Σαρωτικές αλλαγές στην αγορά του «πλαστικού» χρήματος έχει επιφέρει η κρίση που πλήττει την ελληνική οικονομία από το 2009 έως σήμερα.
Η μείωση των εισοδημάτων οδήγησε σε χαμηλότερα επίπεδα τις δαπάνες των νοικοκυριών και σε ιστορικό υψηλό τις επισφάλειες στην καταναλωτική πίστη, επιδρώντας καταλυτικά στα μεγέθη του τομέα των πιστωτικών καρτών, που έχει συρρικνωθεί σχεδόν κατά 50% από τα υψηλά του 2008.
Στον αντίποδα, έχει ενισχυθεί η χρήση των χρεωστικών καρτών, ο αριθμός των οποίων αυξάνεται συνεχώς, ενώ ανοδικά κινείται και η καταναλωτική δαπάνη στα σημεία πώλησης, η οποία υπολογίζεται ότι έχει καταγράψει άνοδο μεγαλύτερη του 50% μέσα στην τελευταία πενταετία.
Οι παραπάνω τάσεις είναι απόρροια από τη μία πλευρά της ύφεσης και από την άλλη της στρατηγικής παροχής κινήτρων που ακολουθούν οι τράπεζες για τη χρήση ηλεκτρονικών μέσων από τους καταναλωτές στις καθημερινές τους συναλλαγές.
Το ξέσπασμα της κρίσης
Όπως επισημαίνει τραπεζικό στέλεχος με εμπειρία στην καταναλωτική πίστη, τη διετία 2008 – 2009, η μείωση του αριθμού των καρτών ήταν αποτέλεσμα κατά κύριο λόγο του «νοικοκυρέματος» που επεδίωξαν τα ίδια τα νοικοκυριά, καθώς τα πρώτα σημάδια της κρίσης είχαν ήδη αρχίσει να επιδρούν στην ψυχολογία τους.
Στη συνέχεια όμως η επιδείνωση της κατάστασης στην οικονομία που είχε ως αποτέλεσμα την κατακόρυφη άνοδο των επισφαλειών, ανάγκασε τις τράπεζες να λάβουν δραστικά μέτρα για την αντιμετώπισή τους.
Στο πλαίσιο αυτό, άρχισαν να καταργούν ανενεργές κάρτες και να «τιμωρούν» τους κακοπληρωτές με πάγωμα των «γραμμών» χρηματοδότησης.
Επιπλέον, μείωσαν τα διαθέσιμα πιστωτικά όρια στην πλειονότητα των πελατών τους, τόσο για αγορές, όσο και για αναλήψεις μετρητών, οι οποίες περιορίστηκαν σημαντικά.
Ως αποτέλεσμα, τα υπόλοιπα των πιστωτικών καρτών μειώθηκαν από επίπεδα άνω των 10 δισ. ευρώ στο τέλος του 2008 στα 6,5 δισ. ευρώ τον περασμένο Οκτώβριο, καταγράφοντας συνολική πτώση κατά 35%.
Και όλα αυτά σημειώθηκαν σε μία περίοδο που τα προγράμματα επιβράβευσης εκσυγχρονίστηκαν και έγιναν πιο ελκυστικά από ποτέ για τα νοικοκυριά.
Η άνοδος των χρεωστικών
Μεγάλη έμφαση έδωσαν την ίδια περίοδο οι τράπεζες στην διάδοση των χρεωστικών καρτών, οι οποίες δεν έχουν σταματήσει να αυξάνονται τόσο σε επίπεδο αριθμού, όσο και σε επίπεδο καταναλωτικής δαπάνης, παρά την κρίση στην αγορά.
Η ενίσχυση των μεγεθών έχει επιτευχθεί μέσω των κινήτρων που παρέχουν τα πιστωτικά ιδρύματα για τη χρήση τους σε καθημερινές συναλλαγές, αλλά και της ευκολίας που που προσφέρουν στους κατόχους τους κατά την αγορά προϊόντων και υπηρεσιών.
Αντί ο καταναλωτής να επισκεφθεί το ΑΤΜ για να «σηκώσει» χρήματα, μπορεί με τη χρεωστική του κάρτα να πραγματοποιήσει τα ψώνια του με απευθείας χρέωση του λογαριασμού του.
Η υπηρεσία αυτή παρέχεται εντελώς δωρεάν, ενώ, σε αντίθεση με τις πιστωτικές κάρτες, είναι αδύνατον να επιβληθούν τόκοι, καθώς για να πραγματοποιηθεί μια συναλλαγή θα πρέπει να υπάρχει υπόλοιπο στην τράπεζα.
Τα πιστωτικά ιδρύματα με στόχο την αύξηση της χρήσης του συγκεκριμένου μέσου πληρωμών παρέχουν σημαντικά κίνητρα στους πελάτες τους, οι οποίοι μπορούν να πετύχουν καλύτερες τιμές στις καθημερινές αγορές τους.
Οσο πιο πολύ χρησιμοποιείται η χρεωστική κάρτα, τόσο περισσότερο αυξάνεται η ανταμοιβή για τον καταναλωτή, ο οποίος απολαμβάνει αυτόματα μια σειρά από προνόμια, χωρίς να κάνει τίποτε παραπάνω από το να αντικαταστήσει τα μετρητά σε όλες του τις συναλλαγές.
Εξάλλου, «έτρεξαν» και άλλες καμπάνιες, που προσέφεραν ακόμη και επιστροφή μετρητών σε περιπτώσεις αγορών με χρεωστική κάρτα.
Οι τάσεις του 2013
Σύμφωνα με τον κ. Νίκο Καμπανόπουλο, αντιπρόεδρο και Γενικό Διευθυντή της Visa Europe για Ελλάδα, Βουλγαρία και Κύπρο, «η σταθερή πορεία των χρεωστικών καρτών και η ανοδική τάση των προπληρωμένων δείχνουν ότι οι Έλληνες καταναλωτές αναγνωρίζουν όλο και περισσότερο την ευκολία και την ασφάλεια που προσφέρουν οι κάρτες πληρωμών, τόσο στη διαδικασία της αγοράς, που γίνεται πιο γρήγορη και άνετη, όσο και στην παρακολούθηση και τη διαχείριση των οικονομικών τους».
Όπως είπε κατά την παρουσίαση των οικονομικών αποτελεσμάτων του οργανισμού για το 2012, «προτεραιότητα της Visa Europe για την ελληνική αγορά παραμένει η προώθηση των ηλεκτρονικών πληρωμών ακόμα και για συναλλαγές χαμηλής αξίας, αλλά και ως ένα σημαντικό όπλο στην καταπολέμηση της παραοικονομίας και της φοροδιαφυγής».
Ο κ. Καμπανόπουλος αναμένει για το 2013 τη διάθεση στην ελληνική αγορά υπηρεσιών ανέπαφων πληρωμών και πληρωμών μέσω φορητών συσκευών, γεγονός που θα ενισχύσει περαιτέρω τη χρήση των ηλεκτρονικών πληρωμών έναντι των μετρητών».
