Θετικά αποτελέσματα στην οικονομία έχουν επιφέρει οι επιδράσεις των πρώτων μέτρων της νέες κυβέρνησης, γεγονός που θα οδηγήσει αργά ή γρήγορα σε αύξηση των επενδύσεων, της απασχόλησης και των μισθών, κυρίως από το 2020 κι έπειτα, όπως αναφέρει ο ΣΕΒ στο μηνιαίο Οικονομικής Δραστηριότητας.
Όπως αναφέρεται, οι αναγγελθείσες φοροελαφρύνσεις με μειώσεις του ΕΝΦΙΑ, του ΦΠΑ, του φόρου εισοδήματος φυσικών και νομικών προσώπων, κ.ο.κ. και η ενίσχυση του λειτουργικού πλαισίου των επιχειρήσεων μέσω απλοποίησης των διαδικασιών και επιτάχυνσης των αποφάσεων που αφορούν σε στρατηγικές επενδύσεις, δημιουργούν ένα κλίμα ευφορίας όχι μόνο στις αγορές, γεγονός το οποίο αποτυπώνεται στη σημαντική πτώση των αποδόσεων των ελληνικών ομολόγων, αλλά και τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά.
Υπάρχουν, όμως, σύμφωνα με τον ΣΕΒ, βάσιμες ελπίδες ότι η ανάκαμψη της οικονομίας έχει ήδη αρχίσει στο β’ εξάμηνο του 2019. Η καταναλωτική και η επενδυτική δαπάνη αναμένεται να αυξηθούν, καθώς νοικοκυριά και επιχειρήσεις προεξοφλούν την αύξηση του διαθέσιμου εισοδήματος που θα λάβει χώρα τα επόμενα χρόνια. Σε κάθε περίπτωση το 2019 θα είναι μια χρονιά μικτού αποτελέσματος, όπου θα συνυπάρχουν η επιβράδυνση που ήδη καταγράφηκε στα στοιχεία του ΑΕΠ του 1ου εξαμήνου και η προσδοκώμενη αύξηση του το 2ο εξάμηνο του έτους, λόγω των μέτρων τόνωσης της οικονομικής δραστηριότητας που λαμβάνονται. Όλα σχεδόν τα μέτρα που ελήφθησαν δεν έχουν προσωρινό χαρακτήρα, αλλά παράγουν μόνιμα αποτελέσματα, και η προσδοκία είναι ότι θα ενισχυθούν έτσι περαιτέρω στο μέλλον. Στο πλαίσιο αυτό, αναμένεται η αύξηση του ΑΕΠ για όλο το 2019 να παραμείνει κάτω από, αλλά κοντά στο, 2%, με την οικονομία να επιτυγχάνει ρυθμούς ανάπτυξης άνω του 3% από το 2020 και μετά.
Στο 2ο τρίμηνο του 2019 ο ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ ενισχύθηκε (+1,9%), ωστόσο, συνολικά κατά το 1ο εξάμηνο του έτους η άνοδος του ΑΕΠ επιβραδύνθηκε σε σύγκριση με το αντίστοιχο διάστημα του 2018 (+1,5% το 1ο εξάμηνο του 2019, έναντι +2,1% το 1ο εξάμηνο του 2018). Ειδικότερα, σύμφωνα με τα προσωρινά στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, κατά το 2ο τρίμηνο του 2019 ο ρυθμός ανάπτυξης διαμορφώθηκε σε +1,9%, έναντι +1,1% το προηγούμενο τρίμηνο και +1,5% το 1ο εξάμηνο του 2019, έναντι +2,1% το αντίστοιχο διάστημα του 2018.
