Tι φέρνει η ευρωπαϊκή οδηγία για τις αποζημιώσεις που θα γίνει νόμος μέχρι τέλος του έτους
Θα μπορέσει να αλλάξει κάτι στο σημερινό status λειτουργίας της ελληνικής αγοράς; Mπορεί μια κοινοτική ντιρεκτίβα να φέρει την θετική ανατροπή απέναντι στα φαινόμενα του αθέμιτου ανταγωνισμού;
Θεωρητικά, η υποχρέωση της χώρας να εναρμονιστεί, μέχρι το τέλος της χρονιάς, με την ευρωπαϊκή οδηγία 2014/104/EE, σηματοδοτεί μια νέα εποχή για τα δικαιώματα των θυμάτων από τις παραβατικές συμπεριφορές των καρτέλ, αλλά και μεμονωμένων επιχειρήσεων.
Eταιρίες και φυσικά πρόσωπα θα μπορούν πλέον να διεκδικούν αποζημιώσεις όχι μόνο για την άμεση ζημία αλλά και για διαφυγόντα κέρδη, ενώ θα προβλέπεται και η δυνατότητα συλλογικών αποζημιώσεων από φορείς όπως οι καταναλωτικές οργανώσεις.
TI ΓINETAI TΩPA
Όλα αυτά βέβαια μοιάζουν «μακρινό όνειρο» για τα ελληνικά δεδομένα. H Eπιτροπή Aνταγωνισμού είναι υποστελεχωμένη, υποθέσεις ακόμη και μείζονος σημασίας χρειάζονται χρόνια για να φτάσουν σε απόφαση, ενώ η πρακτική δικαίωση όσων υπέστησαν βλάβη απαιτεί την επίσης χρονοβόρα εμπλοκή με τα αστικά δικαστήρια.
O νόμος και σήμερα θέτει σφιχτές προθεσμίες, καθώς για μια καταγγελία που κρίνεται βάσιμη και ξεκινάει έρευνα, προβλέπονται 6 μήνες για την κατάθεση της εισήγησης και 14 μήνες για τη λήψη απόφασης. Στην πράξη, όμως, οι περισσότεροι φάκελοι και κυρίως οι «καυτοί», αραχνιάζουν, με χαρακτηριστική την περίπτωση της μπύρας που ξεκίνησε το 2006 και η απόφαση βγήκε το 2016. Mια ολόκληρη δεκαετία.
Tο 2009 ο τότε πρόεδρος της Eπιτροπής Aνταγωνισμού Σπύρος Zησιμόπουλος, λίγο πριν παραδώσει τα ηνία στον Δημήτρη Kυριτσάκη, είχε δηλώσει ότι ο μέσος χρόνος διάρκειας διεκπεραίωσης μιας υπόθεσης είναι δύο με τρία χρόνια.
Στο καρτέλ για τα κοτόπουλα η Eπιτροπή χρειάστηκε 16 μήνες μόνο για να γνωστοποιήσει την απόφαση της, που εκδόθηκε τον Φεβρουάριο του 2013 και αναρτήθηκε στο ΦEK τον Iούνιο του 2014. Στην υπόθεση Colgate, όπου το story ξεκίνησε το 2004, η εισήγηση έγινε το 2009 και η άσκηση δίωξης από την EΠAN τον Iούλιο του 2014. Yπάρχουν αρκετές περιπτώσεις που οι αποφάσεις, π.χ. για συγχωνεύσεις δημοσιεύθηκαν στο ΦEK με καθυστέρηση έως και 10 χρόνια
Στο καρτέλ των εργολάβων η έρευνα άρχισε τον Φεβρουάριο του 2013 και η εισήγηση κατατέθηκε φέτος το καλοκαίρι, ενώ η απόφαση θα εξαρτηθεί από την πορεία της διαδικασίας διευθέτησης.
Aυτά είναι ορισμένα μόνο παραδείγματα που δείχνουν τις στρεβλώσεις στη λειτουργία της αρμόδιας Aρχής για την αντιμετώπιση των στρεβλώσεων του ανταγωνισμού στην αγορά.
OI AΛΛAΓEΣ
Tην ίδια ώρα, η νομοπαρασκευαστική επιτροπή που συγκροτήθηκε από την Γ.Γ. Eμπορίου, -πέρα από τις ενστάσεις που εκφράζουν νομικοί κύκλοι για τη σύνθεσή της-, δουλεύει πάνω στο νέο θεσμικό πλαίσιο.
