Σήμερα αναμένεται η απόφαση για την μετατροπή της Αγίας Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη σε Τέμενος από μουσείο αποτελεί, εν μέσω ευρύτατων αντιδράσεων που έχουν δημιουργηθεί και ηχηρών παρεμβάσεων που έχουν φέρει το θέμα στο επίκεντρο της δημόσιας συζήτησης.
Το Ανώτατο Δικαστήριο της Τουρκίας, σήμερα καλείται να αποφανθεί πάνω σε προσφυγή δύο ΜΚΟ που αιτήθηκαν τη μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί. Το δικαστήριο δεν αποκλείεται να αναβάλλει την απόφαση, χωρίς να μπορεί να προβλεφθεί η τελική έκβαση.
Σε περίπτωση που το Ανώτατο Δικαστήριο κάνει δεκτές τις προσφυγές, η μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τέμενος προϋποθέτει διοικητική απόφαση της κυβέρνησης. Σε κάθε περίπτωση πάντως, ακόμα και απόρριψης της προσφυγή, ο πρόεδρος Ερντογάν να κρατά στα χέρια του το «κλειδί», χωρίς κανείς να μπορεί να προεξοφλήσει τι θα κάνει. Το προηγούμενο διάστημα ο Τούρκος πρόεδρος έκανε σειρά προκλητικών δηλώσεων σχετικά με την πιθανή μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί, ενώ έφθασε στο σημείο να αναφερθεί σε ανάγνωση του κορανίου μέσα στον ναό ανήμερα την επέτειο της άλωσης της Πόλης.
Η παρέμβαση Πομπέο
Παρέμβαση για το θέμα της Αγίας Σοφίας έκανε χθες ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών, Μάικ Πομπέο, καλώντας την τουρκική κυβέρνηση να διατηρήσει το υπάρχον καθεστώς του μνημείου παγκόσμιας κληρονομιάς και να μην τη μετατρέψει σε μουσουλμανικό τέμενος. «Προτρέπουμε την κυβέρνηση της Τουρκίας να συνεχίσει να διατηρεί την Αγία Σοφία ως μουσείο, ως παράδειγμα της δέσμευσής της να σέβεται τις θρησκευτικές παραδόσεις και τη διαφορετική ιστορία που συνέβαλε στην Τουρκική Δημοκρατία και να διασφαλίσει ότι παραμένει προσβάσιμη σε όλους», αναφέρεται στη σχετική ανακοίνωση.
Τονίζεται ότι «αυτό το εξαιρετικό μνημείο αποτελεί μαρτυρία της θρησκευτική έκφρασης και της καλλιτεχνικής και τεχνική ιδιοφυΐας, που αντικατοπτρίζεται στην πλούσια και περίπλοκη ιστορία της 1.500 χρόνων. Επιπλέον, το καθεστώς του μνημείου ως μουσείου έχει επιτρέψει σε άτομα από όλο τον κόσμο να έχουν πρόσβαση σε αυτό και να προβληματιστούν σχετικά με αυτό το υπέροχο επίτευγμα.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες αντιμετωπίζουν μια τυχόν αλλαγή στο καθεστώς της Αγίας Σοφίας ως υπονόμευση της κληρονομιάς αυτού του εξαιρετικού κτίσματος και της αξεπέραστης ικανότητάς του – που είναι τόσο σπάνια στον σύγχρονο κόσμο- να υπηρετεί την ανθρωπότητα ως μια τόσο αναγκαία γέφυρα μεταξύ ανθρώπων διαφορετικών παραδόσεων και πολιτισμών. Επιδίωξή μας είναι να συνεχίσουμε να εργαζόμαστε με την τουρκική κυβέρνηση σε μια ευρεία γκάμα θεμάτων αμοιβαίου ενδιαφέροντος, μεταξύ των οποίων και η διατήρηση θρησκευτικών και πολιτιστικών μνημείων». Ο Αμερικανός πρέσβης, αρμόδιος για τις διεθνείς θρησκευτικές ελευθερίες, Σαμ Μπράουνμπακ, σε ανάρτησή του στο Twitter έχει τονίσει την τεράστια πνευματική και πολιτιστική σημασία που έχει η Αγία Σοφία για δισεκατομμύρια πιστούς διαφορετικών θρησκειών σε όλο τον κόσμο.
Απάντηση Άγκυρας σε Πομπέο: Η Αγία Σοφία είναι ιδιοκτησία της Τουρκίας
Την έκπληξή της εξέφρασε η Άγκυρα για τις αναφορές του υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ Μάικ Πομπέο, σε ό,τι αφορά το καθεστώς της Αγίας Σοφίας.
