Σύμφωνα με τα στοιχεία που δημοσίευσε πρόσφατα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ο Δείκτης Οικονομικού Κλίματος (Economic Sentiment Indicator, ESI) στην Ελλάδα έχει σχεδόν πλήρως ανακτήσει τις απώλειες που κατέγραψε, κατά τη διάρκεια του προηγούμενου έτους, καθώς διαμορφώθηκε στις 111,2 μονάδες έναντι 91,1 μονάδων, τον Ιούλιο του 2020 και 108,7 μονάδων, τον προηγούμενο μήνα.
Όπως επισημαίνει το εβδομαδιαίο δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων που έδωσε σήμερα στη δημοσιότητα η Alpha Bank, πρόκειται για την υψηλότερη επίδοση του δείκτη από τον Φεβρουάριο του 2020 (113,4 μονάδες), πριν την έναρξη πανδημικής κρίσης στη χώρα μας, που με τη σειρά της ήταν η υψηλότερη τιμή που είχε καταγραφεί την τελευταία εικοσαετία (Δεκέμβριος του 2000: 116,2 μονάδες).
Από τους επιμέρους δείκτες επιχειρηματικών προσδοκιών που συνθέτουν το δείκτη ESI, τη μεγαλύτερη βελτίωση σε σύγκριση με τον περυσινό Ιούλιο έχουν σημειώσει οι κατασκευές και ακολουθούν οι υπηρεσίες, το λιανικό εμπόριο και η βιομηχανία. Αντίθετα, η καταναλωτική εμπιστοσύνη, αν και έχει ανακάμψει σε ένα βαθμό από τον Νοέμβριο του 2020 -μήνας κατά τον οποίο σημειώθηκε η χαμηλότερη τιμή από το ξέσπασμα της πανδημικής κρίσης και μετά (-48,3 μονάδες)- παραμένει σε αρκετά χαμηλότερο επίπεδο (-32,9 μονάδες, τον Ιούλιο του 2021), από το αντίστοιχο του Φεβρουαρίου του 2020 (-4,8 μονάδες).
Δεδομένου ότι ο ESI αποτελεί πρόδρομο δείκτη της οικονομικής δραστηριότητας, οι αναλυτές της Alpha Bank επιχειρούn να αναλύσουn την πορεία του κατά τους τελευταίους μήνες και να αξιολογήσουn, βάσει αυτής, ποιες είναι οι προοπτικές εξέλιξης του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (ΑΕΠ) της Ελλάδας, στο επόμενο χρονικό διάστημα.
Ως εκ τούτου, όπως αναφέρεται:
«- Προσδιορίζουμε σε ποιά φάση του οικονομικού κύκλου βρίσκεται ο δείκτης ESI, σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία.
– Εξετάζουμε τη διαχρονική σχέση μεταξύ του Δείκτη Οικονομικού Κλίματος και της μεταβολής του ΑΕΠ.
– Αναλύουμε την πορεία ανάκαμψης του δείκτη ESI, των επιχειρηματικών προσδοκιών κατά κλάδο, καθώς και του δείκτη των Υπευθύνων για τις Προμήθειες στη Μεταποίηση, από το ξέσπασμα της πανδημίας και μετά.
Η εξέταση της διαχρονικής εξέλιξης του Δείκτη Οικονομικού Κλίματος καταδεικνύει πως ο δείκτης αυτός έχει επανέλθει σε φάση επέκτασης κατά το δεύτερο τρίμηνο του έτους και παραμένει σε αυτά τα επίπεδα και τον Ιούλιο, γεγονός που σηματοδοτεί μία σημαντική βελτίωση των προσδοκιών για την πορεία της ελληνικής οικονομίας και την ανάκαμψη της οικονομικής δραστηριότητας, ήδη από το δεύτερο τρίμηνο του τρέχοντος έτους. Ειδικότερα, το ιχνηλατικό (tracer) Γράφημα 1 απεικονίζει τη φάση του κύκλου και την κυκλική κίνηση του δείκτη μεταξύ των τεσσάρων τεταρτημόριων που αντιστοιχούν σε διαφορετικές φάσεις του οικονομικού κύκλου, για το χρονικό διάστημα από τον Ιανουάριο του 2009 έως τον Ιούλιο του 2021. Οι φάσεις αυτές μπορούν να χαρακτηριστούν ως εξής: άνω του μέσου και σε αύξουσα πορεία (φάση επέκτασης, άνω δεξιά), άνω του μέσου και σε καθοδική πορεία (άνω αριστερά), κάτω του μέσου και σε καθοδική πορεία (φάση συρρίκνωσης, κάτω αριστερά) και κάτω του μέσου και σε ανοδική πορεία (κάτω δεξιά). Η χρονοσειρά της τάσης (H-P filter, βλ. σημείωση, Γράφημα 1), η οποία αφαιρεί τις βραχυχρόνιες διακυμάνσεις του δείκτη, απεικονίζεται στον κάθετο άξονα έναντι των μηνιαίων μεταβολών της, οι οποίες μετρούνται στον οριζόντιο άξονα. Με τον τρόπο αυτό καταδεικνύεται εάν και κατά πόσο ο δείκτης κινείται πάνω ή κάτω από το μακροχρόνιο μέσο και εάν και κατά πόσο η βραχυχρόνια κίνησή του είναι ανοδική ή καθοδική.
