Τον δικό της ρόλο, κρίσιμο, αλλά και αρκετά επικίνδυνο, όσον αφορά στην οικονομία της, παίζει η Τουρκία, στον πόλεμο Ρωσίας και Ουκρανίας.
Πληροφορίες αναφέρουν ότι η Τουρκία από την πρώτη στιγμή του πολέμου, έχει γίνει το καταφύγιο των Ρώσων ολιγαρχών, που είτε έψαχναν έδρα για τις επιχειρήσεις τους, είτε για τα ακριβά τους πλεούμενα, είτε για τις καταθέσεις τους.
Δεδομένου ότι η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία οδήγησε σε σειρά κυρώσεων της Δύσης στη Μόσχα, τουλάχιστον ένας ολιγάρχης και χιλιάδες ακόμη Ρώσοι μετέβησαν στην Τουρκία, η οποία θεωρείται ασφαλές μέρος για να μείνουν, να επενδύσουν και να διατηρήσουν τα περιουσιακά τους στοιχεία.
Ωστόσο, σύμφωνα με δημοσίευμα του Reuters, το γεγονός πως η Άγκυρα λειτουργεί ως «ασφαλές καταφύγιο» για ρώσους ολιγάρχες εγκυμονεί κινδύνους για την κυβέρνηση, τις τράπεζες και τις επιχειρήσεις της Τουρκίας οι οποίες θα μπορούσαν να έρθουν αντιμέτωπες με σκληρές αποφάσεις και ποινές, εάν οι ΗΠΑ και άλλες χώρες εντείνουν την πίεση στη Μόσχα, υιοθετώντας ευρύτερες «δευτερεύουσες» κυρώσεις.
Η Τουρκία έχει δηλώσει ότι η απόφαση του Βλαντιμίρ Πούτιν να εισβάλει στην Ουκρανία είναι απαράδεκτη, ωστόσο αντιτίθεται στις κυρώσεις και δεν τις υιοθετεί.
Η οικονομία της Τουρκίας, η οποία έχει ήδη πληγεί από νομισματική κρίση και τον αυξανόμενο πληθωρισμό, βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στο πετρέλαιο, το φυσικό αέριο, το εμπόριο και τον τουρισμό από τη Ρωσία.
Περίπου 14.000 Ρώσοι φέρεται να έχουν αφιχθεί στην Τουρκία από την έναρξη του πολέμου στις 24 Φεβρουαρίου, πολλοί από τους οποίους είχαν μαζί τους μετρητά λόγω των φραγμών στις αμερικανικές πιστωτικές κάρτες.
Ο Ρόμαν Αμπράμοβιτς, ένας από τους πολλούς ρώσους ολιγάρχες που περιλαμβάνονται στη «μαύρη λίστα» της Δύσης, έχει επίσης επισκεφθεί την Τουρκία και δύο από τα σούπερ γιοτ του συνολικής αξίας 1,2 δισεκατομμυρίων δολαρίων ελλιμενίστηκαν σε τουρκικά θέρετρα την περασμένη εβδομάδα. Οι ολιγάρχες θα μπορούσαν να επενδύσουν περισσότερα, δήλωσαν στο Reuters πηγές με γνώση του ζητήματος.
Ο τούρκος υπουργός Εξωτερικών, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, δήλωσε το Σάββατο ότι οι Ρώσοι ολιγάρχες και οι πολίτες είναι ευπρόσδεκτοι στη χώρα και μπορούν να πραγματοποιήσουν δραστηριότητες στην Τουρκία σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο.
Μπορεί να έχει διάρκεια το ασφαλές καταφύγιο;
Οι δυτικές κυβερνήσεις έχουν ήδη κατασχέσει τα περιουσιακά στοιχεία ολιγαρχών, έχουν παγώσει τα αποθεματικά της Ρωσίας και την έχουν εκδιώξει από το τραπεζικό σύστημα SWIFT, ενώ και θα μπορούσαν να πιέσουν την Άγκυρα να κλείσει τα «παραθυράκια». Σύμφωνα με το Reuters, η Δύση θα μπορούσε να επιβάλει δευτερεύουσες κυρώσεις σε όσους συναλλάσσονται με τον κύριο στόχο, τη Ρωσία.
