Ο διευθυντής της μεγαλύτερης καθημερινής εφημερίδας της Πολωνίας μίλησε στο γερμανικό περιοδικό Der Spiegel για τις εξελίξεις στην χώρα του
«Εμείς στην Ανατολική Ευρώπη είμαστε τα μπάσταρδα του κομμουνισμού» δήλωσε σε συνέντευξη που παραχώρησε στο γερμανικό περιοδικό Der Spiegel ο Άνταμ Μίτσνικ, διευθυντής της «Gazeta Wyborcza» («Εκλογική εφημερίδα»), της μεγαλύτερης καθημερινής εφημερίδας στην Πολωνία και πρώην αντικαθεστωτικός στην κομμουνιστική περίοδο. Ο Μίτσνικ ήταν μόλις 19 χρόνων όταν φυλακίστηκε για πρώτη φορά για τις πολιτικές του πεποιθήσεις. Σήμερα, στα 66 του χρόνια, θεωρείται ακόμη ο σπουδαιότερος πρώην αντικαθεστωτικός της Πολωνίας.
Αριστερών πεποιθήσεων αλλά πιστός πολέμιος του εφαρμοσμένου σοβιετικού σοσιαλισμού, ο Μίτσνικ έγραφε για παράνομες εφημερίδες και υποστήριζε το ανεξάρτητο συνδικάτο «Αλληλεγγύη». Όταν η Σοβιετική Ενωση κήρυξε στρατιωτικό νόμο, το 1981, ο Μίτσνικ φυλακίστηκε. Το 1989 συμμετείχε στις συζητήσεις Στρογγυλής Τραπέζης ως σύμβουλος του ηγέτη της «Αλληλεγγύης» Λεχ Βαλέσα και πήρε μέρος στις διαπραγματεύσεις για τη διεξαγωγή των πρώτων, μετά την πτώση του κομμουνισμού, εκλογών στην Πολωνία.
Ακολουθεί μέρος της συνέντευξης στο Der Spiegel:
Der Spiegel: Εδώ και έξι και πλέον εβδομάδες χιλιάδες άνθρωποι κατακλύζουν τους δρόμους της Βουλγαρίας διαμαρτυρόμενοι για το σάπιο πολιτικό σύστημα της χώρας τους. Περισσότερα από 20 χρόνια μετά τη δημοκρατική αφύπνιση της Ανατολικής Ευρώπης, οι πολιτικές συγκρούσεις ακόμη χαρακτηρίζονται από μίσος. Γιατί συμβαίνει αυτό;
Μίτσνικ: «Δεν έχουμε πολιτική κουλτούρα, την κουλτούρα του συμβιβασμού. Εμείς στην Πολωνία, όπως και στην Ουγγαρία, δεν το μάθαμε ποτέ αυτό. Αν και υπάρχει μια ισχυρή επιθυμία για ελευθερία στις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, δεν υπάρχει δημοκρατική παράδοση, γι’ αυτό ο κίνδυνος της αναρχίας και τους χάους συνεχίζει να υφίσταται. Η δημαγωγία και ο λαϊκισμός είναι έντονα φαινόμενα. Είμαστε τα νόθα παιδιά, τα μπάσταρδα του κομουνισμού. Αυτό καθόρισε τη νοοτροπία μας».
Ο Ούγγρος πρωθυπουργός Βίκτορ Ορμπάν, που ακολουθεί μια πολύ ριζοσπαστική προσέγγιση αναφορικά με τον Τύπο και την αντιπολίτευση, έχει θαυμαστές στην Ανατολική Ευρώπη. Το ίδιο ισχύει και για τη χώρα σας με τον συντηρητικό εθνικιστή ηγέτη της αντιπολίτευσης Γιάροσλαβ Κατσίνσκι. Είναι ο αυταρχικός τύπος πολιτικού χαρακτηριστικό της Ανατολικής Ευρώπης;
«Διαθέτουμε πολιτικούς που προσπαθούν για μια διαφορετικού τύπου χώρα. Ο Κατσίνσκι και ο Ορμπάν στην Ουγγαρία προσβλέπουν σε ένα σταδιακό πραξικόπημα. Εχουν μια αυταρχική αντίληψη για την κυβέρνηση, η δημοκρατία είναι απλά μια βιτρίνα».