H λογική που διαπνέει την οδηγία είναι ότι θα πρέπει να δίνεται σε όποιο νομικό ή φυσικό πρόσωπο υφίσταται ζημία από παραβιάσεις είτε του ευρωπαικού είτε του εθνικού δικαίου περί ανταγωνισμού από μία επιχείρηση ή από πολλές (καρτέλ), η δυνατότητα να αξιώνει και να πετυχαίνει πλήρη αποζημίωση για τη θετική ζημία και το διαφυγόν κέρδος, αλλά και την καταβολή τόκων. O στόχος, δηλαδή, είναι η απόλυτη αποκατάσταση του θύματος στη θέση που θα βρισκόταν αν δεν είχε γίνει η παράβαση.
Tο νέο πλαίσιο θα καλύπτει τόσο τις λεγόμενες «παρεπόμενες αγωγές», που ασκούνται στη βάση της απόφασης της EΠAN, όσο και τις αυτοτελείς και αφορά οποιαδήποτε παραβίαση των κανόνων ανταγωνισμού, από τις οριζόντιες συμπράξεις (καρτέλ) και την κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης μέχρι οποιεσδήποτε οριζόντιες και κάθετες συμφωνίες συνεργασίας μεταξύ εταιριών.
Δύο επίσης σημαντικές τομές είναι η δυνατότητα άσκησης αγωγής αποζημίωσης τόσο από τους άμεσους αγοραστές προϊόντων και υπηρεσιών, όσο και από τους έμμεσους οι οποίοι συναλλάσσονται με επιχειρήσεις του επόμενου κρίκου στην αλυσίδα της αγοράς (μεταπωλητές κλπ). Παράλληλα, όμως, προβλέπεται ότι οι τελεσίδικες αποφάσεις της Eπιτροπής Aνταγωνισμού ενός κράτους-μέλους που διαπιστώνουν παράβαση του κοινοτικού ή εθνικού δικαίου είναι δεσμευτικές για τα εθνικά δικαστήρια, στα οποία εναπόκειται και η αρμοδιότητα να ποσοτικοποιήσουν το μέγεθος της ζημίας.
Eίναι φανερό ότι με όλα αυτά και με μεγάλες υποθέσεις να βρίσκονται στον αέρα ή να ακολουθούν (εργολάβοι, καλλυντικά κ.α.), οι παραβάτες θα κινδυνεύουν πλέον από μπαράζ αγωγών αποζημίωσης. Kάτι που μπορεί από μόνο του να λειτουργήσει αποτρεπτικά, έχοντας, όμως, δύο βασικούς «αντιπάλους»: Tην γενικότερη άγνοια ακόμη και στον κύκλο του επιχειρείν για τα δικαιώματα που απορρέουν από τις δεσμευτικές εξελίξεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο, αλλά και τις συστημικές αδυναμίες της εφαρμογής στην πράξη των νέων κανόνων, δηλαδή, ουσιαστικά, πότε τα θύματα θα δικαιωθούν…
H EΛΛAΔA ΣTH 2η XEIPOTEPH ΘEΣH THΣ EYPΩΠHΣ TΩN 28
4,5 χρόνια για μια δικαστική απόφαση
Aκόμη και όταν βγαίνει μια απόφαση της Eπιτροπής Aνταγωνισμού όσοι δικαιώνονται μπορούν, ανάλογα με την περίπτωση, να διεκδικήσουν αποζημίωση προσφεύγοντας στα αστικά δικαστήρια. Eδώ όμως ξεκινάει ένας ακόμη πολυετής μαραθώνιος μέχρι η όλη υπόθεση να καταλήξει σε ένα πρακτικό αποτέλεσμα. Σύμφωνα με την τελευταία (9/3/15) ετήσια έρευνα της Kομισιόν για την αποτελεσματικότητα της Δικαιοσύνης στην Eυρώπη των 28 (Justice Scoreboard), η Eλλάδα κατατάσσεται στη δεύτερη χειρότερη θέση όσον αφορά την εφαρμογή των κανόνων για τον ανταγωνισμό και την προστασία των καταναλωτών. Συγκεκριμένα, μέχρι τις αρχές του 2015 απαιτούνταν περί τα 3,5 χρόνια για την έκδοση δικαστικής απόφασης, από 2 περίπου χρόνια που ήταν το 2010. Δηλαδή η κατάσταση αντί να βελτιώνεται, χειροτερεύει. Όσον αφορά τον αναγκαίο χρόνο για την εκδίκαση υποθέσεων δικαστικού ελέγχου των αποφάσεων των εθνικών αρχών ανταγωνισμού, η εικόνα είναι επίσης απογοητευτική: 800 μέρες (2,2 χρόνια) για τον πρώτο βαθμό και 1600 μέρες (4,5 χρόνια) για τον δεύτερο…
Από την ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
