«Κουμπώνουν» απολύσεις – καταργήσεις – συγχωνεύσεις
Η νομική «αρματωσιά» της κυβέρνησης, για τις αναδιαρθρώσεις στη δημόσια διοίκηση αλλά και για την έξοδο χιλιάδων υπαλλήλων από τον στενό και τον ευρύτερο δημόσιο τομέα, είναι πια γνωστή. Το θεσμικό οπλοστάσιο για το μικρότερο και «άλλου τύπου» κράτος, για την κινητικότητα, για τις μετατάξεις, για τις απολύσεις το δίνει το σχέδιο νόμου «Οργάνωση Δημόσιας Διοίκησης και άλλες διατάξεις» που κατέθεσε για δημόσια διαβούλευση στον κόμβο του «opengov» ο υπουργός Διοικητικής Μεταρρύθμισης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης Αντώνης Μανιτάκης.
Εργαζόμενοι στον στενό και στον ευρύτερο δημόσιο τομέα, από τα υπουργεία ως τους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ) Α΄ και Β΄ βαθμού (δήμοι και περιφέρειες), αναζητούν ήδη στο νομοσχέδιο τον… καθρέπτη του μέλλοντός τους, βλέποντας πολλοί εξ αυτών ότι οι ίδιοι θα μείνουν εκτός κάδρου.
Ο θεσμικός αυτός νόμος αποτελεί τον οδικό χάρτη για τις αλλαγές στις δομές των υπουργείων και εποπτευόμενων φορέων τους με έκδοση προεδρικών διαταγμάτων αλλά και για τους κανόνες που θα διέπουν την επιλογή διευθυντικών στελεχών σε θέσεις ευθύνης, καθώς και τον τρόπο εργασίας υπαλλήλων σε όλες τις θέσεις.
Πέραν των άλλων φέρνει από τη μια την αυστηροποίηση για την παροχή αναρρωτικών αδειών και από την άλλη τη δυνατότητα να επανέρχεται στα καθήκοντά του υπάλληλος που έχει τεθεί σε αργία, εφόσον η ποινή του δεν είναι για σοβαρό πειθαρχικό παράπτωμα, μέσω προσφυγής του ίδιου στο πρωτοβάθμιο πειθαρχικό συμβούλιο.
Τα τέσσερα «κλειδιά» του νομοσχεδίου
Πάντως, τέσσερα είναι τα κρίσιμα στοιχεία που φέρνει το σχέδιο νόμου:
1. «Κουμπώνει» την κατάργηση οργανικών θέσεων με την ένταξη υπαλλήλων σε καθεστώς διαθεσιμότητας και εφόσον, μετά το πέρας χρονικού ορίου ενός έτους, ο εργαζόμενος δεν μεταταγεί σε άλλη θέση, οδηγείται στην έξοδο.
Εφαρμόζονται οι διατάξεις για την κινητικότητα (διαθεσιμότητα, μετατάξεις, απολύσεις) στο προσωπικό των υπουργείων, των αυτοτελών δημοσίων υπηρεσιών, των ανεξάρτητων διοικητικών αρχών, των αποκεντρωμένων διοικήσεων και των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου, όπως και των ΟΤΑ Α΄ και Β΄ βαθμού.
2. Εξουσιοδοτείται ο υπουργός Διοικητικής Μεταρρύθμισης (μαζί με καθ’ ύλην αρμοδίους υπουργούς) να φέρει μέσω ΠΔ τα πάνω κάτω σε όλους τους φορείς του στενού και ευρύτερου τομέα, από αλλαγές στη σύστασή τους (μετατροπή νομικού καθεστώτος) και την οργάνωσή τους έως κατάργησή τους. Νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου, κρατικές ή δημόσιες επιχειρήσεις και οργανισμοί, νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου που επιδιώκουν κοινωφελείς ή άλλους δημόσιους σκοπούς, καθώς και θυγατρικές εταιρείες αυτών των νομικών προσώπων μπορεί να καταργούνται, να συγχωνεύονται ή να αναμορφώνονται. Επίσης, δίνεται η δυνατότητα να καταργείται, αντικαθίσταται ή τροποποιείται κάθε νομοθετική ή κανονιστική διάταξη σχετική με τη σύσταση, την οργάνωση, τη λειτουργία και τις αρμοδιότητές τους με προεδρικό διάταγμα που εκδίδεται με πρόταση του υπουργού Διοικητικής Μεταρρύθμισης, του υπουργού Οικονομικών και του καθ’ ύλην αρμόδιου υπουργού.
