H λήξη διαμάχης των μεγάλων. Ήλθε η ώρα για το «μεγάλο μοίρασμα»
Όπως συνέβη μετά τη λήξη του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου, το μακρινό 1945, όταν οι 3 μεγάλες δυνάμεις της εποχής, Αμερική, Σοβιετική Ένωση και Αγγλία, προχώρησαν στην περίφημη Συμφωνία της Γιάλτας, με την οποία ανασχεδίασαν και διαίρεσαν τον κόσμο, έτσι και οι 3 μεγάλοι εγχώριοι κατασκευαστικοί όμιλοι ΕΛΤΕΧ, J&P Αβαξ και ΓΕΚ, 65 και παραπάνω χρόνια αργότερα, κατέληξαν σε μια άλλου είδους βέβαια διανομή, με την οποία όμως ουσιαστικά «μοιράζουν» τον κλάδο στις δικές τους σφαίρες και ζώνες επιρροής.
Η «Γιάλτα των Εργολάβων», στην οποία και φτάσαμε μετά από έναν επιχειρηματικό «πόλεμο» που κράτησε σχεδόν 10 χρόνια, μεταξύ των ελληνικών δυνάμεων του κλάδου, πέραν των ξένων ομίλων που δραστηριοποιήθηκαν στην αγορά, επί της ουσίας αποτελεί το νέο εγχώριο κατασκευαστικό χάρτη, τον οποίο τα 3 ισχυρά γκρουπ έχουν καταστρώσει, έχουν σχεδιάσει και ήδη διαμορφώνουν.
Με εξαίρεση τα πανίσχυρα ξένα εργοληπτικά σχήματα, τύπου Hochtief, Vinci, που από καιρό δρουν στην αγορά μας και των Ισπανών των ASC, Cintra κ.λπ., η τριάδα των ΕΛΤΕΧ, J&P Άβαξ και ΓΕΚ–Τέρνα όχι μόνο επέζησε από τον επιχειρηματικό πόλεμο για τις μεγάλες υποδομές, τα αυτοχρηματοδοτούμενα και τα ολυμπιακά έργα, όχι μόνο κέρδισε σχεδόν όλες στις μάχες, αλλά ουσιαστικά, ως παντοδύναμη Τρόικα, προχωρά και σε ανασχεδιασμό του εργοληπτικού κόσμου. Βέβαια, οι μάχες που προηγήθηκαν δεν ανέδειξαν μόνο λίγους νικητές. Είχαν και τα θύματά τους, όπως και τις παράπλευρες απώλειες. Αρκεί να θυμηθείτε πόσοι όμιλοι έχασαν δυνάμεις, πόσοι χτύπησαν κανόνι και πόσοι προσπαθούν επί χρόνια για να ξανασηκώσουν κεφάλι.
Η «πίτα» και τα μεγάλα έργα
Η «Γιάλτα των Εργολάβων» έχει την εξήγησή της. Όπως άλλοτε οι ηγέτιδες δυνάμεις του πλανήτη όρισαν τον κόσμο με σκοπό την επέκταση της πολιτικής και οικονομικής τους επιρροής, έτσι και η εργοληπτική τρόικα μοίραζε τις εταιρίες κατά το δοκούν με σκοπό να ελέγχει το σύνολο των μεγάλων χρυσοφόρων έργων. Τόσο ως προς το κατασκευαστικό αντικείμενο όσο, κυρίως αυτό, ως προς τα χρυσοφόρα μερίδια και τα τεράστια έσοδα που υπόσχονται οι συμβάσεις παραχώρησης.