Πιο αναλυτικά, η αποδυνάμωση του ρυθμού ανάπτυξης κατά το 1ο εξάμηνο του 2019 οφείλεται κυρίως στην κάμψη της ιδιωτικής κατανάλωσης (-0,1%, έναντι +1% το 1ο εξάμηνο του 2018) και στην αρνητική συμβολή του εξωτερικού τομέα, καθώς ο ρυθμός αύξησης των εξαγωγών αγαθών αποκλιμακώθηκε (+1,8%, έναντι +9,4% το 1ο εξάμηνο του 2018), ενώ ο ρυθμός αύξησης των εισαγωγών αγαθών ενισχύθηκε (+4,2%, έναντι -5,7% το αντίστοιχο διάστημα του 2018), με τη συμβολή του τουρισμού να παραμένει σχεδόν αμετάβλητη. Αντίθετα, η συμβολή της δημόσιας κατανάλωσης στην αύξηση του ΑΕΠ ήταν θετική, καθώς παρατηρείται μια μεγάλη αύξηση το 2ο τρίμηνο του 2019 (+5,3%), που σχετίζεται με την προεκλογική περίοδο.
Σημειώνεται ότι η δημόσια κατανάλωση κατά το 1ο εξάμηνο του 2019 συνέβαλε κατά 0,4 π.μ. στον ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ. Συνεπώς, χωρίς αυτή την ενίσχυση της δημόσιας κατανάλωσης, η αύξηση του ΑΕΠ θα ήταν κοντά στο 1%. Ταυτόχρονα, οι επενδύσεις παρουσίασαν άνοδο (+7,6%, έναντι -13,8% το 1ο εξάμηνο του 2018), η οποία ωστόσο οφείλεται κυρίως στην αύξηση των αποθεμάτων (+€2 δισ. σε τρέχουσες τιμές), με τις επενδύσεις σε πάγια να εμφανίζουν στασιμότητα (+0,7%, έναντι +4,3% το 1ο εξάμηνο του 2018 (Δ01 και Δ02). Ειδικότερα, οι επενδύσεις σε κατοικίες εμφανίζουν ικανοποιητική αύξηση (+13,1%, έναντι +8,4% την αντίστοιχη περίοδο του 2018), όπως και σε μεταφορικό εξοπλισμό (+43,6% έναντι -51,6% το 1ο εξάμηνο του 2018), ενώ η άνοδος των επενδύσεων σε μηχανολογικό εξοπλισμό και σε τεχνολογίες πληροφορικής και επικοινωνιών επιβραδύνθηκε (+3,1% έναντι +21,9% το 1ο εξάμηνο του 2018 και +1,1%, έναντι +21,3% το 1ο εξάμηνο του 2018 αντίστοιχα). Αντίθετα, οι επενδύσεις σε λοιπές κατασκευές μειώθηκαν (-26,9%, έναντι +21,6% το 1ο εξάμηνο του 2018, Δ03).
Επιπλέον, οι επενδύσεις σε μεταφορικό εξοπλισμό επηρεάζονται από μεταβολές στις εισαγωγές πλοίων που παρουσιάζουν μεγάλες διακυμάνσεις. Τα στοιχεία για εισαγωγές πλοίων έχουν ήδη αναθεωρηθεί σημαντικά προς τα κάτω (βλ. σχετικό Δελτίο Τύπου ΕΛΣΤΑΤ εδώ) και αναμένεται να επηρεάσουν σημαντικά πτωτικά τις εισαγωγές και τις επενδύσεις, χωρίς να επηρεάζεται το ΑΕΠ, όταν αναθεωρηθούν και τα στοιχεία των εθνικών λογαριασμών. Επίσης, οι λοιπές κατασκευές επηρεάζονται κυρίως από την πορεία υλοποίησης των μεγάλων έργων υποδομής, και ως εκ τούτου παρουσιάζουν επίσης μεγάλες διακυμάνσεις. Σε κάθε περίπτωση, χωρίς μεταφορές και κατασκευές πλην κατοικιών, οι επενδύσεις σε πάγια αυξήθηκαν κατά +11,3% το 1ο εξάμηνο του 2019 έναντι +23,6% την αντίστοιχη περίοδο του 2018.
