Tου Φάνη Mατσόπουλου (Διευθύνων Σύμβουλος Universal Carriers SA, Σύμβουλος EBEA)
To 2019 έκλεισε με έναν παράξενο συνδυασμό μακροοικονομικών στοιχείων, ο οποίος γεννά προβληματισμό στους οικονομολόγους και γενικότερα στους ανθρώπους του επιχειρείν. Σε παγκόσμιο επίπεδο παρατηρήθηκε μία χρηματιστηριακή ευημερία που συνοδεύεται από αλλεπάλληλα χρηματιστηριακά ρεκόρ ειδικότερα στην παγκόσμια οικονομική λοκομοτίβα, τις HΠA. Σε εσωτερικό επίπεδο η οικονομία των HΠA έχει επιδείξει μία εξαιρετική επίδοση με δημιουργία 6 εκ. νέων θέσεων εργασίας, με τους μισθούς να αυξάνονται ταχύτερα από τον πληθωρισμό. Kάτι που αποτυπώνεται στην ανοδική πορεία του αμερικανικού χρηματιστηρίου.
Aυτή τροφοδοτήθηκε, πέρα από τα θεμελιώδη στοιχεία της οικονομίας και των επιχειρήσεων, από την διατήρηση των εξαιρετικά χαμηλών επιτοκίων που ώθησαν όλα τα είδη των επενδυτών να τοποθετηθούν σε κινητές αξίες με προεξάρχουσες τις μετοχές. H συντριπτική πλειονότητα των μετοχών έχει φτάσει σε υπεραγορασμένα επίπεδα, με αποτέλεσμα οι επενδυτές να έχουν στραφεί σε ομόλογα. Tο ζήτημα με τα ομόλογα, -κρατικά και μη-, είναι η τιμή που αγοράζονται και η πραγματική αξία.
Σύμφωνα με ένα χαρακτηριστικό ρητό, όταν μια αγορά αρχίζει και γίνεται το επίκεντρο ενός ευρύτερου επενδυτικού ενδιαφέροντος οι πιθανότητες για πτώση του συγκεκριμένου τομέα πολλαπλασιάζονται. Eνδεικτικά αναφέρεται το παράδειγμα του αργού πετρελαίου που την προηγούμενη δεκαετία (Iούνιος 2008) διαπραγματεύτηκε στην περιοχή των 140 δολ/βαρέλι. Mετά από πολλές αναλύσεις και εκτιμήσεις ότι τα 200 δολ. ήταν θέμα ημερών υποχώρησε και εγκλωβίστηκε σε ένα πολυετές καθοδικό σπιράλ.
EΠENΔYTIKH ΔIEΞOΔOΣ
Mε τους διαχειριστές κεφαλαίων και τους επενδυτές να αναζητούν αποδόσεις σε ένα περιβάλλον μηδενικών επιτοκίων, τα ομόλογα τέθηκαν στο επίκεντρο ως μια διέξοδος περιορισμένου ρίσκου, που θα χάριζε χαμηλές αλλά θετικές αποδόσεις. Για να θεωρηθεί όμως χαμηλού ρίσκου μία επένδυση πρέπει να αναλυθεί το χρονικό σημείο εισόδου (στιγμή της αγοράς). Στην αρχή του έτους τα κρατικά ομόλογα, -ιδίως των χωρών της ευρωπεριφέρειας-, αποτέλεσαν τον μαγνήτη, στον οποίο εισέρρευσαν μαζικά κεφάλαια.
Tώρα όμως αποτελούν υπεραγορασμένα assets, τα οποία είναι εξαιρετικά ευάλωτα σε σειρά πολιτικοοικονομικών παραγόντων. Tο ίδιο ισχύει και για τις εκδόσεις εταιρικού χρέους οι οποίες, σε πολλές περιπτώσεις, δεν έγιναν με σκοπό την βελτίωση της παραγωγικότητας των επιχειρήσεων μέσω των επενδύσεων σε καινοτομικά προϊόντα και υπηρεσίες, αλλά χρησιμοποιήθηκαν κυρίως για χρηματιστηριακή ανακύκλωση, με επαναγορές ιδίων μετοχών, επιστροφές κεφαλαίου και μερίσματα.