Ο Δείκτης Οικονομικού Κλίματος φαίνεται να κινείται σε επίπεδα άνω του μακροχρόνιου μέσου της τάσης, καθώς επίσης και να βρίσκεται σε ανοδική πορεία τον Ιούλιο του 2021, παραμένοντας σε φάση επέκτασης, για τέταρτο συνεχόμενο μήνα, προεξοφλώντας τη σταδιακή ανάκαμψη της οικονομικής δραστηριότητας και την ανάκτηση της εμπιστοσύνης. Επιπρόσθετα, κατά την έναρξη της πανδημίας και των μέτρων περιορισμού τον Μάρτιο του 2020, ο δείκτης ESI βρισκόταν άνω του μέσου και σε φθίνουσα πορεία, ενώ, μέχρι και τον Οκτώβριο του 2020, παρέμεινε σε φάση συρρίκνωσης (κάτω του μέσου και σε καθοδική πορεία), συμβαδίζοντας σε μεγάλο βαθμό με τη μεγάλη πτώση του ΑΕΠ την περίοδο αυτή (Q2 2020: -13,9%, Q3 2020: -10%, σε ετήσια βάση). Κατά την περίοδο του δεύτερου κύματος της πανδημίας και του δεύτερου lockdown (Νοέμβριος 2020-Μάρτιος 2021), ο Δείκτης Οικονομικού Κλίματος παρέμεινε κάτω του μέσου αλλά σε ανοδική πορεία, συμβαδίζοντας με αρνητικούς, αλλά ηπιότερους του αναμενομένου, ετήσιους ρυθμούς μεγέθυνσης (Q4 2020: -6,9%, Q1 2021: -2,3%).
Συνοψίζοντας, η πορεία του Δείκτη Οικονομικού Κλίματος κατά το δεύτερο τρίμηνο του έτους, η οποία συνεχίζεται και τον μήνα Ιούλιο, αντανακλά τις βελτιωμένες προσδοκίες για την πορεία της οικονομίας και αποτελεί πρόδρομο δείκτη της σταδιακής ανάκαμψης της οικονομικής δραστηριότητας, αντισταθμίζοντας σε μεγάλο βαθμό τις αρνητικές επιπτώσεις της πανδημίας και των μέτρων περιορισμού που ακολούθησαν. Η ιδιότητα του Δείκτη Οικονομικού Κλίματος να “υποδεικνύει” την εξέλιξη της οικονομικής δραστηριότητας αποτυπώνεται και στο Γράφημα 2, το οποίο οπτικοποιεί τη θετική σχέση που υπάρχει μεταξύ ρυθμού μεγέθυνσης και οικονομικού κλίματος, χρησιμοποιώντας ιστορικά δεδομένα από το 2011 μέχρι σήμερα. Όπως φαίνεται και στο γράφημα, υπάρχει μία ξεκάθαρη θετική σχέση ανάμεσα στον ετήσιο ρυθμό μεγέθυνσης του ΑΕΠ και στο δείκτη ESI, γεγονός που συνηγορεί στην άποψη πως οι σημαντικά βελτιωμένες επιδόσεις του οικονομικού κλίματος, κατά το δεύτερο τρίμηνο του έτους αλλά και τον Ιούλιο, προεξοφλούν μία ισχυρή ανάκαμψη της οικονομικής δραστηριότητας.
Σύμφωνα με τα αναλυτικά στοιχεία του ΙΟΒΕ, όλοι οι δείκτες των επιμέρους κλάδων οικονομικής δραστηριότητας κατέγραψαν σημαντικές απώλειες, μεταξύ του Φεβρουαρίου του 2020 και του Ιουνίου του ίδιου έτους, όταν ο δείκτης ESI σημείωσε τη χαμηλότερη τιμή του από τον Σεπτέμβριο του 2015.