Από την πλευρά της προσφοράς, η Ακαθάριστη Προστιθέμενη Αξία αυξήθηκε κατά +0,9% το 1ο εξάμηνο του 2019 (έναντι +2,1% το 1ο εξάμηνο του 2018), με τη μεταποίηση (+1,3%), τις κατασκευές (+34,5%), το εμπόριο μαζί με τις μεταφορές και τον τουρισμό (+3,2%) και τις επαγγελματικές υπηρεσίες (+3,2%) να κινούνται σε θετικό έδαφος. Στους υπόλοιπους κλάδους η ακαθάριστη προστιθέμενη αξία μειώθηκε, με τις μεγαλύτερες απώλειες να καταγράφονται στις τράπεζες (-10,1%, Δ04 και Δ05).
Την ίδια ώρα, η παραγωγικότητα της εργασίας (ακαθάριστη προστιθέμενη αξία ανά ώρα) σημείωσε αρνητική μεταβολή (-0,9%, έναντι αύξησης +0,7% το 1ο εξάμηνο του 2018 και +1,1% συνολικά το 2018), με τις ονομαστικές αυξήσεις στους μισθούς ανά ώρα να διαμορφώνονται σε +1,2% (έναντι +1,1% το 1ο εξάμηνο του 2018 και +3% συνολικά το 2018, Δ06 και Δ07). Η απασχόληση, επίσης, των μισθωτών και του συνόλου των εργαζομένων, με βάση τις ώρες εργασίας, συνεχίζει να αυξάνεται το 1ο εξάμηνο του 2019 με ρυθμούς +3,3% και +1,8% αντίστοιχα (Δ08).
Κατά τ΄ άλλα, από τις εξελίξεις στους βραχυχρόνιους δείκτες, ξεχωρίζει η σημαντική άνοδος του οικονομικού κλίματος και της καταναλωτικής εμπιστοσύνης τον Ιούλιο και τον Αύγουστο του 2019, η επιβράδυνση της ανόδου μεταποιητικής παραγωγής και των εξαγωγών το διάστημα Ιαν – Ιουλ 2019 και η αποδυνάμωση των λιανικών πωλήσεων, οι οποίες ωστόσο ανέκαμψαν τον Ιούνιο του 2019, την ώρα που ο τουρισμός εμφανίζει ικανοποιητική πορεία το 1ο εξάμηνο του 2019. Επίσης, η ανεργία εξακολουθεί να υποχωρεί, ενώ ο πληθωρισμός κινείται σε οριακά αρνητικό έδαφος τον Αύγουστο του 2019, αντανακλώντας μία σχετική αποδυνάμωση της εγχώριας ζήτησης.
Πιο αναλυτικά:
– Ο δείκτης οικονομικού κλίματος ανήλθε τον Αύγουστο του 2019 στις 108,4 μονάδες από 105,3 τον προηγούμενο μήνα και 104,7 μονάδες τον Αύγουστο του 2018, φτάνοντας στο υψηλότερο επίπεδο που έχει καταγραφεί από τον Νοέμβριο του 2007. Η εξέλιξη αυτή οφείλεται κυρίως στη βελτίωση των προσδοκιών στο λιανικό εμπόριο και τις υπηρεσίες, ενώ αντίθετα στη βιομηχανία το κλίμα σημείωσε οριακή κάμψη και στις κατασκευές επιδεινώθηκε. Ειδικότερα, οι προσδοκίες στη βιομηχανία υποχώρησαν ελαφρά, κυρίως λόγω της επιδείνωσης των εκτιμήσεων για την πορεία των παραγγελιών, τόσο από την εγχώρια αγορά όσο και για εξαγωγές, το επόμενο τρίμηνο, ενώ οι προβλέψεις για την απασχόληση βελτιώθηκαν οριακά. Στο λιανικό εμπόριο, οι επιχειρηματικές προσδοκίες ενισχύθηκαν σημαντικά τον Αύγουστο του 2019 για 3ο συνεχόμενο μήνα, ως αποτέλεσμα κυρίως των θετικών εκτιμήσεων για τις τρέχουσες πωλήσεις και την εξέλιξή τους το επόμενο τρίμηνο. Ανάλογη περίπου εικόνα παρουσίασε το κλίμα και στις υπηρεσίες, ενώ στις κατασκευές, οι επιχειρηματικές προσδοκίες επιδεινώθηκαν με τα ισοζύγια για την εξέλιξη του προγράμματος εργασιών και την πορεία της απασχόλησης το επόμενο τρίμηνο να παραμένουν σε εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα.
