξενίας προσφύγων όλα τα «hotspots» στα ελληνικά νησιά
Εν τω μεταξύ, αλλαγές στην ελληνική και τουρκική νομοθεσία, αλλά και την ουσιαστική μετατροπή των ελληνικών νησιών, στα οποία ήδη λειτουργούν «hotspots», σε… καταυλισμούς προσφύγων, με δυναμικότητα σημαντικά αυξημένη σε σχέση με την υφιστάμενη, προβλέπει το σχέδιο της Κομισιόν για το προσφυγικό, το οποίο πρόκειται να παρουσιαστεί στην εξαιρετικά κρίσιμη Σύνοδο Κορυφής της 17ης-18ης Μαρτίου.
Είναι χαρακτηριστικό ότι, στο κείμενο της πρότασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, που δόθηκε σήμερα στη δημοσιότητα, επισημαίνεται ότι «για την εφαρμογή αυτών των διατάξεων, θα πρέπει να γίνουν τροποποιήσεις τόσο στην ελληνική όσο και στην τουρκική εθνική νομοθεσία -στην Ελλάδα για να διασφαλιστεί ότι η Τουρκία χαρακτηρίζεται ως “ασφαλής τρίτη χώρα” και στην Τουρκία για να διασφαλιστεί η πρόσβαση σε αποτελεσματικές διαδικασίες χορήγησης ασύλου για όλα τα άτομα που χρήζουν διεθνούς προστασίας. Θα πρέπει επίσης να θεσπιστούν ταχείες επιχειρησιακές ρυθμίσεις μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, συμπεριλαμβανομένης της ενίσχυσης της ικανότητας υποδοχής των ελληνικών νησιών καθώς και της προσαρμογής των κέντρων πρώτης υποδοχής («hotspots») σε κέντρα επανεισδοχής και χορήγησης ασύλου».
Αν και ο χαρακτήρας των μέτρων και δράσεων που προβλέπονται στην πρόταση χαρακτηρίζεται προσωρινός, η Κομισιόν δεν κρύβει την ανησυχία της ότι, μπροστά στο φάσμα της επιστροφής στην Τουρκία, θα αυξηθούν οι αιτήσεις ασύλου στην Ελλάδα από εκείνους που θα επιθυμούν να αποφύγουν να επιστρέψουν στη γειτονική χώρα. Υπό το πρίσμα αυτό, τα «hotspots» ζητείται να αλλάξουν χαρακτήρα και όχι να είναι απλώς κέντρα καταγραφής και ταυτοποίησης, αλλά και -ακόμα περισσότερο- κέντρα προσωρινής κράτησης.
Ο πρώτος αντιπρόεδρος της Κομισιόν, Φρανς Τίμερμανς, εξήγησε πάντως ότι δεν τίθεται θέμα μαζικών επιστροφών -και αυτό, καθώς η κάθε περίπτωση θα κρίνεται ξεχωριστά. Η επιθυμία, ωστόσο, είναι να επιστρέφονται καθημερινά έως και 2.000 άνθρωποι στην Τουρκία -ένας αριθμός που, με τα σημερινά δεδομένα και ρυθμούς επανεισδοχής, φαντάζει εξαιρετικά υψηλός και φιλόδοξος. Η μηνιαία επιβάρυνση στον κοινοτικό προϋπολογισμό προβλέπεται ότι θα ανέρχεται στο ποσό των 20 εκατ. ευρώ.
Στο πλαίσιο αυτό, η Κομισιόν θεωρεί ότι πρέπει, μεταξύ άλλων, να αυξηθεί ο αριθμός των Τούρκων συνδέσμων (liaison officers) στα ελληνικά νησιά για ταχύτερη διεκπεραίωση των υποθέσεων, καθώς και η προσαρμογή των «hotspots» στα νέα τους… καθήκοντα: από την καταγραφή και την ταυτοποίηση των μεταναστών πριν τη μεταφορά τους στην ενδοχώρα, θα πρέπει πλέον να φροντίζουν για την ταχεία επιστροφή των ανθρώπων αυτών στην Τουρκία.
Θα απαιτηθεί επίσης η σημαντική αύξηση των δυνατοτήτων υποδοχής στα νησιά, σε βαθμό που θα ξεπερνά πολύ τις σημερινές χωρητικότητες, ενώ θα χρειαστούν διαφορετικές εγκαταστάσεις για τους παράνομους μετανάστες και διαφορετικές για τους αιτούντες άσυλο, αλλά και η δημιουργία ειδικών δομών κράτησης.
