Η κατασκήνωση μπορεί να είναι για το παιδί μια μοναδική εμπειρία, ένα ανεξάντλητο παιχνίδι ανακάλυψης, καθώς συνειδητοποιεί ότι μπορεί να τα καταφέρνει μόνο του σε ένα διαφορετικό περιβάλλον, χωρίς την βοήθεια, την καθοδήγηση ή την προστασία των γονιών του. Μέσα από αυτή τη εμπειρία μπορεί να τονωθεί η αυτοπεποίθηση και η κοινωνικότητα του αλλά και να αποκτήσει νέες δεξιότητες. Για τα πιο πολλά παιδιά η κατασκήνωση είναι μια χαρούμενη, διασκεδαστική, ανέμελη ομαδική εμπειρία μακριά από το σπίτι.
Ωστόσο, η πρώτη φορά που το παιδί θα πάει κατασκήνωση δεν είναι πάντα μια εύκολη και απλή απόφαση για τους γονείς, ειδικά αν δεν είχαν ανάλογη εμπειρία οι ίδιοι. Συχνά, λοιπόν, καλούν στη Γραμμή αναζητώντας μια απάντηση στο ερώτημα αν είναι καλό να στείλουν το παιδί τους στην κατασκήνωση. Η απάντηση σε αυτό το ερώτημα δεν είναι απλή και μονοδιάστατη. Εξαρτάται από πολλούς επιμέρους παράγοντες, μερικούς από τους οποίους θα εξετάσουμε παρακάτω:
Η ηλικία του παιδιού: συνήθως λέμε ότι η καλύτερη ηλικία να πάει ένα παιδί κατασκήνωση είναι μετά τα 7-8 χρόνια. Σε αυτή την ηλικία έχει ήδη πραγματοποιηθεί η κοινωνική ένταξη του παιδιού στο σχολικό περιβάλλον, μπορεί να αυτοεξυπηρετείται και να ακολουθεί κανόνες και οδηγίες. Αυτό το όριο βέβαια δεν είναι απόλυτο. Μερικά παιδιά το ζητούν από μονά τους και μπορούν να το κάνουν νωρίτερα. Αυτό προϋποθέτει, εκτός από τα παραπάνω, να έχουν μάθει να αποχωρίζονται τους γονείς τους και να μπορούν να επεξεργαστούν ψυχικά αυτό τον αποχωρισμό.
Αποχωρισμός από τους γονείς και το σπίτι: αυτή είναι, ίσως, η μεγάλη δυσκολία της κατασκήνωσης και συχνά και η μεγαλύτερη ανησυχία των γονιών. Εδώ υπάρχουν και πάλι ορισμένα ερωτήματα που αξίζει να αναλογιστούν οι γονείς: έχει ξανακοιμηθεί το παιδί μακριά από το σπίτι; Για παράδειγμα, τα έχει καταφέρει μένοντας σε ένα φίλο/φίλη το βράδυ; Κοιμάται όλη τη νύχτα στο κρεβάτι του μόνο του; Είναι παράδοξο να ετοιμάζουμε για κατασκήνωση ένα παιδί που είναι υπερπροστατευμένο στο σπίτι του και δεν μπορεί να κάνει μόνο του βασικά πράγματα, όπως να ντύνεται, να δένει τα κορδόνια του, να κάνει μπάνιο, να τρώει πολλά και διαφορετικά πράγματα.
Τι άλλο διαδραματίζεται στο σπίτι και τη ζωή του παιδιού τη συγκεκριμένη εποχή: αυτός είναι ένας πολύ σημαντικός παράγοντας που συχνά δεν λαμβάνεται υπόψη ενώ σχετίζεται άμεσα με το αν θα προσαρμοστεί και θα παραμείνει το παιδί στην κατασκήνωση περνώντας καλά. Έχει να κάνει τόσο με πρακτικά θέματα που λειτουργούν βοηθητικά, π.χ. αν υπάρχουν μεγαλύτερα αδέρφια ή ξαδέρφια ή και φίλοι που θα πάνε την ίδια περίοδο κατασκήνωση, αν οι γονείς μένουν σχετικά κοντά και μπορούν να επισκέπτονται το παιδί, όσο και με τις κοινωνικές συνθήκες που επικρατούν στο σπίτι και τη ζωή του και μπορεί να λειτουργούν ανασταλτικά, π.χ. αν οι γονείς περνούν μια συζυγική κρίση, αν η μαμά είναι έγκυος, ή άλλες ειδικές συνθήκες «επικείμενου κινδύνου» για ένα παιδί. Συχνά όταν υπάρχουν δυσκολίες στην οικογένεια, οι γονείς θεωρούν ότι είναι καλύτερο για το παιδί να «φύγει». Το παράδοξο είναι πως ακριβώς τότε τα παιδιά δεν μπορούν ή δεν θέλουν να φύγουν. Αν υπάρχουν λοιπόν τέτοιες ειδικές συνθήκες είναι πάντα προτιμότερο να συζητιούνται ανοιχτά και με ειλικρίνεια παρά ένα παιδί να φύγει κουβαλώντας την αγωνία και το βάρος του τι αφήνει πίσω.