Η «πίτα» των 10 δισ. ευρώ που «μοιράστηκε» τα προηγούμενα χρόνια (από υποδομές έως ενεργειακά, κι από σιδηροδρομικά έως ακίνητα) και τα εκατοντάδες των εκατομμυρίων ευρώ που εισέρρευσαν στα ταμεία από τα έργα παραχώρησης (από την Αττική Οδό και τον Ε65, έως τη Γέφυρα του Pίου και την Ιόνια Οδό κ.λπ.) ήταν μεγάλο έπαθλο για να διανεμηθεί σε πολλούς. Ακόμα πιο ενδεικτικό ήταν το γεγονός ότι το νέο γκρουπάρισμα των ομίλων ήρθε σε μια συγκεκριμένη περίοδο. Όταν είχε «ανοίξει» για τα καλά το θέμα «συμβάσεις παραχώρησης», που προχώρησαν οι διαγωνισμοί, που «μοιράστηκαν» τα έργα σε προσκήνιο και παρασκήνιο μεταξύ των ΕΛΤΕΧ, Άβαξ και ΓΕΚ, που τα ξένα funds αγόραζαν μετοχικά τους πακέτα, που διεθνή private equities «καλόβλεπαν» τις business των εργολάβων.
Και οι μεγάλοι κατασκευαστές ενισχύθηκαν περαιτέρω, απορροφώντας και εξαγοράζοντας τους μικρομεσαίους ομίλους. Οι οποίοι την τελευταία δεκαετία, έχοντας βιώσει την ισχύ και την παρεμβατικότητα των ισχυρών στο επιχειρηματικό πετσί τους (μείωση μεγεθών, τα έργα πάνε στους μεγάλους) υποχρεώθηκαν, θέλοντας και μη, να καταλήξουν στο άρμα ενός εκ των δυνατών. Που βέβαια, άλλοτε λειτούργησαν ως «σκληροί ανταγωνιστές» κι άλλοτε, παρασκηνιακά, ως «συνεταίροι», αναλόγως επιδιώξεων και συμφερόντων, με έναν και μόνο σκοπό: τον έλεγχο των έργων.
Στην παρούσα φάση οι μεγαλύτεροι κατασκευαστικοί όμιλοι της χώρας, Ελλάκτωρ, ΓΕΚ Τέρνα και J&P ΑΒΑΞ ετοιμάζονται να επιδοθούν σε μάχη μέχρις εσχάτων, με φόντο τη διεκδίκηση των δικτύων ύδρευσης Αθήνας και Θεσσαλονίκης, των περιφερειακών αεροδρομίων, αλλά και λιμανιών, μαρίνων και ακινήτων, από το ΤΑΙΠΕΔ. Και μπορεί μέχρι τώρα να μην έχουν εμπλακεί δυναμικά στο πρόγραμμα αποκρατικοποιήσεων, ωστόσο πλέον διεκδικούν το δικό τους μερίδιο από την «πίτα».
«Xτυπούν» στο μέτωπο των αποκρατικοποιήσεων
Η παρουσία των ομίλων Ελλάκτωρ, ΓΕΚ Τέρνα και J&P ΑΒΑΞ στο πρόγραμμα αποκρατικοποιήσεων, υπήρξε περιορισμένη, ωστόσο το τελευταίο διάστημα πυκνώνουν τις εμφανίσεις τους, σε συνεργασία με ξένους ομίλους.
Σε εξέλιξη βρίσκεται η πρώτη μάχη, η οποία αφορά στη διαχείριση των δικτύων ύδρευσης και αποχέτευσης της Θεσσαλονίκης. Η Ελλάκτωρ και η ΓΕΚ Τέρνα διαγκωνίζονται για την απόκτηση του 51% των μετοχών της ΕΥΑΘ. Ακολουθεί στις 31 Μαΐου ο διαγωνισμός για τη διαχείριση των περιφερειακών αεροδρομίων, ο οποίος τελικά έλαβε παράταση, ενώ μέσα στους επόμενους μήνες θα βγει στον αέρα ο διαγωνισμός για την ΕΥΔΑΠ.
Για την ΕΥΑΘ, ο όμιλος Ελλάκτωρ επωφελείται από την πολυετή συμμαχία με τη γαλλική Suez (που ελέγχει ήδη το 5% της εταιρίας ύδρευσης της Θεσσαλονίκης), κυρίαρχου στην παγκόσμια αγορά διαχείρισης υδάτων.
