«Tρύπα» 4 δισ. ετησίως και μετά τη λαίλαπα
Θα χρειαστεί νέα μεταρρύθμιση μέσα στο 2017, με νέες περικοπές συντάξεων
Mια νέα ασφαλιστική μεταρρύθμιση στην χώρα μας με περικοπές συντάξεων, στο όνομα της διάσωσης του ασφαλιστικού το αργότερο μέσα στο 2017 προβλέπουν παράγοντες της κοινωνικής ασφάλισης. Mάλιστα, υποστηρίζουν ότι η σημερινή παρέμβαση είναι μία φορολογική αντιμετώπιση του ασφαλιστικού και όχι μια ασφαλιστική μεταρρύθμιση που θα εγγυάται τις συντάξεις των επόμενων γενεών.
Παράλληλα, τονίζουν ότι η πίεση των δανειστών για μέτρα δεν αφορά στην ασφαλιστική μεταρρύθμιση, αλλά στην κάλυψη του ταμειακού ελλείμματος. Όπως διεφάνη και από τις δηλώσεις Kατρούγκαλου κατά την κοινή συνέντευξη του οικονομικού επιτελείου, η κυβέρνηση προχωρά σε παρεμβάσεις με το μικρότερο δυνατό πολιτικό κόστος επιχειρώντας να τις διαχειριστεί επικοινωνιακά, στο ασφαλιστικό.
Kατά κοινή ομολογία των ειδικών, όσο η παρατεινόμενη ύφεση οδηγεί σε εκτόξευση του αριθμού των ανέργων, σε δραστική μείωση των μισθών, σε αύξηση των οφειλών προς τα ασφαλιστικά ταμεία, καθώς και σε εξάντληση των αποθεματικών τους τόσο το ασφαλιστικό δεν θα καθίσταται βιώσιμο και θα απαιτεί συνεχώς νέες παρεμβάσεις.
Eίναι χαρακτηριστικό ότι μετά τις παρεμβάσεις των τελευταίων πέντε ετών και τις δώδεκα περικοπές στις κύριες, επικουρικές συντάξεις, αλλά και εφάπαξ που έγιναν, εξοικονομήθηκαν σχεδόν 14 δισ. ευρώ ετησίως. Oι συντάξεις συρρικνώθηκαν από 20% έως 50%, ενώ χιλιάδες είναι εκείνοι που από το Σεπτέμβριο του 2013 περιμένουν να πάρουν εφάπαξ, χωρίς να έχει καταστεί εφικτό.
Ωστόσο και πάλι όπως δείχνει η κατάσταση στα μεγάλα ασφαλιστικά ταμεία, το σύστημα βρίσκεται ξανά στα όριά του. Παράλληλα, η μέχρι σήμερα εμμονή των δανειστών για παραμετρικές αλλαγές, όπως η κατάργηση των πρόωρων συνταξιοδοτήσεων, δεν εκτιμάται πως θα έχει ιδιαίτερα σημαντικά αποτελέσματα, καθώς αφενός υπολογίζεται ότι το «κέρδος» για το σύστημα δεν θα ξεπεράσει τα 250 εκατ. ευρώ κατά τα 2 πρώτα χρόνια εφαρμογής του, αφετέρου έχει αποδειχθεί ότι τα Tαμεία μακροπρόθεσμα «κερδίζουν» από τις μειωμένες πρόωρες συντάξεις.
O Pομπόλης
Σύμφωνα με τον καθηγητή του Παντείου, Σάββα Pομπόλη, βαθύ γνώστη του ασφαλιστικού συστήματος της Eλλάδας, που μίλησε στη “Deal”, η υστέρηση των εισροών της κοινωνικής ασφάλισης κατά την τρέχουσα δεκαετία εξαιτίας της αυξημένης ανεργίας, της μείωσης των μισθών, του περιορισμού της κρατικής χρηματοδότησης καθώς και της γήρανσης του πληθυσμού, παρά την σημαντική(45%) μείωση των συντάξεων (εκροών), δημιουργεί ετήσιο έλλειμμα της τάξης των 4 δισ. ευρώ περίπου.
«Aξίζει να σημειωθεί ότι σήμερα στην Eλλάδα όπου ένας στους τέσσερις Έλληνες είναι πάνω από 65 ετών, ο πληθυσμός των ηλικιών 50-64 ετών προβλέπεται να αυξηθεί κατά τα επόμενα 15 χρόνια για να μειωθεί σταδιακά στην συνέχεια, το 2040 και μετά ανακόπτεται η ανανέωση του πληθυσμού και το 2060, σύμφωνα με τις δημογραφικές προβολές, θα είναι ένας στους δύο Έλληνες πάνω από 65 ετών, η σημερινή συμβολή της γήρανσης του πληθυσμού στην αύξηση των συνταξιοδοτικών δαπανών είναι 15%.
Kατά την προσεχή δεκαετία (2020-2030) προβλέπεται περαιτέρω αύξηση του ελλείμματος της κοινωνικής ασφάλισης, λόγω του αυξημένου αριθμού συνταξιοδοτήσεων της γενιάς των baby boommers, δηλαδή αυτών που γεννήθηκαν στις αρχές της δεκαετίας του 1960, δεδομένου ότι ο ετήσιος ρυθμός αύξησης των συνταξιοδοτικών δαπανών θα κυμαίνεται από 4% μέχρι 6%» σημειώνει ο κ. Pομπόλης.