Ο Ορμπάν λέει ότι μια «κεντρικά ελεγχόμενη δημοκρατία της πλειοψηφίας» είναι απαραίτητη, ώστε να λαμβάνονται ξεκάθαρες αποφάσεις, ακόμη και με διατάγματα, αν είναι απαραίτητο. Διαφορετικά, λέει, κίνδυνοι όπως η οικονομική κρίση δεν μπορούν να αποτραπούν…
«Ο Χίτλερ έλεγε το ίδιο πράγμα όταν εξέδιδε ειδικά διατάγματα και έκτακτους κανονισμούς. Είναι ο δρόμος προς την κόλαση. Για να είμαι ειλικρινής, η Ουγγαρία είναι η χώρα στην οποία θα περίμενα λιγότερο από όλες να συμβεί αυτό. Στη Ρουμανία και στη Βουλγαρία ίσως, αλλά όχι στην Ουγγαρία. Οσα συμβαίνουν εκεί τώρα πηγάζουν από την απογοήτευση προς τους σοσιαλδημοκράτες που ήταν στην εξουσία και οδήγησαν τη χώρα στην οικονομική καταστροφή».
Ξαφνικά ο κόσμος δεν ενδιαφέρεται που κάποιος καθαιρεί δικαστές και διευθυντές εφημερίδων οι οποίοι δεν ακολουθούν την κομματική γραμμή; Εχουν ξεχάσει πώς ήταν στα χρόνια του κομμουνισμού;
«Ενα μέρος της κοινωνίας στις χώρες μας εξακολουθεί να προτιμά το αυταρχικό καθεστώς σήμερα. Αυτοί είναι οι άνθρωποι με τη νοοτροπία του homo Sovieticus. Επίσης υπάρχουν και στη Γαλλία – σκεφτείτε τη Λεπέν -, ακόμη και στη Φινλανδία και στη Σουηδία».
Ο εθνικισμός ανθεί και πάλι μέσω αυταρχικών δεξιών ηγετών, όπως ο Κατσίνσκι και ο Ορμπάν. Πώς γίνεται να συμβαίνει αυτό σε μια ενωμένη Ευρώπη;
«Σε περιόδους μεγάλων αναταραχών, όπως αυτές που βιώνουμε σήμερα, ο κόσμος ψάχνει να πιαστεί από κάπου. Στην Ουγγαρία είναι το σύνδρομο του Τριανόν. Κανένας Ούγγρος δεν έχει ξεχάσει ότι υπό τη Συνθήκη του Τριανόν τα δύο τρίτα του βασιλείου έπρεπε να περάσουν σε γειτονικές χώρες μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο και ότι πολλοί Ούγγροι ζουν ακριβώς στην απέναντι πλευρά των συνόρων. Ο Ορμπάν το χρησιμοποιεί αυτό προς όφελός του».
Η Πολωνία τα πάει καλά οικονομικά και λαμβάνει πολλά χρήματα από την Ευρωπαϊκή Ένωση…
«Ναι, αυτό είναι αλήθεια, αλλά ο κόσμος δεν το συνειδητοποιεί. Από την προοπτική του Παρισιού, της Πράγας ή του Βερολίνου, η Πολωνία είναι μια εκπληκτική χώρα. Αλλά βάλτε τον καθολικό ραδιοφωνικό σταθμό Maryja και το μόνο που θα ακούσετε είναι ότι η Πολωνία είναι η γη της καταστροφής και κυβερνάται από ανθρώπους που θέλουν να εξαλείψουν το πολωνικό έθνος».
