Στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης ολοκληρώθηκαν την Παρασκευή οι διήμερες εργασίες της Υπουργικής Διάσκεψης για τον «Ενιαίο Ευρωπαϊκό Χώρο Ανώτατης Εκπαίδευσης» (ΕΧΑΕ), όπου συμμετείχε και ο Έλληνας υπουργός Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων, Κώστας Γαβρόγλου. Φέτος, κλείνουν 20 χρόνια από την πρωταρχική «Διακήρυξη της Σορβόννης» (1998) που οδήγησε ένα χρόνο μετά στη «Διακήρυξη της Μπολόνια» για τη «σύγκλιση των ευρωπαϊκών συστημάτων της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης» και στη συνέχεια στην υιοθέτηση του ΕΧΑΕ.
Κατά τη διάρκεια του διήμερου της Διάσκεψης, οι συζητήσεις επικεντρώθηκαν γύρω από τα θέματα της κινητικότητας, της καινοτομίας, της ακαδημαϊκής ελευθερίας, καθώς και της ποιότητας των σπουδών, εξήγησε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο υπουργός κ. Γαβρόγλου. Είκοσι χρόνια μετά τη Διάσκεψη της Σορβόνης», ανέφερε, «υπάρχει μια πιο ομογενοποιημένη κουλτούρα ως προς τον Ενιαίο χώρο της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στην Ευρώπη, παρά τις δυσκολίες ολοκλήρωσης μιας τέτοιας πρωτοβουλίας, δεδομένου ότι υπάρχουν πολύ μεγάλες διάφορες ανάμεσα στα πανεπιστήμια».
H κινητικότητα των φοιτητών μέσω Erasmus, παραμένει η μεγάλη πρόκληση για τη Διακήρυξη της Μπολόνια. Ο υπουργός αναφέρθηκε στο διπλασιασμό των κονδυλίων από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, πράγμα που βρίσκει απολύτως σύμφωνη την Ελλάδα, η οποία προσπαθεί να τα αξιοποιήσει. Επίσης ο κ. Γαβρόγλου αναγνώρισε ότι είναι κυρίως τα Ελληνόπουλα που φεύγουν στο εξωτερικό, υπάρχει όμως και ένας αυξανόμενος αριθμός φοιτητών από την Ευρώπη, που άρχισαν να επιλέγουν την Ελλάδα.
Η έλλειψη υποδομών «φοιτητικής μέριμνας» για τη στέγαση και διατροφή αποτελεί ίσως ένα «φρένο» στην έλξη των ξένων φοιτητών. «Το θέμα αυτό στα ξένα πανεπιστήμια ρυθμίζεται με τις εστίες και τα φοιτητικά εστιατόρια. Η μεγάλη πλειοψηφία των δικών μας υποδομών χρησιμοποιείται από τους δικούς μας φοιτητές και δεν είναι και επαρκείς. Πράγμα που λειτουργεί αποτρεπτικά», εξήγησε.
Σύμφωνα με τον κ. Γαβρόγλου, το θέμα της «ακαδημαϊκής ελευθερίας» απασχόλησε ιδιαίτερα τους συνέδρους, για το οποίο άλλωστε εκφράσθηκαν «με μια αμηχανία αλλά και κατηγορηματικότητα». Όπως επεσήμανε ο υπουργός, πρόκειται για ένα θέμα που έχει σχέση με τις προβληματικές συμβάσεις των πανεπιστημιακών και τη δραματική μείωση των θέσεων μονιμότητας.
Οι αρνητικές επιπτώσεις της κατάστασης αυτής αγγίζουν την ελευθερία της έκφρασης πολλών ακαδημαϊκών ως προς αυτά που κάνουν. Διστάζουν να εκφρασθούν, μήπως και θεωρηθεί κριτική για τους ιεραρχικά ανώτερους. «Όταν δεν υπάρχει μονιμότητα, κάνουμε χωρίς να το καταλαβαίνουμε αυτολογοκρισία» κατέληξε.
