Μικρή μείωση παρουσίασε η εγχώρια αγορά των υπηρεσιών καθαρισμού επαγγελματικών κτηρίων το 2015, ενώ, σχετική σταθεροποίηση προβλέπεται για το 2016, όπως προκύπτει από τα συμπεράσματα σχετικής έρευνας της ICAP Group.
Ο κλάδος παροχής υπηρεσιών καθαρισμού επαγγελματικών κτηρίων περιλαμβάνει σημαντικό αριθμό επιχειρήσεων, η πλειονότητα των οποίων είναι μικρομεσαίου μεγέθους. Πολλές απ’ αυτές τις επιχειρήσεις δραστηριοποιούνται σε τοπικό επίπεδο και ασχολούνται αποκλειστικά με τις εξεταζόμενες υπηρεσίες. Τα παραπάνω προκύπτουν από την τελευταία έκδοση της κλαδικής μελέτης «Υπηρεσίες Καθαρισμού Επαγγελματικών Κτηρίων» που εκπόνησε πρόσφατα η Διεύθυνση Οικονομικών Μελετών της ICAP Group ΑΕ.
Ο κλάδος είναι κατακερματισμένος σε μεγάλο αριθμό επιχειρήσεων μεταξύ των οποίων παρατηρείται σημαντική διαφοροποίηση, τόσο ως προς το μέγεθος (αριθμός απασχολούμενου προσωπικού, πελατολόγιο, κλπ.) όσο και ως προς τον τρόπο οργάνωσης, το εύρος των προσφερόμενων υπηρεσιών και τη γεωγραφική επέκταση.
Οι μεγάλες εταιρείες διαθέτουν εξειδικευμένο προσωπικό, σύγχρονο μηχανολογικό εξοπλισμό, οργανωμένο δίκτυο (υποκαταστήματα, συνεργάτες), το οποίο καλύπτει και περιοχές της Περιφέρειας. Ορισμένες μεγάλου μεγέθους εταιρείες προσφέρουν και άλλες “συναφείς” δραστηριότητες που καλύπτουν σχεδόν όλο το φάσμα της διαχείρισης κτηρίων (facility management), το δε πελατολόγιό τους περιλαμβάνει αρκετές κατηγορίες πελατών όπως: τραπεζικούς οργανισμούς (και τα δίκτυα καταστημάτων τους), νοσοκομεία, βιομηχανικές εγκαταστάσεις, κτίρια γραφείων, κ.ά.
Οι μικρές επιχειρήσεις του κλάδου καλύπτουν κυρίως τη γεωγραφική περιοχή στην οποία εντάσσονται, οι παρεχόμενες υπηρεσίες αφορούν κυρίως στην κάλυψη των βασικών υπηρεσιών καθαρισμού, ενώ το πελατολόγιο τους περιορίζεται σε δημοτικά κτίρια, γραφεία και κάποιες μικρές νοσοκομειακές μονάδες.
Σε αρκετές περιπτώσεις, οι μικρότερου μεγέθους επιχειρήσεις λειτουργούν ως “υπεργολάβοι” σε έργα της περιφέρειάς τους, σε συνεργασία με τις μεγαλύτερες εταιρείες του κλάδου ή δημιουργείται κοινοπραξία εταιρειών (κυρίως για έργα του δημοσίου τα οποία αναλαμβάνονται μέσω διαγωνισμών).
Αναφορικά με τον αριθμό του απασχολούμενου προσωπικού, σημειώνεται ότι αρκετές από τις επιχειρήσεις απασχολούν σε μόνιμη βάση μικρό αριθμό ατόμων. Το μεγαλύτερο μέρος του προσωπικού των συνεργείων καθαρισμού αλλάζει συνεχώς, εξαρτώμενο από τις τρέχουσες συμβάσεις-έργα που αναλαμβάνει μία επιχείρηση και μπορεί να είναι είτε ωρομίσθιοι είτε με συμβάσεις ορισμένου χρόνου.
