Για φιλική αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους έκανε λόγο ο Λαρς Φελντ, μέλος του πενταμελούς συμβουλίου οικονομικών εμπειρογνωμόνων της γερμανικής κυβέρνησης, στην εφημερίδα «Το Βήμα».
Ο κ. Φελντ αναλύει γιατί θεωρεί μόνη λύση για την Ελλάδα το «κούρεμα», ενώ επεσήμανε ότι τα μέτρα σταθεροποίησης της οικονομίας είναι δύσκολο να εφαρμοστούν.
Τόνισε πως η ΕΚΤ θα πρέπει να αλλάξει στάση ως προς το θέμα της αναδιάρθρωσης και να βρει έναν «έξυπνο τρόπο αναδιάρθρωσης» έτσι ώστε να καθησυχάσει τις αγορές.
– Υποστηρίζετε από καιρό την άποψη ότι η αναδιάρθρωση είναι αναπόφευκτη. Γιατί;
«Επειδή τα μέτρα σταθεροποίησης της οικονομίας είναι δύσκολο να επιβληθούν πολιτικά. Παρακολούθησα με θαυμασμό τις αντιδράσεις που προκάλεσαν στον πληθυσμό οι περικοπές του προηγούμενου χρόνου στον δημόσιο τομέα έφθασαν το 30% των μισθών και εισοδημάτων. Παρ΄ όλα αυτά οι απεργίες έμειναν σε χαμηλά επίπεδα. Ο κόσμος αποδέχθηκε προφανώς τα μέτρα…».
-… Όχι όμως χωρίς ημερομηνία λήξης. Η δυσφορία φουντώνει τώρα από μέρα σε μέρα.
«Το κρίσιμο ερώτημα είναι ακριβώς αν αυτή η αποδοχή μπορεί να συνεχιστεί για πέντε, έξι ή επτά χρόνια, ιδίως όταν δεν φαίνεται φως στην άκρη του τούνελ. Όταν τα μέτρα σταθεροποίησης πνίγουν κάθε προοπτική ανάπτυξης. Αυτός ήταν και ο λόγος που τάχθηκα υπέρ της αναδιάρθρωσης, παρά το γεγονός ότι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα αντιδρά μανιωδώς εναντίον της, με τρόπο μάλιστα που προκαλεί πανικό. Για μένα η αναδιάρθρωση αποτελεί μονόδρομο- και για να αισθανθεί η Ελλάδα κάποια ανακούφιση, αλλά και για να συμβάλουν και οι πιστωτές στη λύση του ελληνικού προβλήματος».
– Σε τι αποδίδετε την αντίδραση της ΕΚΤ;
«Έχει σίγουρα αρκετούς λόγους γι΄ αυτό. Ένας από αυτούς, ο πιο βασικός, είναι ο φόβος της για εξάπλωση του φαινομένου και σε άλλες χώρες. Ο φόβος ότι οι αγορές θα πουν πως αν σήμερα αναδιαρθρώσει η Ελλάδα, αύριο θα αναδιαρθρώσει η Ιρλανδία, ύστερα η Πορτογαλία και η Ισπανία, και πάει λέγοντας. Πρόκειται για φόβο που πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη. Το ερώτημα που ακολουθεί είναι: Πώς μπορούμε να περιορίσουμε την αναδιάρθρωση της Ελλάδας μόνο εντός της Ελλάδας; Αυτό που θα επιθυμούσα προσωπικά είναι να αλλάξει στάση η ΕΚΤ και αντί να σπέρνει πανικό, να καθησυχάσει τις αγορές με έναν έξυπνο τρόπο αναδιάρθρωσης- έναν τρόπο δηλαδή που θα έβαζε φραγμό στον κίνδυνο “μόλυνσης” της ευρωζώνης».