Καινοτομία, αλλά και ανθρωπιστικές επιστήμες
Η καινοτομία και η σύνδεση της έρευνας με τη διδασκαλία, ήταν επίσης ένα από τα μεγάλα κεφάλαια της Διάσκεψης. Στο θέμα αυτό ο κ. Γαβρόγλου εκτιμά ότι υπάρχει ένα πρόβλημα «επαναπροσδιορισμού της έννοιας του κοινού αγαθού, του κοινωνικού αγαθού. Οπως ποιος και με ποιό τρόπο αξιοποιεί τα αποτελέσματα της καινοτομίας» υπογράμμισε.
«Εμάς η σκέψη μας και η ανησυχία μας» πρόσθεσε, «με τη σωστή μεν έμφαση που δίνεται στην καινοτομία και κυρίως στην τεχνολογική καινοτομία, είναι να μην υποχωρήσουν οι κοινωνικές και ανθρωπιστικές επιστήμες. Θεωρούμε ότι είναι καθοριστικές στον προσδιορισμό των ευρωπαϊκών αξιών, στη διαμόρφωση δημοκρατικών πολιτών και βεβαίως σε μια γενικότερη παιδεία. Για αυτό και προσπαθούμε να διαμορφώσουμε ένα γκρουπ χωρών που με ένα κοινό ανακοινωθέν να μιλήσουν για τη σημασία αυτών των σπουδών, χωρίς να είναι ανταγωνιστικές, στον όποιο προβληματισμό περί τεχνολογίας, ή καινοτομίας» υπογράμμισε.
Υστερα από τις επαφές που είχε ο κ. Γαβρόγλου με τους ομολόγους του κατά το διήμερο, οι πρώτες χώρες που έδειξαν ενδιαφέρον για την ανάδειξη της σημασίας των ανθρωπιστικών σπουδών είναι η Γαλλία, η Πορτογαλία, η Ρωσία, η Κύπρος, η Ρουμανία. Ο κ. Γαβρόγλου είχε διμερή συνάντηση με τη Γαλλίδα υπουργό Ανώτατης Εκπαίδευσης και Ερευνας, Φρεντερίκ Βιντάλ, η οποία και αποδέχτηκε πρόσκληση να έλθει στην Αθήνα.
Στο θέμα της «ποιότητας» στην ανώτατη εκπαίδευση, έδωσε ιδιαίτερη σημασία η Διάσκεψη, ζητώντας μάλιστα να ξεπεραστούν τα τυχόν εμπόδια από τις εθνικές νομοθεσίες. Για τον κ. Γαβρόγλου «η ποιότητα είναι ένα πολύ σύνθετο χαρακτηριστικό στην ανώτατη εκπαίδευση».
Σύμφωνα με τον υπουργό, υπάρχουν είδη επιστημών με πολύ έντονο τον τοπικό χαρακτήρα, όπως για παράδειγμα το συνταγματικό δίκαιο. «Θα πρέπει να είμαστε πάρα πολύ προσεκτικοί» υπογράμμισε, «όχι μόνο για το συγκεκριμένο γνωστικό πεδίο αλλά και για κοινωνικές, ανθρωπιστικές επιστήμες. Να μη χαθούν οι διαφοροποιήσεις μέσα στην Ευρώπη, γιατί δεν είναι μαθηματικά όπου είναι σχετικά απλό το να μιλήσουμε για ποιότητα στα μαθηματικά. Αλλά το να πούμε ποια είναι η καλή ποιότητα σε αυτές τις επιστήμες, στις οποίες σπουδάζουν πάρα πολλά παιδιά, θέλει μεγάλη προσοχή να μην προχωρήσουμε στο σχετικά εύκολο αλλά τελικά καταστροφικό βήμα της ομογενοποίησης των κριτήριων αγνοώντας τα τοπικά χαρακτηριστικά. Δεν εννοώ εθνικιστικά, αλλά με την έννοια ενός ευρωπαϊκού πλουραλισμού που είναι και χαρακτηριστικό των ευρωπαϊκών αξιών. Εκεί θέλει μια πολύ λεπτή ισορροπία, να κατοχυρώσει κανείς σαφέστατα με διεθνή κριτήρια την ποιότητα και ταυτόχρονα να δώσει και χώρο στις τοπικότητες, στην τοπική έκφραση», υπογράμμισε ο υπουργός.