Η Suez διαχειρίζεται περισσότερες από 10.000 μονάδες επεξεργασίας νερού σε 70 χώρες (με δίκτυο πόσιμου νερού 240.621 χιλιομέτρων) και 2.300 μονάδες επεξεργασίας υγρών αποβλήτων. Το ίδιο σχήμα αναμένεται να διεκδικήσει και την ΕΥΔΑΠ, ο διαγωνισμός για την πώληση της οποίας αναμένεται να ξεκινήσει εντός του έτους.
Ο όμιλος ΓΕΚ Τέρνα διεκδικεί την ΕΥΑΘ. Συμμετέχει στην κοινοπραξία που έχει leader την G. Apostolopoulos Holding (Iατρικό Kέντρο) και την κρατική εταιρία υδάτων του Iσραήλ Mekorot.
Ο όμιλος J&P ΑΒΑΞ δεν εμφανίστηκε στο διαγωνισμό για την ΕΥΑΘ και είναι άγνωστο αν θα διεκδικήσει τη διαχείριση των περιφερειακών αεροδρομίων. Το Ταμείο Ιδιωτικοποιήσεων (ΤΑΙΠΕΔ) προκήρυξε διαγωνισμό μέσω του οποίου παραχωρεί περίπου 20 αεροδρόμια σε δύο «πακέτα».
Οι πληροφορίες αναφέρουν ότι ο όμιλος J&P θα διεκδικήσει το νέο αεροδρόμιο στο Καστέλι Ηρακλείου και πιθανώς τα περιφερειακά αεροδρόμια, με τη γαλλική Aeroport de Paris.
Με την επίσης γαλλική Vinci αναμένεται να διεκδικήσει τα περιφερειακά αεροδρόμια ο όμιλος Ελλάκτωρ, καθώς συνεργάζεται μαζί της για πολλά χρόνια στον τομέα των συμβάσεων παραχώρησης (Ζεύξη Ρίου – Αντιρίου, Κόρινθος – Πάτρα, Μαλιακός – Κλειδί). Η Vinci συμφώνησε προ μηνών να δαπανήσει 3,08 δισ. ευρώ προκειμένου να αποκτήσει την εταιρία διαχείρισης αεροδρομίων της Πορτογαλίας (ΑΝΑ – Aeroportos de Portugal).
Ενδιαφέρον για τα ελληνικά αεροδρόμια αναμένεται να εκδηλώσουν και κάποιοι από τους ανταγωνιστές της Vinci στην περίπτωση της Πορτογαλίας, όπως η γερμανική Fraport (με επίκεντρο τη Φραγκφούρτη, διαχειρίζεται 10 αεροδρόμια μεταξύ των οποίων του Μπουργκάς και της Βάρνας στη Βουλγαρία, της Αττάλειας στην Τουρκία, κ.λπ.), η ελβετική Flughafen Zurich και η Corporacion America από την Αργεντινή, η οποία διαχειρίζεται 49 αεροδρόμια σε Λατινική Αμερική και Ευρώπη.
Οι Αργεντίνοι έκαναν προ ημερών το ντεμπούτο τους στο ελληνικό πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων μέσω συμμετοχής (της εταιρίας διαχείρισης ιπποδρομιών) στο διαγωνισμό για τη διαχείριση του ιπποδρομιακού στοιχήματος σε κοινοπραξία με την Intralot.
Ο όμιλος ΓΕΚ Τέρνα συνεργάζεται στους οδικούς άξονες με την ισπανική ACS η οποία ελέγχει πλέον τη Hochtief που διαχειρίζεται το αεροδρόμιο «Ελευθέριος Βενιζέλος» και άλλα πέντε ανά τον κόσμο. Όμως, οι Ισπανοί στηρίζουν την απόφαση της Hochtief για έξοδο από τον τομέα διαχείρισης αεροδρομίων με το σχετικό διαγωνισμό να καταλήγει στα χέρια των Καναδών της Public Sector Pension Investment Board of Canada.
