Θα απορροφήσουμε 9 δισ. λιγότερα σε σχέση με την περασμένη 5ετία
Ένα από τα μεγαλύτερα αναπτυξιακά εργαλεία, που είχε στα χέρια της η χώρα μας χωρίς να το αξιοποιεί όπως έπρεπε, κινδυνεύει να συρρικνωθεί σε αυτές τις ιδιαίτερα δύσκολες συγκυρίες ύφεσης και ανεργίας.
Πρόκειται για το ΕΣΠΑ, που σύμφωνα με τους τελευταίους υπολογισμούς που υπάρχουν διαθέσιμοι στο Υπουργείο Οικονομικών, κινδυνεύει να περιοριστεί στα 11,5 δισ. ευρώ για την περίοδο 2014-2020. Δηλαδή οι πόροι του Ταμείου Συνοχής, που είναι το βασικό εργαλείο για τις περιφερειακές οικονομίες, μπορεί να μειωθούν κατά 9 δισ. σε σχέση με την περίοδο 2007-2013 που ήταν 20 δισ. Βέβαια, εάν θέλει κάποιος να κάνει το συνήγορο του διαβόλου, μπορεί να επισημάνει ότι από το αρχικό ποσό η απορροφητικότητα είναι τόσο χαμηλή που σχεδόν τα 15 δισεκατομμύρια έχουν μείνει στο ράφι.
Το ζητούμενο βέβαια είναι ότι σε μία περίοδο που γίνεται λόγος από τα ευρωπαϊκά όργανα για πολιτικές ανάπτυξης απέναντι στη λιτότητα, ενδεχόμενη μείωση των πόρων για τη χώρα μας δημιουργεί επιπρόσθετα προβλήματα. Γιατί ανάπτυξη χωρίς χρήματα δεν γίνεται.
Ο λόγος της μείωσης των πόρων είναι τόσο ουσιαστικοί, όσο και τυπικοί.Τυπικά η βάση για τη μείωση των ενισχύσεων που δέχεται μία χώρα είναι η Αύξηση του Ακαθάριστου Εθνικού Εισοδήματος, που βγάζει μέρος ή το σύνολο των περιφερειών ενός κράτους μέλους από το στόχο 1 της πολιτικής συνοχής, δηλαδή να χρηματοδοτηθεί σε ποσοστό έως και 75%.
Με δεδομένο ότι η Ελλάδα σε αυτό το δείκτη μετριέται με βάση την τριετία 2008-2010 και εν αναμονή των οριστικών στοιχείων το Σεπτέμβριο, το ΑΕΕ διαμορφώνεται με βάση τις εκτιμήσεις που υπάρχουν αυτή τη στιγμή σε 89,6% κοντά στο όριο, βάσει του οποίου μπορεί να στερηθεί τους πόρους.
Aναθεωρημένα στοιχεία
Επίσης, πριν από λίγο καιρό, η ΕΛΣΤΑΤ έστειλε αναθεωρημένα στοιχεία για το περιφερειακό ΑΕΠ που δείχνουν (αναδρομικά) ανεπτυγμένες μία σειρά από περιφέρειες, μεγαλώνοντας πάρα πολύ το πρόβλημα. Με την αναθεώρηση (ενός μεγέθους που δεν προκύπτει από μετρήσεις αλλά από υπολογισμούς βάσει υποδείγματος), εκτός από την «ανεπτυγμένη» Αττική, βγήκαν και οι περιφέρειες του Νοτίου Αιγαίου, της Στερεάς Ελλάδας, της Κρήτης και των Ιονίων Νήσων.
Πρόσθετα προβλήματα στις ευρωπαϊκές υπηρεσίες δημιουργεί η απορροφητικότητα των προγραμμάτων του ΕΣΠΑ. Αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα είναι πάνω από το μέσο ευρωπαϊκό όρο, αλλά αυτό δεν είναι αρκετό για μια χώρα σε κρίση. Τα επίσημα στοιχεία κατατάσσουν την Ελλάδα στην απορρόφηση από τα προγράμματα ΕΣΠΑ στην 7η θέση από τους 27 και συνολικά μαζί με τον κοινωνικό ταμείο στην 9η θέση, δηλαδή πάνω από το μέσο όρο.
Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, μέχρι το τέλος του έτους, η Ελλάδα απορρόφησε το 35% των κονδυλίων της πολιτικής συνοχής, ύψους 20,4 δισ. ευρώ, που είναι διαθέσιμα για την περίοδο 2007-2013. Το ποσοστό αυτό υπερβαίνει το μέσο ποσοστό της ΕΕ που ανέρχεται σε 33,5%. Στην περίπτωση του ΕΣΠΑ, η επίδοση της Ελλάδας είναι 39,6% έναντι μέσου ποσοστού 34,6%, όσον αφορά το Ταμείο Συνοχής, η ελληνική επίδοση είναι 29,2%, ποσοστό που υπερβαίνει ελαφρά τον μέσο όρο της ΕΕ που ανέρχεται σε 28,5%. Στην περίπτωση του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου, απορροφήθηκε το 24,4% της επιχορήγησης για την Ελλάδα έναντι μέσου ποσοστού 27% για την ΕΕ.