– Ο δείκτης καταναλωτικής εμπιστοσύνης διαμορφώθηκε τον Αύγουστο του 2019 στις -8,2 μονάδες από -20 μονάδες τον προηγούμενο μήνα και -45 μονάδες τον Αύγουστο του 2018. Η τιμή αυτή είναι η καλύτερη που έχει καταγραφεί από τον Σεπτέμβριο του 2000, όταν ο δείκτης βρισκόταν στις -6 μονάδες. Η αισιοδοξία των νοικοκυριών αποτυπώνεται σε όλους τους επιμέρους δείκτες, ιδίως στις εκτιμήσεις τους για την εξέλιξη της οικονομικής τους κατάστασης και της γενικότερης κατάστασης της χώρας, με τα ποσοστά αυτών που αναμένουν επιδείνωση να μειώνονται τον Αύγουστο του 2019 σε 16,2% και 16% αντίστοιχα, από 32,1% και 29,3% αντίστοιχα τον προηγούμενο μήνα και 56,6% και 61,7% αντίστοιχα τον Αύγουστο του 2018.
– Παρά την ελαφρά υποχώρηση του κλίματος στη βιομηχανία, οι προσδοκίες στη μεταποίηση με βάση τον Δείκτη Υπευθύνων Προμηθειών (PMI) διατηρήθηκαν τον Αύγουστο του 2019 σε θετικό έδαφος. Ειδικότερα, ο δείκτης διαμορφώθηκε στις 54,9 μονάδες από 54,6 τον προηγούμενο μήνα παραμένοντας για 27ο συνεχόμενο μήνα πάνω από το όριο των 50 μονάδων (όριο μηδενικής μεταβολής). Σε όλους τους επιμέρους δείκτες σημειώθηκε βελτίωση, ιδίως στις εκτιμήσεις των επιχειρήσεων για τον ρυθμό αύξησης της παραγωγής και των νέων παραγγελιών, δημιουργώντας προσδοκίες για ανάκτηση της δυναμικής της μεταποιητικής παραγωγής το επόμενο διάστημα, έπειτα από την επιβράδυνση που παρατηρήθηκε, ιδίως τον Ιούλιο του 2019 (βλ. παρακάτω).
– Η παραγωγή στη μεταποίηση πλην πετρελαιοειδών σημείωσε οριακή κάμψη τον Ιούλιο του 2019 (-0,3%), έπειτα από 10 συνεχόμενους μήνες θετικής μεταβολής και έναντι αύξησης +6,1% τον Ιούλιο του 2018. Η εξέλιξη αυτή οφείλεται κυρίως στη μείωση της παραγωγής στους κλάδους τροφίμων (-7,6% έναντι +11,1% τον Ιούλιο του 2018) και μη μεταλλικών ορυκτών (-10,6% έναντι αύξησης +2,8% τον Ιούλιο του 2018). Συνολικά, πάντως, κατά το διάστημα Ιαν – Ιουλ 2019 η παραγωγή στη μεταποίηση πλην πετρελαιοειδών εμφανίζει άνοδο +3,6%, επιπλέον αύξησης +3% το αντίστοιχο διάστημα το 2018, με τους περισσότερους κλάδους να καταγράφουν θετικές μεταβολές.
