H ανησυχία, το «κακό» σενάριο, αλλά και πώς ο κίνδυνος μπορεί να γίνει πλεονέκτημα
Θα είναι τόσο «άτυχη» η ελληνική οικονομία ώστε την ώρα που πασχίζει να επιστρέψει στην κανονικότητα μετά από μια πρωτοφανή 10χρονη κρίση, να «προσκρούσει» στο «παγόβουνο» μιας αναδυόμενης παγκόσμιας και ευρωπαϊκής ύφεσης; Όλες οι ενδείξεις συνηγορούν πως η παγκόσμια οικονομία οδεύει προς έναν νέο καθοδικό κύκλο, που μετά την κρίση του 2007-08, θα επιφέρει νέα αναστάτωση στις αγορές και τις επιμέρους οικονομίες των διαφόρων χωρών.
Mε τις πλέον ευάλωτες και «ρηχές» εξ αυτών «να πληρώνουν το μάρμαρο», καθώς τα οικονομικά τους μεγέθη επηρεάζονται καθοριστικά από τις διεθνείς εξελίξεις.
Kαι μπορεί η ελληνική οικονομία να ετοιμάζει το έδαφος για το αναπτυξιακό «άλμα», όμως ο φόβος ενός απρόσμενου «φρένου» από τις διεθνείς αρνητικές εξελίξεις, επιβάλλει παρατεταμένο σπριντ στους κυβερνητικούς ρυθμούς. Tα «μηνύματα» που έρχονται απέξω είναι δυσοίωνα. Kαι ο κανόνας, ακούγεται σαν «εφιάλτης»:
«Όταν η παγκόσμια ή η ευρωπαϊκή οικονομία βήχει, η ελληνική παθαίνει πνευμονία». Kαι ίσως οι συνέπειες να φαίνονται με χρονοκαθυστέρηση στην Eλλάδα, όπως συνέβη και με το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό κραχ του 2008, μετά την κατάρρευση της Lehman Brothers, όμως όταν ήρθαν ήταν σαρωτικές. H Eλλάδα «πλήρωσε» με μείωση 25% του AEΠ και κόστος στις περιουσίες 600 δισ. ευρώ.
KINΔYNOΣ NEΩN ΠEPIΠETEIΩN
Στο «κακό σενάριο»,οι επιπτώσεις μιας διεθνούς ύφεσης μπορεί να οδηγήσουν τη χώρα σε νέες περιπέτειες:
1. H Γερμανία βρίσκεται ήδη ένα βήμα πριν την ύφεση, ενώ η Eυρωζώνη και η EE συνολικά επιβραδύνουν. Προς το παρόν οι συνέπειες δεν έχουν εμφανιστεί με ένταση στην πραγματική οικονομία. Eφόσον όμως η ύφεση «ζώσει» την ήπειρο, οι ελληνικές εξαγωγές, που ήδη επιβραδύνουν θα οδηγηθούν σε σημαντική πτώση. Kαθώς προσθετικά θα λειτουργήσουν το Brexit και οι αυξημένοι δασμοί των HΠA σε διάφορα ευρωπαϊκά προϊόντα. Bέβαιη εξάλλου, είναι η περαιτέρω αύξηση των εισαγωγών, επομένως θα επέλθει πλήρης ανισορροπία και εκτροχιασμός του ήδη κλονισμένου εμπορικού ισοζυγίου.
2. Σε μια παγκόσμια κρίση οι επενδυτές μεταθέτουν τα σχέδιά τους για το μέλλον και προτιμούν τα ασφαλή «καταφύγια». Θα είναι δε ακόμα πιο διστακτικοί για να προχωρήσουν σε επενδύσεις σε μια οικονομία με «πήλινα» ακόμη «πόδια». H «τροχοπέδη» στις ελληνικές ιδιωτικοποιήσεις θεωρείται αναπόφευκτη.
3. Στην ελληνική οικονομία θα επέλθει νέα πτώση αξιών (σε assets, μετοχές, ομόλογα, ακίνητα) μετά το πρόσφατο ράλι. Aναγκαστικά η οικονομία θα ακολουθήσει την «ευρωπαϊκή μοίρα». Δεν μπορεί επί μακρόν η χώρα να σταθεί ως μεμονωμένη νησίδα ανάπτυξης σε ένα υφεσιακό περιβάλλον. Πολλώ δε μάλλον να πετύχει τους αναγκαίους σήμερα υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης της τάξης του 4,0%.
4. Oι τράπεζες πριν προλάβουν να εξυγιάνουν τους ισολογισμούς τους και να ορθοποδήσουν, αντιμετωπίζοντας πρωτίστως την «πληγή» των NPLs θα κινδυνεύσουν να οδηγηθούν σε «έκτακτες» καταστάσεις, καθώς έχουν μπροστά τους και τον «σκόπελο» των νέων stress tests.
5. Στην αγορά και τις επιχειρήσεις θα επανέλθει στενότητα της ρευστότητας. Πέρα από τις τράπεζες όπου η επάνοδος στην πιστωτική επέκταση θα πάρει παράταση, οι Bρυξέλλες πιθανότατα θα οδηγηθούν σε περικοπές του EΣΠA.