Τι προσφέρει η κατασκήνωση: ένα νέο περιβάλλον που βλέπει πρώτη φορά μπορεί να δημιουργήσει αγωνία σε ένα μικρό παιδί. Είναι, λοιπόν, βοηθητικό να ενημερωθούν οι γονείς μαζί με το παιδί για όλες τις δραστηριότητες και αν είναι εφικτό να επισκεφτούν τους χώρους από κοντά. Μερικές φορές θέλοντας να ενθαρρύνουν τα παιδιά, οι γονείς ωραιοποιούν την πραγματικότητα και μπορεί να υπερβάλλουν με δηλώσεις όπως «θα είναι τέλεια», «όλη μέρα θα παίζετε» κλπ. Αυτό δεν βοηθάει τα παιδιά γιατί δημιουργούνται προσδοκίες που δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα. Είναι προτιμότερο να ενημερωθεί το παιδί με ειλικρίνεια και σαφήνεια, αλλά και να προετοιμαστεί για δυσκολίες και για πράγματα που ίσως δεν θα του αρέσουν. Έτσι θα έχει μια ρεαλιστική εικόνα για το τι να περιμένει και πώς θα περνάει τη μέρα του και δεν θα απογοητευτεί εύκολα.
Καλό είναι να επιλέξετε μια κατασκήνωση που στο πρόγραμμα της θα συμπεριλαμβάνονται δραστηριότητες που οι γονείς ξέρουν ότι θα αρέσουν στο παιδί και θα ταιριάζουν στον χαρακτήρα του.
Ο χαρακτήρας του παιδιού: οι γονείς γνωρίζουν πολύ καλά τον μοναδικό χαρακτήρα του παιδιού τους. Και είναι σημαντικό να τον λάβουν υπόψη στην απόφαση τους τόσο γιατί κάποια παιδιά ο χαρακτήρας τους τα διευκολύνει στην προσαρμογή και επιτρέπει την ομαδική εμπειρία, ενώ σε άλλα παιδιά η εμπειρία της κατασκήνωσης θα είναι βοηθητική στο άνοιγμα του χαρακτήρα τους και την αυτονόμηση.
Είναι συνηθισμένο και αναμενόμενο τις πρώτες μέρες ένα παιδί – ειδικά αν είναι η πρώτη φορά που πάει κατασκήνωση – να νιώθει νοσταλγία ή να παραπονιέται όταν βλέπει ή μιλάει στους γονείς του. Είναι σημαντικό οι γονείς να βάλουν ένα μέτρο στην ανησυχία τους αποφεύγοντας ερωτήσεις που μεταδίδουν αγωνία, π.χ. «έφαγες;», «κοιμήθηκες;». Είναι πιο βοηθητικό να έχουν θετική στάση, προσπαθώντας να ρωτάνε για πράγματα ευχάριστα, όπως για τα παιχνίδια που παίζουν και τους φίλους που έχει κάνει. Με την θετική στάση και την ψυχραιμία περνάει στο παιδί το μήνυμα ότι έχουν εμπιστοσύνη τόσο στο ίδιο όσο και στους ανθρώπους της κατασκήνωσης.
Ωστόσο, αν ένα παιδί κλαίει συνέχεια, είναι λυπημένο ή φοβισμένο και πραγματικά δεν περνάει καλά, χρειάζεται να το πάρουμε. Σε αυτή την περίπτωση είναι σημαντικό να μην του περάσουμε την αίσθηση ότι απέτυχε σε κάτι που θα έπρεπε οπωσδήποτε να καταφέρει. Μάλιστα, μπορούμε να τονίσουμε ότι και η προσπάθεια που έκανε να μείνει λίγες μέρες είναι ήδη ένα κατόρθωμα και μπορεί να ξαναδοκιμάσει όταν θα νιώθει πιο έτοιμο γι’ αυτή την εμπειρία.
Το νόημα είναι η εμπειρία της κατασκήνωσης να αφήσει ένα αποτύπωμα θετικό, ανεμελιάς και διεύρυνσης, που θα είναι βοηθητικό και όχι ανασταλτικό για τα μεγάλωμα του παιδιού.
Απο την ομάδα των επιστημόνων της Γραμμής 115-25 της Ένωσης Μαζί για το Παιδί