3. Για την έγκριση και τροποποίηση των Οργανισμών των υπουργείων και των υπόλοιπων φορέων του Δημοσίου και ευρύτερου δημόσιου τομέα, λαμβάνονται υπόψη εκθέσεις αξιολόγησης των οργανικών μονάδων τους, οι οποίες συνοδεύονται από περιγράμματα θέσεων, καθηκόντων, αποστολών και διαδικασιών, καθώς και από σχέδια στελέχωσης. Παράλληλα, στα προεδρικά διατάγματα με τους νέους οργανισμούς μπορεί να προβλέπεται μεταξύ άλλων η κατάργηση ή συγχώνευση υπηρεσιών ή οργανικών μονάδων, η μεταφορά των αρμοδιοτήτων τους σε άλλες υπηρεσίες ή οργανικές μονάδες ή η κατάργησή τους, όπως επίσης η σύσταση νέων κλάδων κατά κατηγορίες, καθώς και η συγχώνευση ή κατάργηση υφισταμένων με δυνατότητα κατάργησης αντίστοιχων οργανικών θέσεων.
4. Η στοχοθεσία γίνεται κομβική διαδικασία για την αξιολόγηση των υπηρεσιών αλλά και ατομικά των υπαλλήλων. Είναι χαρακτηριστικό ότι αυτή η παράμετρος παίζει ρόλο ακόμα και στην επιλογή στελεχών για θέσεις ευθύνης.
Ως προϊστάμενοι Γενικής Διεύθυνσης επιλέγονται υπάλληλοι που έχουν τουλάχιστον 12 έτη υπηρεσίας (σ.σ. πριν απαιτούνταν 15ετής προϋπηρεσία), έχουν ασκήσει καθήκοντα προϊσταμένου Διεύθυνσης ή Γενικής Διεύθυνσης και δεν έχουν προφανή απόκλιση από την υλοποίηση της στοχοθεσίας τα προηγούμενα έτη πριν την επιλογή τους. Ήδη, νομικοί και συνδικαλιστές του Δημοσίου εκφράζουν προβληματισμό και επιχειρούν να αποκωδικοποιήσουν τι κρύβεται πίσω από την… προϋπόθεση της μη απόκλισης από την υλοποίηση της στοχοθεσίας. Άλλωστε, είναι κάτι που διαπερνά ως προαπαιτούμενο την κάλυψη θέσης και προϊσταμένων Διεύθυνσης ή Υποδιεύθυνσης αλλά και προϊσταμένων Τμήματος, αυτοτελούς Τμήματος και αυτοτελούς γραφείου ή αντίστοιχου επιπέδου οργανικής μονάδας.
Αξίζει επίσης να επισημανθεί ότι οι υπάλληλοι που θα επιλεγούν ως προϊστάμενοι θα σκαρφαλώσουν στην επόμενη βαθμίδα (αν ανήκουν σε βαθμό κατώτερο του Βαθμού Γ΄, με την τοποθέτησή τους κατατάσσονται στο Βαθμό Γ΄ κ.ο.κ.).
Πάντως, είναι αξιοσημείωτο ότι δεν καθορίζονται με το νόμο κριτήρια επιλογής που αφορούν προσόντα, δεξιότητες κ.λπ. Με προεδρικό διάταγμα θα ρυθμιστούν τα ειδικότερα κριτήρια επιλογής προϊσταμένων οργανικών μονάδων ανά επίπεδο θέσης ευθύνης – και ιδίως αυτά που αφορούν τη συνδρομή ιδιαίτερων ικανοτήτων ή δεξιοτήτων, τον τρόπο αξιολόγησης των κριτηρίων, την κατάρτιση πίνακα κατάταξης των υποψηφίων, τα αρμόδια όργανα για την επιλογή κ.ά.