Συμμαχίες με ξένους και για τα αεροδρόμια
Σύμφωνα με την προκήρυξη στην πρώτη ομάδα εντάσσονται τα αεροδρόμια Θεσσαλονίκης, Κέρκυρας, Ζακύνθου, Κεφαλονιάς, Ακτίου, Καβάλας και Χανίων που εξυπηρέτησαν το 2011 το 24% του συνόλου των επιβατών στα 39 κρατικά αεροδρόμια.
Κατά τη διάρκεια της διαδικασίας το ΤΑΙΠΕΔ μπορεί να συμπεριλάβει στην “Ομάδα Α” μέχρι τρία από τα ακόλουθα αεροδρόμια: Αλεξανδρούπολης, Καλαμάτας, Νέας Αγχιάλου και Αράξου.
Στη δεύτερη ομάδα εντάσσονται τα αεροδρόμια Ρόδου, Κω, Σαντορίνης, Μυκόνου, Μυτιλήνης, Σκιάθου και Σάμου. Στην ομάδα Β μπορεί να προστεθούν μέχρι τρία από τα αεροδρόμια Χίου, Καρπάθου, Νέας Αγχιάλου και Λήμνου. Τα επτά βασικά Αεροδρόμια που περιλαμβάνονται στην “Ομάδα Β” εξυπηρέτησαν ποσοστό 22% του συνόλου των επιβατών στα 39 αεροδρόμια το 2011.
Οι όμιλοι που θα κερδίσουν τους δύο διαγωνισμούς θα αναλάβουν τη διαχείριση των αεροδρομίων για χρονικό διάστημα τουλάχιστον 30 ετών.
Με βάση την προκήρυξη οι εργολάβοι είναι αναγκασμένοι να συμμαχήσουν με ξένους, αφού οι υποψήφιοι πρέπει να έχουν λειτουργήσει ένα αεροδρόμιο τα τελευταία δύο χρόνια και σε αυτό το διάστημα να έχουν εξυπηρετήσει τουλάχιστον έξι εκατομμύρια επιβάτες. Τέλος, η εμπειρία λειτουργίας αεροδρομίων οποιουδήποτε ενδιαφερομένου αποδεικνύεται σε περίπτωση που ο ενδιαφερόμενος είναι ο ίδιος φορέας διαχείρισης αεροδρομίου ή έχει (άμεσα ή έμμεσα) ποσοστό συμμετοχής τουλάχιστον 33,34% σε κάποιο φορέα διαχείρισης αεροδρομίου.
Κ. Στέγγος: Ενώ τον «απειλεί» η Επ. Κεφαλαιαγοράς
Προσφυγή για τις βίλες
Διπλό «μέτωπο» για τον Κωνσταντίνο Στέγγο. Την ώρα που στην Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς παραμένει ανοικτό το ζήτημα της σύγκρουσης με τους μικρομετόχους, οι οποίοι έχουν επιρρίψει ευθύνες στον ισχυρό άντρα της Τεχνικής Ολυμπιακής και την οικογένειά του (που είναι οι βασικοί μέτοχοι) για κακοδιαχείριση που πλήττει τα συμφέροντά τους, ήρθε και το δεύτερο STOP από την Πολεοδομία του Δήμου Πολυγύρου Χαλκιδικής, που δεν επιτρέπει την ανέγερση των 516 βιλών στο ξενοδοχειακό συγκρότημα του Πόρτο Καρράς, στις οποίες «ποντάρει» πολλά ο μεγαλοκατασκευαστής.
Πιο συγκεκριμένα, η Διεύθυνση Περιβάλλοντος και Πολεοδομίας ανακάλεσε εκ νέου την υπ’ αριθμόν 199/ 2010 οικοδομική άδεια για την κατασκευή των πολυτελών κατοικιών με πισίνα και υπόγειο στο Πόρτο Καρράς. Είχε προηγηθεί και άλλη ανάκληση της άδειας δύο χρόνια νωρίτερα, με αμετάκλητη απόφαση του Γενικού Γραμματέα Αποκεντρωμένης Διοίκησης Μακεδονίας- Θράκης.
