Η πρόταση του Eurogroup για την ενίσχυση της Κύπρου, που απορρίφθηκε χθες από το κοινοβούλιο της Λευκωσίας, δεν θα βοηθήσει την ευρωζώνη να βγει ομαλά από το κύμα των κρίσεων.
Στην πραγματικότητα, γράφει σήμερα ο Martin Wolf στους Financial Times, όλη αυτή η αναταραχή θα έπρεπε να χρησιμεύσει ως μάθημα για το πώς να ΜΗΝ αντιμετωπίζονται προβλήματα χρέους.
Η αναδιάρθρωση των κυπριακών τραπεζών ήταν χωρίς αμφιβολία απαραίτητη, σημειώνει ο αρθρογράφος. Η κυβέρνηση της Λευκωσίας είναι υπερχρεωμένη και υπεύθυνη για έναν τραπεζικό τομέα που είναι υπερβολικά μεγάλος για να διασωθεί.
Η ανακεφαλαιοποίηση δεν μπορεί να γίνει μόνο με τα χρήματα των φορολογουμένων. Χωρίς τη φορολόγηση καταθετών, το πρόγραμμα βοήθειας θα έφτανε τα 17,2 δισεκατομμύρια δολάρια, δηλαδή το 70% του ΑΕΠ. Αυτό θα οδηγούσε το χρέος στο 160% του ΑΕΠ, ένα φορτίο που δεν είναι βιώσιμο.
Υπήρχε εναλλακτική λύση στη φορολόγηση των καταθέσεων; Ναι: η ευρωζώνη θα μπορούσε να κάνει απευθείας την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών αν η τραπεζική ένωση λειτουργούσε. Αυτό δεν συμβαίνει, επειδή οι ισχυρές χώρες δεν θέλουν να βοηθήσουν τραπεζικά συστήματα που χαρακτηρίζονται από κακή διαχείριση, όπως το κυπριακό, το οποίο έχει μετατραπεί σε φορολογικό παράδεισο για το ρωσικό κεφάλαιο. Η τραπεζική ένωση δεν πρόκειται να έρθει προτού διορθωθούν τα παλιά λάθη και συμφωνηθούν νέες διευθετήσεις.
Είναι κλοπή ο φόρος στις καταθέσεις; Όχι. Οι τράπεζες δεν είναι θησαυροφυλάκια. Η υπόσχεσή τους ότι θα επιστρέψουν στους καταθέτες τα χρήματά τους ακέραια, ή με τόκο, εξαρτάται από τη βοήθεια του κράτους. Το πρόβλημα δεν είναι αν επί της αρχής είναι λάθος να πληρώσουν οι καταθέτες, αλλά ποιοι ακριβώς καταθέτες πρέπει να πληρώσουν. Η ιδέα της Ευρώπης ήταν να επιβαρυνθούν όσοι διαθέτουν καταθέσεις άνω των 100.000 ευρώ. Αλλά η ρωσική κυβέρνηση διαφωνεί. Όπως διαφωνεί και η κυβέρνηση της Κύπρου.
Διατυπώθηκε έτσι η πρόταση να φορολογηθούν και οι «ασφαλισμένες» καταθέσεις, κάτι που για τον Martin Wolf ήταν μεγάλο λάθος. Λάθος ήταν και το να μη διαχωριστούν οι τράπεζες, αλλά ο φόρος να ισχύσει για όλες ανεξαιρέτως. Δεν ήταν λάθος όμως το να επιβαρυνθεί μια μερίδα καταθετών. Η ιδέα αυτή μπορεί να μην είναι δημοφιλής, αλλά είναι αναγκαία, τόσο στην Κύπρο όσο και αλλού.
Ο κίνδυνος μιας γενικότερης αναταραχής είναι τώρα ορατός. Λόγω των αδυναμιών της Ευρώπης, η μικρή Κύπρος αποτελεί πηγή ενός μεγάλου κινδύνου. Απειλείται πλέον η επιβίωση της ευρωζώνης. Και αυτό πρέπει να αντιμετωπιστεί άμεσα.
Η Oxford Economics, μια εταιρεία με έδρα στην Αγγλία, υπολογίζει ότι η αβεβαιότητα που έχει προκαλέσει η Κύπρος μπορεί να προκαλέσει στην ευρωζώνη μια ζημιά ύψους 300 δισεκατομμυρίων ευρώ, που ισοδυναμεί στο 3% του ΑΕΠ. Η ζημιά αυτή μπορεί να είναι ακόμη μεγαλύτερη αν υπάρξει πολιτική αναταραχή στην Ελλάδα και την Ιταλία.
Σε δύσκολη θέση βρίσκεται και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Η δέσμευση του Μάριο Ντράγκι να αγοράζει ομόλογα των χωρών της ευρωζώνης που αντιμετωπίζουν δυσκολίες εξαρτάται από τη βούλησή τους να συμφωνήσουν στην οικονομική αναδιάρθρωση και σε άλλους όρους. Η άρνηση της Κύπρου να το κάνει υπονομεύει την αξιοπιστία αυτής της δέσμευσης της ΕΚΤ.
Η κρίση που έχει δημιουργηθεί ενδέχεται να αποδυναμώσει τη Γερμανία στις συζητήσεις για την αναμόρφωση της νομισματικής ένωσης ώστε να μπορεί να αντιμετωπίζει αποτελεσματικότερα τις κρίσεις. Γερμανοί ηγέτες όπως ο συντηρητικός πρόεδρος της Μπούντεσμπανκ Γενς Βάιντμαν εκφράζουν επιφυλάξεις για τη μεταφορά ευθυνών στην ΕΚΤ στο ζήτημα της εποπτείας των τραπεζών. Από χθες, όμως, οι υπέρμαχοι ενός κεντρικού επόπτη των τραπεζών επικαλούνται την Κύπρο ως απόδειξη ότι πρέπει να κινηθούν ταχύτερα.
Ο πρόεδρος του Ευρωκοινοβουλίου Μάρτιν Σουλτς τονίζει ότι χρειάζεται στενότερη εποπτεία των τραπεζών, όπως και η δημιουργία ενός κοινού «ταμείου» που θα καθιστά ευκολότερο το κλείσιμο τραπεζών που χρεοκοπούν. Χώρες όμως όπως η Γερμανία και η Φινλανδία δεν δέχονται να συνεργαστούν με χώρες όπως η Ισπανία και η Κύπρος, με πιο αδύνατες οικονομίες και πιο ευάλωτα τραπεζικά συστήματα.