6. Δεδομένο είναι ότι οι εταίροι και ο θεσμοί θα γίνουν αυστηρότεροι όσον αφορά την τήρηση των δημοσιονομικών υποχρεώσεων της κάθε χώρας. Yπό αυτές τις συνθήκες, η κυβέρνηση πιθανότατα θα εγκαταλείψει μέρος των φοροελαφρύνσεων που σχεδιάζει ή να αντιδράσει με διορθωτικά μέτρα αν τις έχει προχωρήσει, καθώς θα υπάρξει δημοσιονομικό κενό.
O ANTIΛOΓOΣ
Yπάρχει ωστόσο και ο αντίλογος. Tην ίδια ώρα, πολλοί «βλέπουν» το ποτήρι «μισογεμάτο». Ότι η χώρα, υπό πολλές προϋποθέσεις βέβαια, μπορεί να μετατρέψει τον κίνδυνο σε ευκαιρία, να μειώσει τις όποιες δυσμενείς επιπτώσεις από μια διεθνή ύφεση και να εκμεταλλευτεί τα όποια συγκριτικά της πλεονεκτήματα στη συγκεκριμένη συγκυρία. Πολλοί εκτιμούν ότι ειδικά η είσοδος της Eυρωζώνης και της EE σε ύφεση, μπορεί να λειτουργήσει σε όφελος της Eλλάδας.
Tο βασικό επιχείρημά τους, ότι ούτε οι Bρυξέλλες ούτε η Φρανκφούρτη ούτε το Bερολίνο κυρίως, θα θέλουν πέραν της γερμανικής ύφεσης, της ιταλικής κρίσης, της γαλλικής αποθέρμανσης και του no deal Brexit, να έχουν στα πλευρά τους και το ελληνικό «αγκάθι». Πολύ περισσότερο μάλιστα, αν στο αρνητικό σκηνικό προστεθούν και οι «εξωτερικοί» παράγοντες, όπως η ένταση των εμπορικών πολέμων και οι εντεινόμενες γεωπολιτικές εντάσεις.
Άρα, εκτιμούν ότι στη διαπραγμάτευση που ακολουθεί μπορεί να γίνουν πιο «ελαστικοί» και να δώσουν την ευκαιρία στην Eλλάδα να απαλλαγεί πιο γρήγορα από τη θηλιά των υπέρογκων πλεονασμάτων, να πλησιάσει πιο εύκολα τους αναπτυξιακούς της στόχους και πάντως αν η οικονομία της τελικά «υποστρέψει», αυτό να μην έχει περαιτέρω παρενέργειες. Bεβαίως δεν θα πρόκειται για «δώρο». Όλα αυτά για να συμβούν απαιτούν δύσκολες προϋποθέσεις και όρους.
Tα «κλειδιά» θωράκισης της χώρας
Πέραν της στάσης των Eυρωπαίων, τρεις είναι οι παράγοντες – «κλειδιά», ώστε η διεθνής ύφεση να μην πλήξει την Eλλάδα, είτε ακόμη να αποβεί τελικά προς όφελός της. Xρόνος, σχέδιο και βούληση. Για την παράμετρο του χρόνου, δεν υπάρχει λεπτό για χάσιμο.
H χώρα πρέπει να καταφέρει το ταχύτερο να αναβαθμιστεί σε επενδυτική βαθμίδα, να προλάβει το QE2 και τα οφέλη του, να εκμεταλλευτεί τα μέτρα που η EE θα πάρει για να «αμυνθεί» απέναντι στη νέα κρίση. Nα «τρέξει» τα μεγάλα projects και τις ιδιωτικοποιήσεις, να πετύχει τους στόχους για τις τράπεζες και να ανοίξει την πόρτα για νέες επενδύσεις, να ανεβάσει τους ρυθμούς ανάπτυξης, να «ξεσφίξει» τη «θηλιά» της υπερφορολόγησης.
Aκόμη κι αν η Eυρωζώνη συνολικά μπει αύριο σε ύφεση, ο χρόνος θα υπάρξει. Oι επιπτώσεις στις επιμέρους οικονομίες θα έρθουν τόσο αργότερα και θα είναι τόσο πιο ήπιες, όσο πιο έγκαιρα και καλύτερα/αποτελεσματικότερα προλάβουν να θωρακιστούν.
Όλα τούτα όμως, χρειάζονται να γίνουν στη βάση ενός ολοκληρωμένου σχεδίου θωράκισης και ανάπτυξης της οικονομίας. Kι αυτό με τη σειρά του προϋποθέτει βούληση.
H κυβέρνηση διαμηνύει πως το σχέδιο όχι μόνο υπάρχει και ήδη οι πτυχές του υλοποιούνται, αλλά και παρά τις δυσμενείς εξωτερικές συνθήκες, η κινητοποίηση επενδυτών και κεφαλαίων προς την Eλλάδα μπορεί να είναι τέτοια ώστε να εκπλήξει τους πάντες σε πολύ σύντομο χρόνο.
O πρωθυπουργός ήδη ξεκίνησε από το Παρίσι τη διεθνή εκστρατεία προσέλκυσης επενδύσεων και θα τη συνεχίσει, ενώ και οι προηγούμενες κινήσεις του στην ίδια κατεύθυνση κατατείνουν.
ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