Τέλος, θα πρέπει να τονισθεί ότι οι περισσότερες επιχειρήσεις του κλάδου λειτουργούν με τη μορφή ομόρρυθμης, ετερόρρυθμης εταιρείας και ως εκ τούτου δεν υποχρεούνται σε δημοσίευση οικονομικών στοιχείων.
Η ζήτηση για τις υπηρεσίες καθαρισμού είναι στενά συνδεδεμένη με το γενικότερο οικονομικό κλίμα που επικρατεί στην αγορά και ειδικότερα με την οικονομική ”ευημερία” των επιχειρήσεων-πελατών του κλάδου. Σημαντικός παράγοντας που επηρεάζει τη ζήτηση για τις εξεταζόμενες υπηρεσίες είναι ο ρυθμός εξέλιξης της οικοδομικής δραστηριότητας δημόσιων και ιδιωτικών κτηρίων επαγγελματικής χρήσης.
Η Ελένη Δεμερτζή, Senior Manager Οικονομικών Μελετών της ICAP Group σχολιάζει σχετικά με τις τελευταίες εξελίξεις της αγοράς: «Η αξία της εγχώριας αγοράς των υπηρεσιών καθαρισμού επαγγελματικών κτηρίων (έσοδα των εταιρειών) παρουσίασε αύξηση την περίοδο 2007-2010. Από το 2011 η εξεταζόμενη αγορά ακολουθεί πτωτική πορεία. Ωστόσο, ο ρυθμός μεταβολής βαίνει μειούμενος τα τελευταία έτη. Ειδικότερα, το 2013 ο κλάδος κατέγραψε απώλειες 10%, το 2014 η μείωση της αγοράς διαμορφώθηκε στο 4,2% ενώ το 2015 το ποσοστό μείωσης περιορίστηκε στο 1,5%. Σύμφωνα δε με προβλέψεις, τάσεις σχετικής σταθεροποίησης αναμένονται για το 2016».
Σύμφωνα πάντα με τα αποτελέσματα της μελέτης, η πτωτική πορεία της αγοράς είναι αποτέλεσμα της μείωσης της ζήτησης από πλευράς του ιδιωτικού τομέα (κλείσιμο επιχειρήσεων, περιορισμός δαπανών των εταιρειών κλπ.), αλλά και της μείωσης των προϋπολογισμών έργων από πλευράς του ευρύτερου δημόσιου τομέα. Επιπλέον, οι εταιρείες (που είναι πελάτες των επιχειρήσεων του κλάδου), στην προσπάθειά τους να περιορίσουν τα κόστη τους και να εξορθολογήσουν γενικότερα τις δαπάνες τους, “πιέζουν” τις εταιρείες που παρέχουν υπηρεσίες καθαρισμού για μείωση των τιμών των παρεχόμενων υπηρεσιών τους.
Τα τελευταία έτη, ορισμένες επιχειρήσεις του κλάδου σταμάτησαν δραστηριότητες (αδράνησαν, διαλύθηκαν), ενώ αρκετές άλλες περιόρισαν τις εξεταζόμενες δραστηριότητες.
Ο ανταγωνισμός στον κλάδο είναι έντονος και ιδιαίτερα μεταξύ των μεγάλων εταιρειών. Ο ανταγωνισμός εστιάζεται κυρίως σε επίπεδο τιμών, παροχής υψηλής ποιότητας υπηρεσιών και προσφοράς ολοκληρωμένων “πακέτων” που να ανταποκρίνονται στις ανάγκες και να ικανοποιούν τις απαιτήσεις των επιχειρήσεων-πελατών.