Όσον αφορά την περίοδο προγραμματισμού 2000-2006, δεν έχουν ακόμη ολοκληρωθεί 8724 έργα, με κίνδυνο να ανακτηθεί μέγιστο ποσό περίπου 3 δισ. ευρώ από πληρωμές για όλα τα έργα. Μια πρώτη ομάδα έργων (περίπου το ήμισυ του συνολικού αριθμού) χρειάζεται να ολοκληρωθεί μέχρι τα τέλη Σεπτεμβρίου 2012, ενώ μια δεύτερη ομάδα προβλέπεται να ολοκληρωθεί μέχρι τα τέλη Μαρτίου 2013 (ανάλογα με τα σχετικά επιχειρησιακά προγράμματα). Το συνολικό ποσό εθνικής χρηματοδότησης, που απαιτείται ακόμη για την ολοκλήρωση των ημιτελών έργων, εκτιμάται περίπου σε 230 εκατ. ευρώ.
Tαμείο συνοχής
Όσον αφορά τα υπό εκτέλεση έργα του Ταμείου Συνοχής, μένουν να ολοκληρωθούν 35 έργα εντός των προθεσμιών.
Για την ολοκλήρωση όλων αυτών των έργων, πρέπει να διασφαλιστεί στον κρατικό προϋπολογισμό για την εθνική συμμετοχή συνολικό ποσό 1,2 δισ. ευρώ, από το οποίο ποσό 607 εκατ. ευρώ αφορά έργα των οποίων η λήξη τοποθετείται το 2011 και το 2012. Τα σημαντικότερα έργα από πλευράς μεγέθους και επιπτώσεων είναι οι παραχωρήσεις αυτοκινητοδρόμων. Τα έργα διαχείρισης στερεών αποβλήτων μπορούν επίσης να συμβάλλουν σημαντικά στην ποιότητα ζωής των πολιτών και στην ανάπτυξη ειδικών οικονομικών δραστηριοτήτων.
Είναι ενδεικτικό ότι πέντε παραχωρήσεις αυτοκινητοδρόμων (1.400 χλμ. διευρωπαϊκού δικτύου) αντιστοιχούν σε δαπάνη 3,2 δισ. ευρώ για την Ελλάδα και την ΕΕ. Οι εργασίες κατασκευής έχουν διακοπεί σε 4 έργα λόγω της οικονομικής κρίσης. Η ολοκλήρωση των έργων αυτών θα σήμαινε σύμφωνα με εκτιμήσεις 30.000 άμεσες και έμμεσες θέσεις απασχόλησης και θα συνέβαλε στην τόνωση των επενδύσεων και της απασχόλησης που είναι τόσο απαραίτητη.
Διοχέτευση με στοχευμένες κατευθύνσεις
Στην Κομισιόν αρχίζει και αναπτύσσεται μια άποψη για τη δημιουργία ενός νέου τύπου ΕΣΠΑ που θα διοχετεύει τα κονδύλια σε συγκεκριμένες και στοχευμένες κατευθύνσεις. Δηλαδή να επικεντρωθεί το ΕΣΠΑ σε μεγάλες αναπτυξιακές πρωτοβουλίες, που μπορεί να δημιουργήσουν θέσεις εργασίας αντί να παρέχονται πόροι σε μικρά και μικρότερα έργα.
Τέτοιες πρωτοβουλίες θα μπορούσαν να είναι η επανεκκίνηση των μεγάλων οδικών αξόνων, η αναβάθμιση του λιμένα της Θεσσαλονίκης, η αναβάθμιση του κέντρου της Αθήνας, οι εγκαταστάσεις διαχείρισης απορριμάτων, ακόμα και δημιουργία του Εθνικού Κτηματολογίου. Οι πιο βασικές ιδέες της επιτροπής περιλαμβάνουν:
– Εστίαση των πόρων σε μικρό αριθμό προτεραιοτήτων στο πλαίσιο της στρατηγικής Ευρώπη 2020.
– Δημιουργία αποθεματικού επίδοσης για την ανταμοιβή των καλύτερων αποδόσεων, ώστε να χρησιμοποιείται ως μπόνους για τα κράτη μέλη που πετυχαίνουν ή ξεπερνούν τους στόχους τους.
– Οι πληρωμές υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις, που θα μπορούν να σχετίζονται με την εφαρμογή.
των βελτιώσεων στη δημόσια διοίκηση ή των αλλαγών στην εθνική δικαιοσύνη.