– Είναι αυτό πρακτικά δυνατό εν όψει της προχωρημένης κρίσης σε άλλες χώρες;
«Εξαρτάται από το πώς θα πραγματοποιηθεί. Αν η ΕΚΤ παρεμβληθεί ως μεσολαβητής ανάμεσα στο ελληνικό κράτος και στους πιστωτές του και πετύχει με αυτό μια επιμήκυνση της αποπληρωμής του χρέους, αυτό θα ήταν σοβαρό κέρδος. Αυτή η σκέψη κυκλοφορεί κατά τα άλλα από καιρό στους τραπεζικούς κύκλους. Αναδιάρθρωση δεν σημαίνει οπωσδήποτε γνήσιο default (σ.σ.: χρεοκοπία), δηλαδή στάση πληρωμών. Στο πλαίσιό της δίνεται η δυνατότητα για ήσυχες διαπραγματεύσεις, έτσι που το τελικό αποτέλεσμα να είναι ευνοϊκό και για τους πιστωτές».
– Ορισμένοι αναλυτές προτιμούν τη λύση της επαναγοράς των χρεών από το ελληνικό κράτος.
«Αυτή είναι η δεύτερη λύση που μπορεί να επιδιωχθεί. Η πρόταση αυτή, η οποία έγινε κατ΄ αρχάς από τον επικεφαλής των οικονομολόγων της Deutsche Βank Τόμας Μάιερ, προβλέπει την επαναγορά κρατικών ομολόγων με χρήματα από το ταμείο χρηματοπιστωτικής στήριξης ΕSΜ. Η λύση αυτή είναι μάλιστα νομικά πιο ασφαλής από ό,τι η επιμήκυνση. Για την τελευταία υπάρχουν αντιρρήσεις, επειδή πρόκειται όντως για ένα είδος πτώχευσης. Η ΕΚΤ θα έπρεπε πάντως να ασχοληθεί ενεργότερα και με τις δύο δυνατότητες αντί να τις κακολογεί».
– Εσείς προσωπικά έχετε μια προτίμηση για αυτές;
«Εγώ θα δοκίμαζα και τις δύο, εξετάζοντας παράλληλα και το κατά πόσον είναι νομικά δυνατή η εφαρμογή της επιμήκυνσης. Γεγονός είναι ότι μια επαναγορά κρατικών χρεογράφων στο 75% της ονομαστικής τους αξίας ισοδυναμεί με ένα “κούρεμα” της τάξεως του 25%. Αυτό θα ήταν μια μεγάλη ανακούφιση για την Ελλάδα, αν και η ανάγκη για περαιτέρω μείωση του ελλείμματος θα εξακολουθούσε να είναι πιεστική».
– Ορισμένοι οικονομολόγοι υποστηρίζουν ότι τα μερίσματα από τα ελληνικά ομόλογα είναι τόσο μεγάλα που ακόμη και ένα «haircut» της τάξεως του 50% δεν θα έθιγε τα κέρδη τους.
«Αυτό αφορά μόνο τους λίγους επενδυτές που άρχιζαν να αγοράζουν ομόλογα όταν το μέρισμά τους εκτινάχθηκε στα ύψη. Οι υπόλοιποι κατέχουν χρεόγραφα με σχετικά χαμηλές επιδόσεις».
– Θα μπορούσε ένα «κούρεμα» της τάξεως του 30% να αφήσει ανέγγιχτα τα κέρδη των επενδυτών;
«Αυτό δεν μπορώ να το ξέρω. Αλλά οι επενδυτές θα μπορούσαν σίγουρα να αντέξουν μια ζημιά που θα προέκυπτε από ένα “haircut” της τάξεως του 30%».
– Ποιο είναι το νέο στοιχείο σε μια αναδιάρθρωση α λα ελληνικά;
«Το ότι μεταπολεμικά δεν υπήρξε παρόμοιο γεγονός σε μια αναπτυγμένη χώρα. Αυτό που κάνει την ελληνική αναδιάρθρωση ενδιαφέρουσα από πνευματική, αν θέλετε, άποψη είναι ότι θα γίνει στο πλαίσιο μιας νομισματικής ένωσης. Παλαιότερα η καταπολέμηση της κρίσης συνέβαινε μέσω του συνδυασμού μιας σειράς πολιτικών, δημοσιονομικών και οικονομικών μέτρων, μεταξύ των οποίων και η υποτίμηση. Η δυνατότητα της υποτίμησης δεν υπάρχει όμως σήμερα. Και αυτό κάνει το πρόβλημα αρκετά δυσκολότερο».
