Υποχρέωση, επενδυτικός… ελιγμός ή αγώνας για επιβίωση;
Νέες προϋποθέσεις υγιούς λειτουργίας και διευκόλυνσης της ρευστότητας προς την Αγορά επιδιώκουν να δημιουργήσουν τα πλάνα αναδιάρθρωσης που σήμερα πρόκειται να υποβάλουν τέσσερις συστημικές τράπεζες προς την Διεύθυνση Ανταγωνισμού της Κομισιόν ( DG Comp) και την Τράπεζα της Ελλάδος (ΤτΕ).
Κοινό τόπο των δύο αυτών πλάνων αποτελούν οι παραδοχές για μείωση του ενεργητικού δικτύου και προσωπικού απασχόλησης, αν και κάθε μία από αυτές τις τέσσερις τράπεζες είναι αναγκασμένη να ακολουθήσει ξεχωριστή πορεία στην υλοποίηση των στόχων της.
Βεβαίως, συγκλίνουν απόλυτα στο ζήτημα της ελαχιστοποίησης της παρουσίας τους στις Αγορές του εξωτερικού -κάτι που άλλωστε και η ίδια η DG Comp ουδέποτε εγκατέλειψε ως βασική προϋπόθεση, παρά την ανοχή που υπέδειξε ύστερα από την πρόσφατη επίσκεψη του αναπληρωτή διευθυντή της DG Comp Γκερτ Γιαν Κούπμαν.
Μάλιστα, η αρχική εντολή ήταν μια σταδιακή μείωση κατά 50% (κατ’ ελάχιστον) της παρουσίας των ελληνικών συστημικών τραπεζών στο εξωτερικό, μέχρι το 2017. Να σημειωθεί ότι σε μία τράπεζα ζητήθηκε μείωση της παρουσίας της στο εξωτερικό κατά 75%.
Είναι γεγονός ότι η επίσκεψη Κούπμαν και οι συζητήσεις με την πολιτική ηγεσία, τις αρχές (ΤΧΣ και ΤτΕ) και τις διοικήσεις των τραπεζών, οδήγησε σε αναθεώρηση της αρχικής απαίτησης. Έτσι, αν και τύποις παραμένει ενεργή η δέσμευση των τραπεζών περί μείωσης της παρουσίας τους με τους προαναφερθέντες όρους, ελήφθη απόφαση για υιοθέτηση λύσεων (όπως ολική πώληση βασικών non core business assets εντός του 2014), ώστε να «χρυσωθεί το χάπι».
Αυτή η πίστωση χρόνου υπέρ των τραπεζών αντικατοπτρίζεται σαφώς στο σχέδιο «αποβαλκανιοποίησης» στο οποίο οι τράπεζες υποχρεούνται να υπακούσουν, αλλά και στην γενικότερη μείωση της δραστηριότητά τους στην Νοτιοανατολική Ευρώπη (π.χ. μία συστημική τράπεζα υποχρεώθηκε σε υποχώρηση της έκθεσής της κατά 38%). Και πάλι, ο κ. Κούπμαν υπήρξε υπέρ το δέον ανεκτικός, δεχόμενος ποικίλα χρονοδιαγράμματα και «συνταγές» αρκετά ηπιότερες από αυτές που αρχικά είχαν συμφωνηθεί.
Πάντως, σε κάθε περίπτωση, οι οριστικές κατευθύνσεις για μείωση της παρουσίας των τραπεζών στο εξωτερικό θα δοθούν μετά την κατάθεση από το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας του σχεδίου στρατηγικής εξόδου από την Νοτιοανατολική Ευρώπη -πράγμα που σημαίνει ότι είναι πολύ πιθανόν ο κ. Κούπμαν να επανέλθει στην Αθήνα.
Κλείνουν οι «στρόφιγγες» των δανείων
Τα πλάνα αναδιάρθρωσης των τραπεζών προβλέπουν για το ερχόμενο έτος πωλήσεις non core business assets, αρνητική πιστωτική επέκταση, πτώση επιτοκίων καταθέσεων και χορηγήσεων, και μείωση δικτύου και προσωπικού.
Ο κ. Κούπμαν δήλωσε την ικανοποίησή του για τις ενέργειες, που αποσκοπούν στην εσωτερική δημιουργία κεφαλαίου (συνέργειες από μείωση σε κόστη λειτουργίας και cost of funding), την συμμόρφωση με τους κανόνες της ΕΚΤ για την άντληση ρευστότητας αλλά και για τα χρονοδιαγράμματα πωλήσεων non core business assets.
