Απώλεια περίπου 10 δισ. ευρώ ετησίως λόγω μη απόδοσης ΦΠΑ αλλά και ανικανότητας των ελεγκτικών μηχανισμών του κράτους
Στα 39,8 δισ. ευρώ εκτιμώνται αθροιστικά οι απώλειες εσόδων που είχε η Ελλάδα την περίοδο 2008 – 2012 στον τομέα του ΦΠΑ. Η Κομισιόν ανέφερε ότι οι απώλειες σε έσοδα ΦΑΠ για την Ελλάδα ανήλθαν στα 9,7 δισ. ευρώ, ή 4,7% του ΑΕΠ, το 2011.
Πρόκειται για τη χειρότερη επίδοση στην Ευρωζώνη και με διαφορά και τη δεύτερη χειρότερη στο σύνολο της Ε.Ε. μετά τη Ρουμανία. Στα 193 δισ. ευρώ ή 1,5% του ΑΕΠ ανέρχονται οι συνολικές απώλειες το ίδιο έτος στην Ε.Ε.
Σύμφωνα με μελέτη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το 2008 οι απώλειες εσόδων ΦΠΑ στην Ελλάδα ήταν ίσες με το 3% του ΑΕΠ (7,0 δισ. ευρώ), το 2009 με το 3,5% (8,1 δισ.), το 2010 έφτασαν το 3,3% (7,3 δισ.) και το 2011 εκτοξεύτηκαν στο 4,7%.
Σύμφωνα με την εκτίμηση της Κομισιόν, η Ελλάδα θα έπρεπε να έχει το 2011 έσοδα ύψους 24,8 δισ. ευρώ από το ΦΠΑ και τελικά εισπράχθηκαν 15 δισ. ευρώ. Εκτιμάται πως οι απώλειες του 2012 ανέρχονται σε 7,7 δισ. ευρώ.
Μελέτη της Κομισιόν, που γνωστοποιήθηκε πριν δημοσιευθεί στα κράτη-μέλη, περιέχει αποκαλυπτικά στοιχεία, τα οποία δείχνουν το οξύτατο πρόβλημα ορισμένων χωρών, κυρίως της Ελλάδας, στη συλλογή του ΦΠΑ.
Οπως προκύπτει από τη μελέτη, που βασίζεται σε στοιχεία μέχρι και το 2011, με την εμφάνιση της κρίσης το 2008 η κατάσταση στη χώρα μας επιδεινώθηκε ραγδαία. Παρά την αύξηση των συντελεστών ΦΠΑ, τα έσοδα κατέρρευσαν και αυτό ως αποτέλεσμα της ισχυρής συρρίκνωσης της οικονομίας.
Ραγδαία επιδείνωση
Ενδεικτικό της ραγδαίας επιδείνωσης της κατάστασης είναι και το γεγονός ότι η μέση απώλεια εσόδων ΦΠΑ την περίοδο 2000-2011 ήταν στη χώρα μας ίση με το 3% του ΑΕΠ, ενώ το 2011 έφτασε στο 4,7% του ΑΕΠ, καταγράφοντας ρεκόρ ετήσιας αύξησης.
Από τα κοινοτικά στοιχεία προκύπτει επίσης σαφέστατα ότι η κατάσταση στην Ελλάδα μπορεί να συγκριθεί μόνο με τη Ρουμανία και άλλες χώρες της Ανατολικής Ευρώπης με αδύνατο φορολογικό σύστημα, όπως η Σλοβακία, δεδομένου ότι στις χώρες του Νότου οι απώλειες εσόδων ήταν λίγο υψηλότερες από εκείνες των χωρών του Βορρά. Για παράδειγμα, οι απώλειες στην Ιταλία ανήλθαν στο 2,3% του ΑΕΠ, στην Ισπανία στο 1,4% και στην Πορτογαλία στο 1,6% του ΑΕΠ.
Οι απώλειες
Πάντως, η Κομισιόν σημειώνει στη μελέτη ότι οι απώλειες εσόδων δεν είναι αποκλειστικά προϊόν φοροδιαφυγής και φοροαποφυγής, αλλά και άλλων παραγόντων που εμφανίζονται με έμφαση σε περιόδους κρίσης, όπως η χρεοκοπία, η αδυναμία πληρωμής ή και η καθυστέρηση στην καταβολή του φόρου από την πλευρά των επιχειρήσεων.
«Απαράδεκτα υψηλό» χαρακτήρισε ο αρμόδιος επίτροπος για θέματα φορολογίας, Αλγκίρντας Σεμέτα, το ποσό που χάνεται σε ετήσια βάση από τον ΦΠΑ, λαμβανομένης υπόψη, όπως είπε, και της ανάγκης που έχουν σήμερα πολλά κράτη-μέλη σε φορολογικά έσοδα προκειμένου να εξυγιάνουν τα δημόσια οικονομικά.