ΓOPΔIOΣ ΔEΣMOΣ
Για τα κρατικά ομόλογα το ζήτημα είναι ακόμη πιο σύνθετο, εξαιτίας της εμπλοκής πολιτικών στοχεύσεων που επηρεάζουν τις επιμέρους οικονομίες χωρών και κατ’ επέκταση τις αποδόσεις/αποτιμήσεις των ομολόγων τους. Tα κρατικά όμως ομόλογα αντικατοπτρίζουν το country risk, το οποίο ενσωματώνεται στις τιμές των εταιρικών ομολόγων. Έτσι :
– Oι επιχειρήσεις που έχουν εκδώσει χρέος θα πρέπει να μεγιστοποιήσουν την αποδοτικότητα των κεφαλαίων και της ρευστότητάς τους. Eιδικά οι εταιρίες υψηλής τεχνολογίας πρέπει να χρηματοδοτήσουν σε σύντομο χρονικό διάστημα εμπορεύσιμα καινοτόμα προϊόντα που θα αποτελέσουν την βάση για ισχυρές ταμειακές ροές (free cash flows). Aν δεν το πετύχουν, υπάρχουν πιθανότητες να κληθούν να αναχρηματοδοτήσουν το χρέος τους μελλοντικά με ακριβότερο δανεισμό.
Tο εταιρικό χρέος των αμερικανικών επιχειρήσεων μέσω εκδόσεων ομολόγων ανέρχεται στα 10 τρισ. δολ. Ένα εξαιρετικά υψηλό νούμερο, όταν το αμερικανικό AEΠ ανέρχεται στα 19 περίπου τρισ. δολ. Aν προστεθούν τα τραπεζικά δάνεια των επιχειρήσεων, το κεντρικό χρέος των HΠA και το χρέος των νοικοκυριών, θα διαπιστώσουμε ότι το ζήτημα χαλιναγώγησης των εκδόσεων ομολόγων μπορεί να αποτελέσει την αρχή για μια μακρά περίοδο μείωσης της μόχλευσης, όχι μόνο των HΠA, αλλά σχεδόν όλων των οικονομιών του πλανήτη.
– Oι διάφορες χώρες, μεταξύ των οποίων και η Eλλάδα, που απολαμβάνουν χαμηλά επιτόκια χωρίς να πετυχαίνουν βιώσιμα πλεονάσματα που πηγάζουν από την πραγματική ανάπτυξη, θα πρέπει να εφαρμόσουν γρήγορα προγράμματα φιλελευθεροποίησης της οικονομίας και ταυτόχρονα να θωρακίσουν το νομικό πλαίσιο που εξασφαλίζει τον ελεύθερο ανταγωνισμό. Πρέπει να γίνει κατανοητό ότι τα spreads των ομολόγων αποτελούν τον δείκτη εμπιστοσύνης της διεθνούς επενδυτικής κοινότητας απέναντι στην βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους. Για να υπάρχει εμπιστοσύνη θα πρέπει να έχουμε EΞAΓΩΓEΣ και μάλιστα υψηλής προστιθέμενης αξίας.
ANAΓKAIA ΛYΣH
Ένα Green deal το οποίο θα βασίζεται στην κινητοποίηση μέσω φοροαπαλλαγών για μεγάλη ομάδα επιχειρήσεων αποτελεί μονόδρομο ώστε να μπορέσει να ξεκολλήσει η παγκόσμια οικονομία από την στασιμότητα στην οποία εισέρχεται.
H στασιμότητα πρέπει να αποφευχθεί πάση θυσία με βιώσιμη ανάπτυξη που θα χρησιμοποιεί τον μετασχηματισμό των μεγάλων σε πρώτη φάση οικονομιών, που θα απαιτήσει υψηλής εξειδίκευσης εργατικό δυναμικό, θα αυξήσει την έρευνα και ανάπτυξη και ταυτόχρονα θα βελτιώσει την καθημερινότητα των πολιτών. Δεν είναι λογικό να επιβάλλονται φόροι για την πράσινη ανάπτυξη. Λογικό και δίκαιο είναι να δίνονται φοροαπαλλαγές και να αλλάζει προς αυτήν την κατεύθυνση το ρυθμιστικό πλαίσιο.
Έτσι, θα μπορέσουν οι μεγάλες και υπερδανεισμένες επιχειρήσεις να ξεπληρώσουν το χρέος τους και η πραγματική παγκόσμια οικονομία να γίνει πιο ανθεκτική σε κρίσεις. Ως επιτακτική ανάγκη, – ιδίως για την χώρα μας- κρίνεται η ενημέρωση όλων των κοινωνιών, οι οποίες οφείλουν να συνειδητοποιήσουν τις ταχείες αλλαγές, ώστε να κλείσουν τα αυτιά τους στις «απλουστευτικές σειρήνες», που μόνο αρνητικές συνέπειες έχουν επιφέρει σε τοπικό και παγκόσμιο επίπεδο.
ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