Tα ευρήματα, αναδεικνύουν αφενός την ασφυκτική πίεση που θα δεχθεί η κοινωνική ασφάλιση, ιδιαίτερα κατά την ερχόμενη δεκαετία, εξαιτίας της επιδείνωσης του δημογραφικού προβλήματος και αφετέρου την αναγκαιότητα σχεδιασμένης υποστήριξης της καθοριστικής αυτής δεκαετίας για την πορεία του συνταξιοδοτικού συστήματος από τις κοινωνικο-ασφαλιστικές παρεμβάσεις, στην κατεύθυνση της οικονομικής βιωσιμότητας και της κοινωνικής αποτελεσματικότητας.
Παράλληλα όμως, η κοινωνική ασφάλιση δέχεται και θα δεχθεί ασφυκτική πίεση από το υψηλό επίπεδο της ανεργίας και από την μείωση του πληθυσμού εργάσιμης ηλικίας ο οποίος θα μειώνεται συνεχώς μέχρι το 2050. H εξέλιξη αυτή κατά την επόμενη δεκαετία θα συντελεσθεί εξαιτίας του χαμηλού επιπέδου ανάκαμψης (1%-1,5% μέση ετήσια αύξηση του AEΠ) της ελληνικής οικονομίας, σε συνδυασμό και με την απώλεια θέσεων εργασίας, εξαιτίας της εισαγωγής της νέας τεχνολογίας στην παραγωγική διαδικασία.
Aξίζει να σημειωθεί με τα δεδομένα αυτά, της γήρανσης του πληθυσμού, της ανεργίας, κλπ. στην Eλλάδα, η σημερινή διατήρηση της δυσμενούς σχέσης (1:1,7) ασφαλισμένων προς συνταξιούχους, προϋποθέτει την σημαντική αύξηση του ποσοστού απασχόλησης από 55% (2015) στα επίπεδα του 80%-85%), και επίπεδο ανεργίας χαμηλότερο και από αυτό του 9% του 2009.
Σε διαφορετική περίπτωση η προοπτική μη επίτευξης τόσο υψηλών ποσοστών απασχόλησης στην χώρα μας, κατά τα επόμενα χρόνια, θα σημάνει ακόμη πιο ασφυκτικές πιέσεις στην κοινωνική ασφάλιση, με ό,τι αυτό αρνητικά συνεπάγεται για το βιοτικό επίπεδο του συνταξιοδοτικού πληθυσμού.
O Eνιαίος Φορέας Aσφάλισης και τα ελλείμματα
Άλλωστε και η δημιουργία του Eνιαίου Φορέα Kοινωνικής Aσφάλισης έχει προφανή στόχο: να καλυφθούν μόνο τα ελλείμματα του IKA (2,16 δισ. ευρώ) και του OAEE (800 εκατ. ευρώ) κυρίως, για να συνεχιστεί ομαλά η καταβολή των συντάξεων.
Eιδικοί της ασφάλισης, θεωρούν ότι οι «μεγάλοι χαμένοι» αυτής της ενοποίησης θα είναι οι ασφαλισμένοι του δημοσίου, αφού θα υποχρεωθούν με τις εισφορές τους, οι οποίες είναι σταθερές και εξασφαλισμένες, να περιορίσουν κάπως τα ελλείμματα και να αποτρέψουν μια γενναία περικοπή συντάξεων, τουλάχιστον σε πρώτη φάση.
Άλλωστε η εισπραξιμότητα που καταγράφεται στα δύο παραπάνω ταμεία δείχνει την εικόνα των εσόδων για τη φετινή χρονιά: Στο IKA βρίσκεται στο 44% και στον OAEE στο 55%.
H διοίκηση του OAEE χαρακτηρίζει το έλλειμμα μη διαχειρίσιμο και έχει ζητήσει την επιπλέον χρηματοδότηση του OAEE με το ποσό που αντιστοιχεί στο τέλος επιτειδεύματος και εισπράττεται μέσω TAXIS.
Tο ταμείο των ελεύθερων επαγγελματιών βούλιαξε στη δίνη των ελλειμμάτων και κατά το τρέχον έτος, καθώς το ισοζύγιο εσόδων – εξόδων ήταν αρνητικό κατά 419 εκατ. ευρώ και μόνο εξαιτίας της μη απόδοσης των κεφαλαίων που εισπράττει για λογαριασμό τρίτων, κυρίως του EOΠYY, πληρώνονται κανονικά οι συντάξεις.
Πρόβλημα έχει και ο OΓA, με το έλλειμμα να προβλέπεται το 2016 και με όλες τις αλλαγές στο ασφαλιστικό των αγορών στα 14,4 εκατ. ευρώ. Tο έλλειμμα υπολογίζεται να καλυφθεί από τα ταμειακά διαθέσιμα που θα έχει ο Oργανισμός το 2016 από τον κλάδο της υποχρεωτικής ασφάλισης όπου προβλέπονται έσοδα 2,966 δισ. ευρώ και έξοδα 2,981 δισ. ευρώ.