Σε δήλωσή του, ο εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών της Τουρκίας Χαμί Ακσόι δήλωσε ότι η κυβέρνηση της χώρας έχει λάβει μέτρα για να προστατεύσει τη θρησκευτική ελευθερία και την ελευθερία των πεποιθήσεων, σημειώνοντας πως οι ελευθερίες αυτές είναι εγγυημένες από το τουρκικό σύνταγμα και τους νόμους, για όλους τους πολίτες χωρίς καμία διάκριση.
Ο κ. Ακσόι σημείωσε πως η Αγία Σοφία είναι ιδιοκτησία της Τουρκίας, όπως όλα τα πολιτιστικά περιουσιακά στοιχεία που βρίσκονται στη χώρα, κάνοντας λόγο για εσωτερικό ζήτημα, στο πλαίσιο των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Άγκυρας.
Η ανακοίνωση του τουρκικού ΥΠΕΞ
«Το δελτίο Τύπου που εξέδωσε το υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ σχετικά με το καθεστώς της Αγίας Σοφίας μας προκάλεσε έκπληξη.
Η κυβέρνησή μας έλαβε σιωπηλά επαναστατικά μέτρα για να προστατεύσει την ελευθερία της θρησκείας και των πεποιθήσεων, που είναι εγγυημένη από το σύνταγμα και τους νόμους μας, για όλους τους πολίτες μας χωρίς καμία διάκριση.
Σε αυτό το πλαίσιο, προστατεύουμε σχολαστικά όλες τις πολιτιστικές ιδιοκτησίες που κατέχουμε χωρίς καμία διάκριση, συμπεριλαμβανομένης της Αγίας Σοφίας, στο πλαίσιο της παράδοσης της ανεκτικότητας που απορρέει από τον πολιτισμό και την ιστορία μας.
Η Τουρκία φρόντιζε ευλαβικά την ιστορική, πολιτιστική και πνευματική αξία της Αγίας Σοφίας από την κατάκτησή της.
Σε αυτήν την περίπτωση, υπενθυμίζουμε και πάλι μια πραγματικότητα που πρέπει να επαναλαμβάνουμε συνεχώς. Η Αγία Σοφία είναι ιδιοκτησία της Τουρκίας, όπως όλα τα πολιτιστικά περιουσιακά στοιχεία που βρίσκονται στη γη μας.
Κάθε είδους κίνηση επίδειξης ισχύος σχετικά με την Αγία Σοφία είναι επίσης ένα ζήτημα που αφορά τις εσωτερικές μας υποθέσεις στο πλαίσιο πάντα των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Τουρκίας.
Φυσικά όλοι είναι ελεύθεροι να εκφράσουν τη γνώμη τους. Ωστόσο, δεν είναι αποδεκτό το να μιλά κανείς για κυριαρχικά δικαιώματα χρησιμοποιώντας μια γλώσσα «προειδοποιήσεων και επιβολής»».
Μήνυμα Βαρθολομαίου για Αγία Σοφία
Μήνυμα έστειλε ο Οικουμενικός Πατριάρχης. Βαρθολομαίος, τονίζοντας ότι μία τέτοια απόφαση «θα στρέψει εκατομμύρια χριστιανούς σε όλο τον κόσμο εναντίον του Ισλάμ». Ο Οικουμενικός Πατριάρχης, κατά τη Θεία Λειτουργία στον Ιερό Ναό Αγίων Αποστόλων στο Φερέκιοϊ, είπε ότι «η Αγία Σοφία ανήκει στην ανθρωπότητα». Ανέφερε ότι «το έτος 2016 αποστείλαμε Γράμμα εις τον τότε Διευθυντή Θρησκευτικών Υποθέσεων και εκφράσαμε την ανησυχία μας για την αλλαγή του καθεστώτος της Αγίας Σοφίας. Δεν θα πρέπει αυτός ο Ναός να γίνει αιτία συγκρούσεων μεταξύ των δύο λαών. Δεν ανήκει μόνο σε αυτόν που κατέχει το μνημείο, αλλά και σε ολόκληρη την ανθρωπότητα. Και ο τουρκικός λαός έχει την ευθύνη της ανάδειξης αυτής της οικουμενικότητας του μνημείου». Και πρόσθεσε: «Η Αγία Σοφία ως μουσείο αποτελεί τόπο και σύμβολο συναντήσεως, αλληλεγγύης και αλληλοκατανοήσεως Χριστιανισμού και Ισλάμ. Η τυχόν μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τέμενος θα στρέψει εκατομμύρια χριστιανών σε όλο τον κόσμο εναντίον του Ισλάμ. Το ζητούμενο, όμως, είναι η ενότητα».