– Οι εξαγωγές αγαθών πλην καυσίμων και πλοίων ανέκαμψαν τον Ιούλιο του 2019, καταγράφοντας αύξηση +9,3% σε αξία και +10,2% σε όγκο, έπειτα από την πτώση του Ιουνίου (-4,9% σε αξία και -3,4% σε όγκο). Συνολικά, κατά το διάστημα Ιαν – Ιουλ 2019 οι εξαγωγές χωρίς καύσιμα και πλοία ανήλθαν σε €13,5 δισ., παρουσιάζοντας άνοδο +5,1%, επιπλέον αύξησης +12,6% κατά το διάστημα Ιαν – Ιουλ 2018. Ωστόσο, οι αντίστοιχες εισαγωγές κατά το ίδιο διάστημα αυξήθηκαν με μεγαλύτερο ρυθμό (+6,5%), συμβάλλοντας στη διόγκωση του εμπορικού ελλείμματος κατά €781 εκατ. (έλλειμμα -€10,1 δισ. το διάστημα Ιαν – Ιουλ 2019, έναντι -€9,3 δισ. το αντίστοιχο διάστημα το 2018).
– Η ανάκαμψη της ιδιωτικής οικοδομικής δραστηριότητας παρουσιάζει αποδυνάμωση κατά το 1ο εξάμηνο του 2019, με τον όγκο που αντιστοιχεί στις νέες άδειες να παρουσιάζει μείωση -6,9% (έναντι αύξησης +13,3% το 1ο εξάμηνο του 2018), παρά την αύξηση του αριθμού νέων αδειών κατά +1,3% (έναντι μείωσης -13,3% το 1ο εξάμηνο του 2018). Το γεγονός αυτό οφείλεται εν μέρει στην αύξηση των νέων αδειών κυρίως για βελτιώσεις, οι οποίες δεν μεταβάλλουν τον όγκο των οικοδομών. Στην τάση αυτή έχει συμβάλει η άνοδος του τουρισμού και η διάδοση της βραχυχρόνιας μίσθωσης κατοικιών μέσω ηλεκτρονικών εφαρμογών. Παράλληλα, ο δείκτης παραγωγής στις κατασκευές εμφανίζει πτώση -11,9% το 1ο εξάμηνο του 2019 (επιπλέον μείωσης -2,7% το 1ο εξάμηνο του 2018).
– Ο όγκος λιανικών πωλήσεων πλην καυσίμων αυξήθηκε κατά +1,9% τον Ιούνιο του 2019, έπειτα από πτώση -2,5% τους δύο προηγούμενους μήνες. Συνολικά κατά το 1ο εξάμηνο του 2019, ο όγκος λιανικών πωλήσεων πλην καυσίμων εμφανίζει πτώση -1,2%, κυρίως λόγω της μείωσης στα καταστήματα τροφίμων, ποτών και καπνού (-3,1%) και στα πολυκαταστήματα (-16%), ενώ αντίθετα αύξηση καταγράφεται στα καταστήματα βιβλίων, χαρτικών και προϊόντων τεχνολογίας (+12,2%) και στα καταστήματα επίπλων (+4.5%). Σημειώνεται ότι η αποδυνάμωση του όγκου λιανικών πωλήσεων κατά το 1ο εξάμηνο του 2019 αποτυπώνεται στη στασιμότητα της ιδιωτικής κατανάλωσης κατά το ίδιο διάστημα, ενώ τους επόμενους μήνες αναμένεται να ενισχυθεί δεδομένης της κορύφωσης της τουριστικής περιόδου και της σημαντικής βελτίωσης της καταναλωτικής εμπιστοσύνης και των επιχειρηματικών προσδοκιών στο λιανικό εμπόριο τον Ιούλιο και τον Αύγουστο του ίδιου έτους.
– Οι τουριστικές εισπράξεις αυξήθηκαν κατά +15,3% κατά το 1ο εξάμηνο του 2019, εξέλιξη η οποία οφείλεται στην αύξηση της μέσης δαπάνης ανά ταξίδι κατά 15,9%, καθώς η εισερχόμενη ταξιδιωτική κίνηση παρουσίασε μικρή μείωση κατά 0,5%. Αν και η δυναμική του τουρισμού παρουσιάζει μια σχετική κόπωση, τα στοιχεία αυτά αποτελούν θετική ένδειξη για την πορεία του τουρισμού στο σύνολο του έτους. Ταυτόχρονα, κατά το 1ο εξάμηνο του 2019 οι εισπράξεις από μεταφορές αυξήθηκαν κατά +7,3% (επιπλέον αύξησης +7% το 1ο εξάμηνο του 2018) και από λοιπές υπηρεσίες κατά +0,7% (έναντι μείωσης -2,3% το 1ο εξάμηνο του 2019).