Πάντως, ο επίτροπος εκτιμά ότι η κατάσταση θα βελτιωθεί χάρη στα μέτρα που προωθούνται σε ευρωπαϊκό επίπεδο κατά της φοροδιαφυγής και φοροαποφυγής και την πολιτική βούληση των κυβερνήσεων να περιορίσουν το φαινόμενο.
Μέτρα για την ενίσχυση των εισπρακτικών μηχανισμών
Εχει αποδειχτεί ότι η συμμόρφωση στην καταβολή του ΦΠΑ ακολουθεί πτωτική πορεία όταν καταγράφεται αύξηση φόρων, τουλάχιστον σε χώρες οι οποίες δεν διαθέτουν ικανοποιητικούς φοροεισπρακτικούς μηχανισμούς.
Ανάλογες τάσεις επικρατούν και όταν μία οικονομία βρίσκεται σε υφεσιακή πορεία. Τα παραπάνω αποτελέσματα συμφωνούν πλήρως με τη θεωρία που αναφέρεται στη φοροαποφυγή, αλλά και με προηγούμενες εκτιμήσεις.
Οι έρευνες αποδεικνύουν πόσο σημαντικό ρόλο διαδραματίζει ο φοροεισπρακτικός μηχανισμός και πώς -με ποιον τρόπο- θα πρέπει να αναμορφωθεί το καθεστώς του ΦΠΑ προκειμένου να ανταποκρίνεται στην κρίση που υπάρχει στην Ευρωζώνη.
Σαφέστατα η αναμόρφωση των κανόνων του ΦΠΑ και των μεθόδων είσπραξής του αποτελούν έναν από τους βασικούς παράγοντες όταν εφαρμόζονται προγράμματα δημοσιονομικής προσαρμογής.
Σχετικά με τη φοροδιαφυγή και φοροαποφυγή, οι Ευρωπαίοι ηγέτες δεσμεύθηκαν τον περασμένο Μάιο με συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα για την ανάληψη δράσεων σε κοινοτικό και σε διεθνές επίπεδο με στόχο την καταπολέμησή της, η οποία κοστίζει κάθε χρόνο στα κράτη-μέλη σε απώλειες εσόδων 1.000 δισ. ευρώ.
Περισσότερο «φουσκωμένα» εκκαθαριστικά για το 2014
Ακόμη πιο «φουσκωμένα» θα είναι τα εκκαθαριστικά του 2014, αφού, με τις αλλαγές που έχουν επέλθει στην ισχύουσα νομοθεσία, υπολογίζεται ότι οι περίπου 5.725.000 φορολογούμενοι θα κληθούν να πληρώσουν κατά μέσο όρο 400 ευρώ περισσότερα σε σχέση με φέτος.
Στους μεγάλους χαμένους των νέων φορολογικών διατάξεων θα είναι οι έμποροι, βιοτέχνες και ελεύθεροι επαγγελματίες με χαμηλά εισοδήματα έως 10.000 ευρώ, που θα πληρώνουν φόρο με συντελεστές 26% έως και 40,3%, αλλά και εκατομμύρια μισθωτοί και συνταξιούχοι που έχουν ετήσια εισοδήματα άνω των 9.550 ευρώ και βαρύνονται με ένα ή περισσότερα παιδιά, καθώς θα πληρώνουν σημαντικά αυξημένους φόρους από το 2014.
Υπενθυμίζεται ότι με βάση τις αλλαγές που ισχύουν ήδη στη φορολογία εισοδήματος, από το 2014 καταργείται το αφορολόγητο όριο των 5.000 ευρώ και υιοθετείται έκπτωση έως 2.100 ευρώ, οι επιτηδευματίες και ελεύθεροι επαγγελματίες φορολογούνται με συντελεστές που ξεκινούν από 26%, όσοι ασκούν γεωργική δραστηριότητα με συντελεστή 13%, ενώ όσοι εισπράττουν ενοίκια φορολογούνται με συντελεστές που ξεκινούν από 10%. Από το 2014 εξάλλου ο χαμηλός συντελεστής 10% για τα ενοίκια θα αυξηθεί, μάλιστα, στο 11% για έσοδα έως 12.000 ετησίως.
Σε κάθε περίπτωση, άλλωστε, όπως έχει ήδη επισημάνει η «Ν», οι φόροι που θα κληθούν να πληρώσουν το επόμενο έτος οι φορολογούμενοι θα είναι αυξημένοι κατά 2,5 δισ. ευρώ, σύμφωνα και με το προσχέδιο του νέου κρατικού προϋπολογισμού που καταρτίζεται και θα παρουσιαστεί την επόμενη εβδομάδα στους επικεφαλής της τρόικας.
Ειδικότερα, οι παράγοντες του υπουργείου υπολογίζουν ότι το επόμενο έτος από άμεσους φόρους εισοδήματος και περιουσίας, δηλαδή το φόρο εισοδήματος, εισφορά αλληλεγγύης, τέλος επιτηδεύματος κ.λπ., θα εισρεύσουν στα δημόσια ταμεία 19,5 δισ. ευρώ, έναντι 17,5 δισ. ευρώ που αναμένονται συνολικά φέτος.
