Τα φαρμακευτικά φυτά και τα βότανα χρησιμοποιούνταν ήδη από την εποχή του Ιπποκράτη τόσο για την ευχάριστη γεύση που έδιναν κατά τις μαγειρικές παρασκευές όσο και για τις θεραπευτικές τους ιδιότητες. Τα αφεψήματα από βότανα έχουν συμπεριληφθεί πλέον στην πυραμίδα της μεσογειακής διατροφής λόγω της συμβολής τους τόσο στην ενυδάτωση του σώματος όσο και στη διατήρηση της ευεξίας και της ενίσχυσης του οργανισμού.
Όλοι μας έχουμε καταναλώσει μια κούπα φασκόμηλο ή τσάι για να καταπολεμήσουμε το κρυολόγημα και τον έντονο βήχα, καθώς τα βότανα αυτά φαίνεται πως βοηθούν στην εξάλειψη της μόλυνσης από ιούς και άλλα παθογόνα, ή μια κούπα χαμομήλι που εδώ και χρόνια χρησιμοποιείται για να καταπραΰνουμε την ενόχληση από τα στομαχικά άλγη ή άλλες γαστρεντερικές διαταραχές ποικίλης αιτιολογίας.
Η ρίγανη, το θυμάρι και το δενδρολίβανο, επίσης, χρησιμοποιούνται συχνά για να «νοστιμίσουν» πολλά φαγητά που καταναλώνονται καθημερινά, όπως είναι η χωριάτικη σαλάτα, οι πατάτες, το κρέας στο φούρνο αλλά και διάφορα γκουρμέ πιάτα. Ταυτόχρονα «εφοδιάζουν» τον οργανισμό μας με φυτο-συστατικά, όπως είναι τα αντιοξειδωτικά που βρίσκονται σε μεγάλη αναλογία γενικότερα στα βότανα και τα οποία αν και δεν έχουν θρεπτική αξία καθώς δεν είναι απαραίτητα για τη διατήρηση της ζωής, φαίνεται να ασκούν ευεργετική επίδραση στη μείωση του κινδύνου εμφάνισης διαφόρων χρόνιων νοσημάτων όπως είναι οι καρδιαγγειακές παθήσεις, ο σακχαρώδης διαβήτης, ο καρκίνος και η νόσος Alzheimer.
Η περιεκτικότητα των βοτάνων σε αντιοξειδωτικά ενισχύει την ικανότητα του οργανισμού μας να «αντιστέκεται» στο οξειδωτικό στρες που είναι άμεσα συνδεδεμένο με την παρουσία ελευθέρων ριζών.
Οι ελεύθερες ρίζες είναι μόρια οξυγόνου και αζώτου που παράγονται στον οργανισμό μας και προσβάλλουν τα κύτταρα προκαλώντας βλάβη σε αυτά ενώ δημιουργούνται από παράγοντες όπως το κάπνισμα και η υπεριώδης ακτινοβολία. Το οξειδωτικό στρες, ως αποτέλεσμα της δράσης των ελευθέρων ριζών στο σώμα μας, σχετίζεται με πλήθος διαταραχών, όπως είναι το άσθμα, αυτοάνοσα νοσήματα (π.χ η ρευματοειδής αρθρίτιδα) ακόμα και ο καρκίνος. Τα αντιοξειδωτικά που είναι περισσότερο διαδεδομένα στα βότανα είναι οι πολυφαινόλες και τα καροτενοειδή.
Εκτός από την αντιοξειδωτική τους δράση, τα βότανα συχνά χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση δερματικών παθήσεων, όπως η ακμή, τα εγκαύματα και οι τραυματισμοί επιταχύνοντας την επούλωση αλλά και για νευρολογικές παθήσεις όπως η κατάθλιψη και η αϋπνία.
Ωστόσο, θα πρέπει να σημειωθεί ότι η χρήση των βοτάνων (και ειδικότερα η αυξημένη κατανάλωσή τους) δεν ενδείκνυται για όλες τις ομάδες ατόμων καθώς έχουν παρατηρηθεί αλληλεπιδράσεις αυτών με ορισμένες κατηγορίες φαρμάκων ενώ δεν έχει ακόμη εξακριβωθεί η ασφάλεια της κατανάλωσης τους κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και του θηλασμού.
Επιπλέον, κάποια από τα βότανα έχουν συσχετισθεί με την εμφάνιση αλλεργικών αντιδράσεων. Γι αυτό καλό θα είναι, όταν εντοπίζεται κάποια συγκεκριμένη πάθηση, να προηγείται αναφορά και συζήτηση με το θεράποντα ιατρό για τη λήψη τους.
Στα πλαίσια, λοιπόν, μιας ισορροπημένης διατροφής, η κατανάλωση βοτάνων μπορεί να παρέχει ένα επιπλέον όφελος για καλύτερη υγεία.