«Εάν η ανθρωπιστική τραγωδία συνεχιστεί και ο Πούτιν δεν δείξει πρόθεση να υποχωρήσει, νομίζω ότι οι δευτερεύουσες κυρώσεις είναι αναπόφευκτες» δήλωσε ο Χακάν Ακμπάς, ιδρυτικός εταίρος της Στρατηγικής Συμβουλευτικής Υπηρεσίας με έδρα την Κωνσταντινούπολη. Η Δύση θα δώσει μεγαλύτερη προσοχή σε οποιεσδήποτε πιθανές χώρες «παραθυράκια», ώστε να μην γίνουν ασφαλή καταφύγια» είπε και πρόσθεσε: «
Τα χέρια της Άγκυρας θα ήταν δεμένα και θα έπρεπε αναπόφευκτα να κρατήσει μια πιο σκληρή στάση εναντίον της Ρωσίας».
Αυτό θα μπορούσε να προκαλέσει αναταράξεις σε τουρκικές τράπεζες και εταιρείες που συναλλάσσονται με Ρώσους πελάτες ή δραστηριοποιούνται στο εξωτερικό. Το 2020, το υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ επέβαλε δευτερεύουσες κυρώσεις στην Αμυντική Βιομηχανία της Τουρκίας, στον επικεφαλής της και σε άλλα πρόσωπα σχετικά με την αγορά από την Άγκυρα ρωσικών πυραύλων S-400.
Ωστόσο, δεδομένων των προσπαθειών της Τουρκίας να μεσολαβήσει μεταξύ Μόσχας και Κιέβου, η Άγκυρα θα μπορούσε να αποφύγει τα διασταυρούμενα πυρά των κυρώσεων. Σημειώνεται πως ένας ακόμη γύρος ειρηνευτικών συνομιλιών πρόκειται να πραγματοποιηθεί στην Κωνσταντινούπολη αυτή την εβδομάδα.
Πώς προετοιμάζονται τράπεζες και επιχειρήσεις;
Αντιμέτωπες με «πλημμύρα» ρώσων πελατών, οι τουρκικές τράπεζες ενίσχυσαν τους ελέγχους συμμόρφωσης υπό τον φόβο της παράβασης των κυρώσεων.
Αυτό έχει απογοητεύσει ορισμένους Ρώσους. Ωστόσο, αντανακλά την επιφυλακτικότητα σε ολόκληρο τον τομέα των τραπεζών, που επιδιώκει να αποφύγει την επανάληψη της υπόθεσης Halkbank, η οποία κατηγορείται ότι βοήθησε το Ιράν να αποφύγει τις κυρώσεις των ΗΠΑ.
Η τουρκική ρυθμιστική αρχή τραπεζών BDDK δήλωσε ότι δεν έχει δώσει οδηγίες για περιορισμό των πολιτών οποιασδήποτε χώρας. Ωστόσο, ανώτερη τραπεζική πηγή ανέφερε ότι οι κυρώσεις «εκλαμβάνονται ως νέος κίνδυνος» και το θέμα έχει συζητηθεί πολλές φορές από τότε που ξεκίνησε ο πόλεμος.
Σύμφωνα με τον Ακμπάς, μεγάλες τουρκικές εταιρείες και όμιλοι διαθέτουν περισσότερα από 10 δισεκατομμύρια δολάρια σε περιουσιακά στοιχεία στη Ρωσία και η Μόσχα τις πιέζει τώρα να συνεχίσουν τις δραστηριότητές τους και να πληρώσουν εργαζομένους ή να κινδυνεύσουν να χρεοκοπήσουν.
Ωστόσο, πολλές εταιρείες δραστηριοποιούνται πολύ περισσότερο στη Δύση και ίσως χρειαστεί να πάρουν μια απόφαση, εάν θα εγκαταλείψουν τη Ρωσία, όπως έχουν κάνει πολλές μεγάλες αμερικανικές και ευρωπαϊκές μάρκες.
Οποιεσδήποτε συνέπειες κυρώσεων θα μπορούσαν να βλάψουν περαιτέρω τη φήμη της Τουρκίας στους ξένους επενδυτές μετά από χρόνια ανορθόδοξης νομισματικής πολιτικής.