– Το εποχικά διορθωμένο ποσοστό ανεργίας διαμορφώθηκε σε 17% τον Ιούνιο του 2019, έναντι 17,1% τον προηγούμενο μήνα και 19,2% τον Ιούνιο του 2018. Ο ρυθμός μείωσης της ανεργίας ενισχύεται από τις αρχές του έτους, έπειτα από την εποχική κόπωση που εμφάνισε το τελευταίο τρίμηνο του 2018. Την ίδια ώρα, σύμφωνα με τα στοιχεία του συστήματος ΕΡΓΑΝΗ, οι καθαρές προσλήψεις κατά το διάστημα Ιαν – Αυγ 2019, ανήλθαν σε 284,9 χιλ. (έναντι 281,8 χιλ. το αντίστοιχο διάστημα το 2018), εκ των οποίων οι 251 χιλ. στον τουρισμό. Ειδικότερα, τον Αύγουστο του 2019 οι καθαρές προσλήψεις ανήλθαν σε 3,1 χιλ. (έναντι -7,7 χιλ. τον Αύγουστο του 2018), αποτελώντας την καλύτερη επίδοση για τον μήνα Αύγουστο από το 2013.
– Ο πληθωρισμός διαμορφώθηκε σε οριακά αρνητικό επίπεδο τον Αύγουστο του 2019 (-0,2%), κυρίως λόγω της πτωτικής τάσης που παρατηρείται στις τιμές αγαθών (-0,8%), ενώ οι τιμές υπηρεσιών αυξάνονται (+0,6%). Συνολικά, κατά το διάστημα Ιαν – Αυγ 2019 ο γενικός δείκτης τιμών εμφανίζει άνοδο +0,4%. Στις κυριότερες κατηγορίες οι τιμές παρουσιάζουν μικτή εικόνα, με τις μεγαλύτερες αυξήσεις να εμφανίζονται στις επικοινωνίες (+4,3%), ενώ μείωση των τιμών παρατηρείται στην ένδυση και υπόδηση (-1,0%), τα έπιπλα και τον οικιακό εξοπλισμό (-1,8%) και στις υπηρεσίες αναψυχής (-1,6%).
– Ο ρυθμός χρηματοδότησης των επιχειρήσεων παρέμεινε σε θετικό έδαφος για 8ο συνεχόμενο μήνα τον Ιούλιο του 2019 (+2,9%), γεγονός το οποίο αποτελεί θετική ένδειξη για τη βελτίωση της ρευστότητας το επόμενο διάστημα. Την ίδια ώρα, οι καταθέσεις των νοικοκυριών αυξήθηκαν κατά €561 εκατ., με το υπόλοιπό τους να ανέρχεται σε €113,2 δισ., έναντι €110 δισ. στο τέλος του 2018.
Τα παραπάνω στοιχεία συνθέτουν μία εικόνα αναιμικής έως τώρα ανάκαμψης, την ώρα που στο παγκόσμιο περιβάλλον επικρατούν μικτές τάσεις και αναδύονται νέες αβεβαιότητες, σημειώνει ο ΣΕΒ καταλήγοντας ότι “η ελληνική οικονομία έχει δυνατότητες να εισέλθει σε μία τροχιά υψηλών ρυθμών ανάπτυξης. Για να συμβεί αυτό πρέπει να ενταθούν οι προσπάθειες και τα επόμενα χρόνια για τον μετασχηματισμό της ελληνικής οικονομίας, και ιδίως όσον αφορά στην αναγέννηση της ελληνικής βιομηχανίας και τη δημιουργία νέων δεξιοτήτων των εργαζομένων, συμβατών με τις επερχόμενες τεχνολογικές εξελίξεις και τις ανάγκες για μεγαλύτερη εξωστρέφεια του παραγωγικού δυναμικού της χώρας”.