Ειδικά οι υπηρεσίες σημείωσαν τη μεγαλύτερη πτώση -περί τις 65 μονάδες- κατά το εν λόγω χρονικό διάστημα, σε σύγκριση με τους υπόλοιπους κλάδους. Ωστόσο, όπως παρατηρείται στο γράφημα, τον Ιούλιο του 2021 οι επιχειρηματικές προσδοκίες είτε ανέκαμψαν σε σημαντικό βαθμό σε σύγκριση με την προπανδημική περίοδο, είτε επανήλθαν στο ίδιο επίπεδο, ή ακόμα και το ξεπερέρασαν σε κάποιες περιπτώσεις. Συγκεκριμένα, στη βιομηχανία ο δείκτης επιχειρηματικών προσδοκιών ανήλθε, τον Ιούλιο του 2021, σε 112,3 μονάδες, έναντι 111,3 μονάδων, τον Φεβρουάριο του 2020 και 82,3 μονάδων, τον Ιούνιο του 2020. Ο αντίστοιχος δείκτης των υπηρεσιών υπερέβη, το φετινό Ιούλιο, την τιμή του Φεβρουαρίου του 2020 κατά 8,7 μονάδες, ενώ ο δείκτης επιχειρηματικών προσδοκιών στο λιανικό εμπόριο είχε καλύψει, τον ίδιο μήνα, περίπου κατά το ήμισυ τις απώλειες που καταγράφηκαν, στο τετράμηνο Φεβρουαρίου-Ιουνίου 2020. Η άνοδος των επιχειρηματικών προσδοκιών στις κατασκευές ήταν ραγδαία με το δείκτη να έχει διαμορφωθεί, τον Ιούλιο του 2021, στις 148,6 μονάδες, την υψηλότερη επίδοση που έχει σημειωθεί από τον Απρίλιο του 2000 (154,6 μονάδες).
Παράλληλα, ο δείκτης των Υπευθύνων για τις Προμήθειες στη Μεταποίηση (Purchasing Managers’ Index, PMI), ο οποίος βρισκόταν, στο διάστημα Ιουνίου 2017-Φεβρουαρίου 2020, σταθερά πάνω από τις 50 μονάδες (κόκκινη διακεκομμένη γραμμή, Γράφημα 3β), γεγονός που καταδεικνύει ότι ο κλάδος βρισκόταν σε φάση επέκτασης, σημείωσε σημαντική πτώση, κατά τους πρώτους μήνες της πανδημίας, φθάνοντας, τον Απρίλιο του 2020, μόλις στις 29,5 μονάδες. Στη συνέχεια, ο PMI ανέκαμψε -με εξαίρεση το τελευταίο τρίμηνο του 2020, δηλαδή κατά τη διάρκεια του δεύτερου lockdown, όταν σημειώθηκε εκ νέου σημαντική μείωση- ανερχόμενος, τον Ιούνιο του 2021, στις 58,6 μονάδες, την υψηλότερη τιμή των τελευταίων 21 ετών. Μικρή πτώση σημειώθηκε, τον Ιούλιο, με το δείκτη PMI να έχει διαμορφωθεί στις 57,4 μονάδες και τις λειτουργικές συνθήκες στον κλάδο της μεταποίησης να εξακολουθούν να βελτιώνονται. Τον εν λόγω μήνα, οι νέες παραγγελίες αυξήθηκαν, λόγω της επανεκκίνησης τόσο της εγχώριας οικονομίας, όσο και των οικονομιών που αποτελούν τους βασικούς προορισμούς των εξαγωγών του ελληνικού μεταποιητικού τομέα. Αξίζει να σημειωθεί ότι, κατά το χρονικό διάστημα Ιανουαρίου-Ιουνίου 2021, οι εξαγωγές αγαθών αυξήθηκαν κατά 25,6% σε ετήσια βάση, ενώ, το αντίστοιχο περυσινό εξάμηνο, είχαν σημειώσει ετήσια πτώση ύψους 12,1% (στοιχεία ΕΛΣΤΑΤ). Εξ αυτών, άνω του 80% αφορά εξαγωγές βιομηχανικών προϊόντων (Δελτίο Εξελίξεων στη Βιομηχανία, Ελληνική Παραγωγή, με την επιστημονική επιμέλεια του ΙΟΒΕ, Ιούλιος 2021)”.