Οι προσπάθειες τις τελευταίες δυο δεκαετίες να προστατευτεί ο πληθυσμός της καφέ αρκούδας στην Ελλάδα φαίνεται ότι αποδίδουν καρπούς σύμφωνα με μελέτη-σταθμό στην έρευνα της βιολογίας του είδους στη χώρα μας που πραγματοποίησε η οργάνωση “Αρκτούρος”.
Συγκεκριμένα, η μελέτη που δημοσιεύεται στο πιο πρόσφατο τεύχος του επιστημονικού περιοδικού “Heredity”, βασίστηκε σε ανάλυση τριχών που μαζεύτηκαν την τελευταία τριετία από ένα δίκτυο τριχοπαγίδων, τοποθετημένων σε στύλους της ΔΕΗ. Η μεθοδολογία που επινοήθηκε από τον “Αρκτούρο είναι μοναδική για τη χώρα μας, καθώς εκμεταλλεύεται την τάση των αρκούδων να… ξύνονται σε… στύλους της ΔΕΗ! . Με τον τρόπο αυτό, η ερευνητική ομάδα κατάφερε την τριετία 2007 – 2010 να συγκεντρώσει περισσότερα από 3.000 δείγματα και μέσω γενετικών αναλύσεων να ταυτοποιήσει 250 αρκούδες. Σημειώνεται ότι σε έρευνα του “Αρκτούρου”, το 2015, υπολογίστηκε ότι ο ελάχιστος αριθμός των αρκούδων στην Ελλάδα είναι 450.
Σύμφωνα με τα πορίσματα της μελέτης ο πληθυσμός της καφέ αρκούδας στην Ελλάδα είναι γενετικά και αριθμητικά πιο εύρωστος τα τελευταία χρόνια. Οπως προέκυψε, υπάρχουν τέσσερις γενετικά διαφοροποιημένοι πληθυσμοί, στη Ροδόπη, το Βίτσι και τον Βαρνούντα, στη βόρεια Πίνδο (στην περιοχή του Γράμμου) και στην κεντρική Πίνδο (περιοχή Γρεβενών). Οι τρεις τελευταίοι πληθυσμοί επικοινωνούν γενετικά μεταξύ τους, αλλά όχι με αυτόν της Ροδόπης.
“Αν και ο πληθυσμός της καφέ αρκούδας στην Πίνδο, παρουσιάζει γενετική και αριθμητική βελτίωση, εντούτοις παραμένει ο πιο υποβαθμισμένος γενετικά πληθυσμός στην ευρύτερη περιοχή των Βαλκανίων”, επισημαίνει ο επιστημονικός διευθυντής του “Αρκτούρου”, Δρ Αλέξανδρος Καραμανλίδης.
Η γενετική ανάκαμψη ης καφέ αρκούδας που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια στην Πίνδο συντελείται μέσω της ροής γενετικού υλικού (δηλαδή της κίνησης αρκούδων) από Νότο προς Βορρά, από την περιοχή δηλαδή της κεντρικής Πίνδου προς το Γράμμο και από εκεί προς το όρη Βίτσι και Βαρνούντας. Αρχικά, οι τρεις πληθυσμοί αρκούδων της Πίνδου ήταν απομονωμένοι μεταξύ τους, γεγονός που τους οδηγούσε σταδιακά στη γενετική υποβάθμιση και στην εξαφάνιση. Η διαδικασία αυτή φαίνεται ότι ανακόπηκε από αρκετούς παράγοντες, μεταξύ των οποίων και ο περιορισμός της λαθροθηρίας αλλά και η αστικοποίηση, που είχε ως αποτέλεσμα να δοθεί περισσότερος ζωτικός χώρος στις αρκούδες.
Προφανώς, σημαντικό ρόλο στην προστασία της καφέ αρκούδας στην Ελλάδα διαδραμάτισε ο ίδιος ο “Αρκτούρος” με τις συστηματικές δράσεις του για την προστασία και αναβάθμιση του βιότοπου της αρκούδας, για τη θεσμοθέτηση μέτρων προστασίας της και την ευαισθητοποίηση των πολιτών. Παράλληλα, εξασφαλίστηκαν ασφαλή περάσματα για τις αρκούδες σε μεγάλους οδικούς άξονες, όπως η Εγνατία. Όλα τα παραπάνω συντέλεσαν στη συχνότερη επικοινωνία και την ανάμιξη των πληθυσμών αρκούδων στην Πίνδο, που πλέον τείνουν προς τη γενετική ομογενοποίηση.
Η μελέτη αυτή του ΑΡΚΤΟΥΡΟΥ πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του ερευνητικού προγράμματος “1η Γενετική απογραφή του πληθυσμού της καφέ αρκούδας (Ursus arctos) στην Ελλάδα” του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων και με χρηματοδότηση της Vodafone Hellas και του Vodafone Group Foundation.