Μετά και το νέο «φρένο», ο Κωνσταντίνος Στέγγος και η θυγατρική του Πόρτο Καρράς ΑΕ θα προσφύγουν κατά της απόφασης της Πολεοδομίας, χρησιμοποιώντας κάθε νόμιμο μέσο. Οι πιέσεις του άλλοτε κραταιού επιχειρηματία, με τις ισχυρές πολιτικές γνωριμίες, έχουν να κάνουν με το ότι το τελευταίο διάστημα βρίσκεται σε έναν «ασφυκτικό κλοιό» προβλημάτων.
Η Τεχνική Ολυμπιακή «είδε» το 2012 τις ζημίες της να διευρύνονται στα 12,91 εκατ. ευρώ από 6,1 εκατ. ευρώ έναν χρόνο νωρίτερα, ενώ και το άλλοτε εμβληματικό ξενοδοχείο της Χαλκιδικής έχει «απαξιωθεί» λόγω της οικονομικής κρίσης και λανθασμένων διοικητικών χειρισμών, όπως υποστηρίζουν αντίπαλοι του Στέγγου. Από το τέλος του περασμένου χρόνου αποφάσισε να το λειτουργεί μόνο εποχικά, ενώ στις αρχές του 2013, οι υποχρεώσεις του προς εργαζόμενους και προμηθευτές είχαν οδηγήσει σε εκτεταμένες κινητοποιήσεις στο συγκρότημα.
Η κατασκευή των βιλών θα αποτελούσε «ανάσα» για τον ίδιο, καθώς στα σχέδια του συμπεριλαμβάνεται η πώληση τους, καθώς το τελευταίο διάστημα παρατηρείται αυξημένη ζήτηση στο real estate της Χαλκιδικής κυρίως με την επέλαση Ρώσων «Κροίσων» που ενδιαφέρονται για επενδύσεις στην χώρα μας.
Ωστόσο, αν και ο Περιφερειάρχης παλαιότερα είχε εγκρίνει τις σχετικές άδειες, η Πολεοδομία Πολυγύρου δεν συμφωνεί με την έγκριση αυτή. Η ίδια προέβη στην ανάκληση της άδειας και πριν από λίγο καιρό με το αιτιολογικό ότι «εκδόθηκε κατά παράβαση ουσιώδους τύπου διαδικασίας έκδοσης, χωρίς προηγούμενη χορήγηση εγκρίσεων των αρμοδίων αρχαιολογικών και δασικών υπηρεσιών και χωρίς έλεγχο και έγκριση αρχιτεκτονικής μελέτης από την αρμόδια Επιτροπή Πολεοδομικού και Αρχιτεκτονικού Ελέγχου, παραβιάζοντας τις σχετικές διατάξεις».
Το δεύτερο «μέτωπο»
Στο μεταξύ, το δεύτερο «μέτωπο» που έχει ανοίξει ο Στέγγος είναι εκείνο με τους μικρομετόχους, των οποίων ηγείται ο Αλέξανδρος Φουρλής και την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς. Οι πρώτοι τον έχουν κατηγορήσει ότι με συγκεκριμένες επιχειρηματικές του ενέργειες θίγει τα συμφέροντά τους. Σύμφωνα με καλά πληροφορημένες πηγές, αν και η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς έχει επιβάλλει κατά καιρούς κάποια πρόστιμα της τάξεως των 10.000 με 30.000 ευρώ, ωστόσο η ουσία της υπόθεσης παραμένει. Οι μικρομέτοχοι συνεχίζουν τον αγώνα τους προκειμένου να μπορέσουν να δικαιωθούν, αν και ορισμένοι, όπως υποστηρίζουν χρηματιστηριακοί κύκλοι, έχουν αποθαρρυνθεί, καθώς όπως είναι «χτισμένο το ελληνικό χρηματιστήριο» στην ουσία προστατεύονται κυρίως οι μεγαλομέτοχοι των ομίλων.