– Σε πολιτικό επίπεδο το θέμα παραμένει ταμπού. Τελευταία ωστόσο ο γερμανός υπουργός Οικονομικών κ. Βόλφγκανγκ Σόιμπλε υπαινίχθηκε τη δυνατότητα της αναδιάρθρωσης. Πιστεύετε ότι έχει τέτοιο σχέδιο στο συρτάρι του;
«Θα απορούσα πολύ αν δεν είχε. Από τη δραστηριότητά μου ως οικονομικός εμπειρογνώμων γνωρίζω από καιρό ότι το υπουργείο Οικονομικών διαθέτει θαυμάσιους οικονομολόγους και νομικούς. Θα ήταν λοιπόν παράξενο αν η κυβέρνηση περιοριζόταν μόνο στην επίσημα διατυπωμένη θέση της. Το υπουργείο Οικονομικών πρέπει να προετοιμάσει το ενδεχόμενο μιας αναδιάρθρωσης αν θέλει πραγματικά να αποτρέψει παρόμοιους κινδύνους σε άλλες χώρες». – Πιστεύετε ότι οι υπαινιγμοί του Σόιμπλε αποτελούσαν ένα είδος δοκιμαστικού μπαλονιού; «Ακριβώς αυτό. Ο υπουργός έκανε δηλώσεις, τις οποίες διέψευσε σχεδόν αμέσως μετά. Είναι γνωστό πώς λειτουργεί αυτό το παιχνίδι: Εκείνοι που κάνουν τις δηλώσεις θέλουν να δουν το πώς αντιδρούν οι αγορές, αλλά και οι υπόλοιπες πολιτικές δυνάμεις, ποιος δείχνει τα χαρτιά του και ποιος συνεχίζει να τα κρύβει. Είμαι πεπεισμένος ότι τα στελέχη του υπουργείου Οικονομικών καταβάλλουν μεγάλες προσπάθειες στο θέμα της αναδιάρθρωσης. Πρέπει να είναι καλά οπλισμένοι για αυτήν. Αν δεν οπλιστούν πραγματικά καλά, θα κάνουν κακή γερμανική πολιτική».
– Πότε θα έπρεπε να αρχίσουν να τρέμουν οι κάτοχοι ελληνικών ομολόγων;
«Όταν η Ελλάδα κάνει μονομερώς και απροειδοποίητα στάση πληρωμών. Τότε θα είχαμε μεγάλο πρόβλημα. Αν η Ελλάδα ακολουθούσε τη στρατηγική της Αργεντινής, θα είχαμε μεγάλο πρόβλημα. Αυτός είναι και ο λόγος που επιβάλλει στους πολιτικά υπευθύνους, αλλά και στην ΕΚΤ, να προχωρήσουν σε μια συνεργατική μορφή της αναδιάρθρωσης. Διαφορετικά θα έχουμε καταστάσεις Αργεντινής».
– Θα ήταν σκόπιμο να γίνει διαφοροποίηση στη μεταχείριση των επενδυτών, με κοινωνικοοικονομικά ας πούμε κριτήρια; Να γίνει δηλαδή μικρότερο «κούρεμα» στα ομόλογα των ταμείων συντάξεων και μεγαλύτερο σε εκείνο των ιδιωτών, που παίζουν τζόγο με αυτά;
«Σε καμία περίπτωση. Η μεταχείρισή τους πρέπει να είναι ίση. Και αυτό επειδή οι ιδιώτες που επένδυσαν το τελευταίο διάστημα στα ομόλογα με υψηλό ρίσκο θα είναι και στο μέλλον απόλυτα χρήσιμοι. Αυτοί θα είναι οι πρώτοι που θα αγοράσουν πάλι ομόλογα, όταν θα έχει περάσει η μπόρα της αναδιάρθρωσης».