Όσοι επιλέγονται προϊστάμενοι τοποθετούνται σε αντίστοιχου επιπέδου οργανικές μονάδες για πέντε χρόνια. Μάλιστα, οι προϊστάμενοι Γενικής Διεύθυνσης, Διεύθυνσης, Υποδιεύθυνσης ή αντίστοιχου επιπέδου οργανικών μονάδων, υπογράφουν συμβόλαιο αποδοτικότητας με τον υπουργό ή με το όργανο διοίκησης του φορέα. Σε αυτό θα περιγράφονται οι υποχρεώσεις και οι ποιοτικοί και ποσοτικοί στόχοι που θα πρέπει να επιτευχθούν καθ’ όλη τη διάρκεια της θητείας τους, ενώ θα τσεκάρονται οι επιδόσεις τους και σε ετήσια βάση.
Χρόνος-κλειδί είναι η διετία, καθώς σε περίπτωση «προφανούς απόκλισης από την επίτευξη των τεθέντων ποιοτικών και ποσοτικών στόχων», ο υπουργός ή το όργανο διοίκησης του φορέα μπορεί να αποφασίσει την πρόωρη λήξη της θητείας τους. Απ’ αυτό συνάγεται ότι ο υπουργός αποκτά μεγαλύτερες δυνατότητες παρεμβάσεων.
Φρένο στις αναρρωτικές άδειες
Όσον αφορά τις αλλαγές που περιλαμβάνονται στο σχέδιο νόμου για τα πιστοποιητικά υγείας αλλά και τις αναρρωτικές άδειες, το υπουργείο Διοικητικής Μεταρρύθμισης εμφανίζεται να «πλήττει» στρεβλές καταστάσεις που ενδημούν στο Δημόσιο με κατάχρηση του δικαιώματος των αδειών. Στον υπάλληλο που είναι ασθενής ή χρειάζεται να αναρρώσει, χορηγείται αναρρωτική άδεια με αποδοχές τόσων μηνών όσα είναι τα έτη της υπηρεσίας του, από την οποία αφαιρείται το σύνολο των αναρρωτικών αδειών που τυχόν έχει λάβει μέσα στην προηγούμενη οκταετία, ενώ πριν ίσχυε πενταετία.
Άλλη σημαντική αλλαγή βρίσκεται στην πιστοποίηση υγείας και φυσικής καταλληλότητας των υποψήφιων υπαλλήλων να ασκήσουν τα καθήκοντα της αντίστοιχης θέσης. Πλέον δεν αποφασίζουν οι αρμόδιες υγειονομικές επιτροπές, αλλά δημόσιο νοσοκομείο ή άλλος δημόσιος φορέας παροχής υγειονομικής περίθαλψης με βάση παραπεμπτικό έγγραφο στο οποίο περιγράφονται από την υπηρεσία, σε γενικές γραμμές, τα καθήκοντα της θέσης που πρόκειται να καταληφθεί.
Πειθαρχικά… αυτοδίκαιη επάνοδος
Ιδιαίτερη μνεία γίνεται στην επάνοδο στην υπηρεσία υπαλλήλων που έχουν τεθεί σε αργία. Έχει γίνει μια προσθήκη, η οποία τους δίνει τη δυνατότητα να ζητούν οποτεδήποτε την απαλλαγή τους. Ως τώρα η απόφαση για επάνοδο στα καθήκοντά τους, εφόσον συντρέχουν συγκεκριμένοι λόγοι και το είδος του παραπτώματος το επιτρέπει, λαμβανόταν από το αρμόδιο για τον διορισμό του όργανο ύστερα από γνωμοδότηση του πρωτοβάθμιου πειθαρχικού συμβουλίου. Το πειθαρχικό συμβούλιο γνωμοδοτεί το αργότερο σε προθεσμία 30 ημερών από την περιέλευση σε αυτό του σχετικού αιτήματος, διαφορετικά αν παρέλθει ο χρόνος αυτός ο υπάλληλος παραμένει σε αργία.