Τα πλάνα αναδιάρθρωσης προβλέπουν περαιτέρω υποχώρηση των επιτοκίων προθεσμιακών καταθέσεων και σταδιακή μεταφορά του οφέλους από τη μείωση του κόστους χρηματοδότησης και στα επιτόκια χορηγήσεων. Με τα επιτόκια χορηγήσεων να παραμένουν σε υψηλά επίπεδα και το 2014 λόγω του ρίσκου χώρας, η ζήτηση για δάνεια θα παραμείνει χαμηλή εκτιμούν οι τραπεζίτες.
Τα πλάνα αναδιάρθρωσης προβλέπουν, ανάλογα με το δείκτη χορηγήσεων προς καταθέσεις που διαθέτει η κάθε τράπεζα, είτε περαιτέρω νέα μικρή μείωση του υπολοίπου χορηγήσεων, το 2014, είτε σταθεροποίηση μετά από τρεισήμισυ χρόνια αρνητικής πιστωτικής επέκτασης.
Το σφικτό αυτό πλαίσιο νέων χορηγήσεων θα παραμείνει και κατά την ερχόμενη τριετίς (2015 – 2017), ιδιαίτερα για τράπεζες που διαθέτουν δείκτη χορηγήσεων προς καταθέσεις σημαντικά υψηλότερο του 90%. Άλλωστε το νέο οικονομικό μοντέλο προβλέπει χρηματοδότηση της ανάπτυξης από άμεσες ξένες επενδύσεις και χρηματοδότηση επιχειρήσεων για project εξωστρέφειας.
Όσον αφορά την ρευστότητα, τα πλάνα προβλέπουν σταδιακή αύξηση των καταθέσεων, λόγω βελτίωσης των συνθηκών στην ελληνική Οικονομία, και συμμόρφωση προς τους όρους της ΕΚΤ για την άντληση ρευστότητας από το Ευρωσύστημα πριν το τέλος του 2015.
Ήδη Πειραιώς και ΕΤΕ πληρούν το κριτήριο, καθώς δανείζονται από την ΕΚΤ λιγότερο από το 15% του ενεργητικού τους. Με δεδομένο όμως ότι το ενεργητικό τους θα μειωθεί περαιτέρω, η προσπάθεια συμμόρφωσης θα πρέπει να συνεχισθεί.
Μείωση προσωπικού κατά 10%
Ικανοποιημένη είναι η DG Comp και από τις ενέργειες που έχουν ολοκληρώσει ή έχουν δρομολογήσει οι τράπεζες για μείωση του προσωπικού τους.
Σύμφωνα με πληροφορίες, πρώτος άτυπος στόχος είναι η μείωση του εν Ελλάδι προσωπικού των τραπεζών κατά 10% -κίνηση που έχουν ήδη ολοκληρώσει οι Πειραιώς και Alphabank, και δρομολογούν οι Εθνική και Eurobank.
Η Εθνική Τράπεζα μάλιστα, με το πρόγραμμα εθελουσίας 2.000 ατόμων κινείται άνω του στόχου, προκειμένου να έχει την ευχέρεια να προχωρήσει σε μικρές σε αριθμό προσλήψεις ανανεώνοντας το προσωπικό της.
Σημαντική μείωση του προσωπικού, κατά τα επόμενα χρόνια, προβλέπεται και για τα Βαλκάνια, στο πλαίσιο της υποχρέωσης των τραπεζών να μειώσουν την παρουσία τους στο εξωτερικό κατά 38% – 50%.
Η μείωση του προσωπικού στο εξωτερικό θα αποτελέσει και τον βασικό τροφοδότη για την επίτευξη του στόχου μείωσης προσωπικού κατά τουλάχιστον 30% έως και το 2016.
Stress tests για μη εξυπηρετούμενα δάνεια
Οι εκτιμήσεις των πλάνων αναδιάρθρωσης για την πορεία των μη εξυπηρετούμενων δανείων και οι προβλεπόμενες ενέργειες για το σχηματισμό νέων προβλέψεων θα επανεξετασθούν μετά την ολοκλήρωση των stress tests.
Μέχρι τότε η DG Comp έχει σημάνει τον κώδωνα για τους κινδύνους που αντιμετωπίζουν κάποιες τράπεζες από την έκθεσή τους στην Αγορά της Κύπρου, σημειώνοντας ότι ίσως χρειασθεί ο σχηματισμός πρόσθετων προβλέψεων, ανάλογα με τα ευρήματα του ελέγχου της BlackRock.