Η Σταματίνα Παντελαίου, Διευθύντρια Οικονομικών Μελετών, επισημαίνει ότι από την επεξεργασία των στοιχείων που συλλέχθηκαν ο ιδιωτικός τομέας κάλυψε περίπου το 61% της συνολικής αξίας της αγοράς το 2015, ενώ ο ευρύτερος δημόσιος τομέας κάλυψε το υπόλοιπο 39%, το ίδιο έτος. Οι περισσότερες εταιρείες του κλάδου παρέχουν τις υπηρεσίες τους εντός του νομού στον οποίο δραστηριοποιούνται, ενώ αρκετές (οι μεγαλύτερου μεγέθους) επεκτείνονται και σε πιο απομακρυσμένες γεωγραφικά περιοχές, συνήθως μέσω συνεργασιών με μικρές “τοπικές” επιχειρήσεις.
Ο νομός Αττικής καλύπτει το μεγαλύτερο μέρος της συνολικής αξίας της αγοράς. Από την επεξεργασία των στοιχείων ενός δείγματος εταιρειών του κλάδου, οι οποίες εκτιμάται ότι κάλυψαν το 60% της συνολικής αξίας της αγοράς το 2015 προκύπτει ότι το 65% περίπου των εσόδων τους το 2015 προήλθε από καθαρισμούς επαγγελματικών κτηρίων στο νομό Αττικής, ποσοστό 15% από το νομό Θεσσαλονίκης και το υπόλοιπο 20% από τη λοιπή Ελλάδα.
Στα πλαίσια της μελέτης έγινε χρηματοοικονομική ανάλυση επιχειρήσεων του κλάδου βάσει επιλεγμένων αριθμοδεικτών. Επίσης, συντάχθηκε ομαδοποιημένος ισολογισμός για τη διετία 2013-2014. Από την ανάλυση του ομαδοποιημένου ισολογισμού βάσει δείγματος 38 αντιπροσωπευτικών επιχειρήσεων του κλάδου, προκύπτουν τα εξής:
Το σύνολο του ενεργητικού παρουσίασε μείωση κατά 9,4% το 2014 σε σχέση με το 2013, ενώ τα ίδια κεφάλαια αυξήθηκαν κατά 4,4% την ίδια περίοδο. Σημαντική μείωση κατά 23,9% κατέγραψαν οι συνολικές βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις το 2014/2013, ενώ οι μεσο-μακροπρόθεσμες υποχρεώσεις & προβλέψεις παρουσίασαν οριακή αύξηση κατά 1,3%.
Από τα αποτελέσματα χρήσεως διαπιστώνεται ότι, οι συνολικές πωλήσεις μειώθηκαν κατά 3,6% το 2014/2013, ενώ τα μικτά κέρδη μειώθηκαν με υψηλότερο ρυθμό (12,8%).
Η εξέλιξη αυτή οδήγησε στη σημαντική μείωση των συνολικών λειτουργικών αποτελεσμάτων (κατά 20%), παρά τη μείωση των λειτουργικών εξόδων κατά 9% και των χρηματοοικονομικών δαπανών κατά 11%.
Περαιτέρω, η “εκτόξευση” των μη λειτουργικών εξόδων το 2014 οδήγησε στην αναστροφή του τελικού καθαρού αποτελέσματος, το οποίο κατέστη αρνητικό το 2014 από θετικό το 2013. Θα πρέπει ωστόσο να επισημανθεί ότι, η σημαντική αύξηση των μη λειτουργικών εξόδων οφείλεται σε μία συγκεκριμένη εταιρεία. Εξαιρουμένης αυτής της εταιρείας, το συνολικό τελικό καθαρό αποτέλεσμα των υπόλοιπων 37 εταιρειών είναι κερδοφόρο και τις δυο χρήσεις, μειωμένο όμως κατά 8,5% το 2014/2013.
Τέλος επισημαίνεται ότι, το μέλλον του κλάδου των υπηρεσιών καθαρισμού επαγγελματικών κτηρίων αλλά και γενικότερα των εταιρειών που παρέχουν ευρύτερο φάσμα υπηρεσιών προς τις επιχειρήσεις (facility management) είναι άμεσα συνυφασμένο με τη γενικότερη οικονομική δραστηριότητα της χώρας και η ενίσχυσή του θα επέλθει παράλληλα με την ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας.
