Μετά από σχεδόν τρείς μήνες διαπραγματεύσεων και χωρίς ακόμη να έχει εξασφαλιστεί η συμφωνία της τρόικας για το θέμα του δημοσιονομικού κενού του 2014 ο ΥΠΟΙΚ Γ. Στουρνάρας – στα πλαίσια των κοινοβουλευτικών περιορισμών – κατέθεσε τον Προϋπολογισμό 2014 στο Κοινοβούλιο στο τέλος της προηγούμενης εβδομάδας, αναφέρει η Eurobank στο 7 ημέρες οικονομία.
Η ψήφιση του αναμένεται στις 7 Δεκεμβρίου 2013. Η κυβέρνηση επιδιώκει συμφωνία με την τρόικα στα ανοικτά θέματα μέσα στον Δεκέμβριο 2013 και σίγουρα πριν ξεκινήσει η Ελληνική Προεδρία της Ευρωπαϊκής Ένωσης τον Ιανουάριο του 2014.
Το καλύτερο σενάριο για συμφωνία περιλαμβάνει συμφωνία πριν από την ψήφιση του Προϋπολογισμού 2014 και επικύρωση της στο Eurogroup της 9ης Δεκεμβρίου 2013 ώστε να αποδεσμευθεί και η χρηματοδότηση του ελληνικού προγράμματος.
Η χρήση της διαδικασίας του συμπληρωματικού προϋπολογισμού ή της αναθεώρησης του Μεσοπρόθεσμου Προγράμματος 2014-17 δεν θα πρέπει να ακολουθηθεί αφού θα επιβαρύνει τα ανοικτά θέματα της διαπραγμάτευσης για την επόμενη περίοδο.
Αυτά περιλαμβάνουν:
1. Τις διαπραγματεύσεις για τα μέτρα ελάφρυνσης του δημοσίου χρέους σύμφωνα με την δέσμευση των εταίρων της Ευρωζώνης στις αποφάσεις του Eurogroup του Νοεμβρίου 2012. Στην συνάντηση της προηγούμενης εβδομάδας μεταξύ του Πρωθυπουργού Α. Σαμαρά και της Γερμανίδας Καγκελαρίου A. Merkel παρουσιάστηκε για πρώτη φορά ένα χρονοδιάγραμμα για τη συγκεκριμένη συμφωνία. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της συνάντησης λοιπόν, συμφωνία για το θέμα της ελάφρυνσης του χρέους αναμένεται μετά τις Ευρωεκλογές του Μαΐου 2014 αλλά ένα γενικό περίγραμμα της λύσης θα παρουσιαστεί νωρίτερα μέσα στον Απρίλιο και μετά την επικύρωση του πρωτογενούς πλεονάσματος από τη Eurostat. Όπως έχουμε επίσης επισημάνει στο παρελθόν δε θεωρούμε ως πιθανή μια άμεση απομείωση του χρέους προς τον επίσημο τομέα (Χώρες Ευρωζώνης, EFSF). Η πιθανή λύση θα περιλαμβάνει την μείωση των επιτοκίων και την επιμήκυνση του χρόνου αποπληρωμής.
2. Την κάλυψη των χρηματοδοτικών κενών για την περίοδο 2014-16. Αυτά τα κενά σύμφωνα με το 2ο Πρόγραμμα Σταθεροποίησης ανέρχονται σε περίπου €11,00 δισ. (€4,50 δισ. για το 2014 και €6,50 δισ. για το 2015). Όπως έχουμε επισημάνει και παλιότερα αναμένουμε επίλυση του συγκεκριμένου ζητήματος σε δύο μέρη. Πρώτα θα καλυφθεί το κενό για το 2014 πιθανών με την παροχή γραμμής ρευστότητας από τον EFSF ή / και με τη χρήση των κεφαλαίων που του ΤΧΣ που δεν χρησιμοποιήθηκαν για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών. Εδώ δεν αποκλείουμε και την πρόσβαση στις αγορές απευθείας σύμφωνα με τη σχετική πρόβλεψη του Προϋπολογισμού 2014. Μια τέτοια κίνηση προϋποθέτει λύση στο πρόβλημα του δημοσιονομικού κενού του 2014 και στην υστέρηση εφαρμογής των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων.
Όσον αφορά την εφαρμογή των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων (τόσο της προαπαιτούμενες για την καταβολή της δόσης του €1,00 δισ. όσο και αυτές που περιλαμβάνονται στην επερχόμενη αναθεώρηση του Προγράμματος (Δεκέμβριος 2013)), δεν αναμένουμε ότι η τρόικα θα κάνει σημαντικές υποχωρήσεις από την ήδη υπάρχουσα συμφωνία.
Αναμένουμε σημαντική συρρίκνωση τoν αμυντικών βιομηχανιών και το ζητούμενο στην παρούσα φάση είναι αν θα προσμετρηθούν οι απολύσεις στο σύνολο των 4000 απολύσεων που σύμφωνα με το πρόγραμμα πρέπει να πραγματοποιηθούν μέχρι το τέλος του 2013. Δεν φαίνεται προς το παρόν αν υπάρχει κάποιο θέμα με την διαθεσιμότητα όσον αφορά το 2013. Παράλληλα έχει ξεκινήσει η διαδικασία για το δεύτερο κύμα διαθεσιμότητας. Θεωρούμε ότι η διαδικασία αναδιάρθρωσης, συγχωνεύσεων και κλεισίματος ανενεργών δημοσίων οργανισμών, ΝΠΙΔ κτλ μόνο προς όφελος της αποτελεσματικότητας του Ελληνικού Δημοσίου (και των σχετικών δαπανών του προϋπολογισμού) μπορεί να λειτουργήσει.
Πέρα από τα παραπάνω, η πιο κρίσιμη μεταρρύθμιση περιλαμβάνει το θέμα της υπό όρους απελευθέρωσης των πλειστηριασμών ακινήτων. Η κυβέρνηση – με δεδομένη την μικρή κοινοβουλευτική πλειοψηφία – αναζητά περιθώρια συμβιβασμών ώστε να διαμορφώσει μια τελική λύση που θα προστατεύει τους κατόχους πρώτης κατοικίας που πραγματικά αδυνατούν να εξυπηρετήσουν τα δάνεια τους από αυτούς που στρατηγικά επιλέγουν να μην το κάνουν ενώ θα μπορούσαν. Η λύση στο συγκεκριμένο πρόβλημα είναι απαραίτητη ώστε να μειωθεί η αβεβαιότητα στην αγορά ακινήτων και στο τραπεζικό σύστημα.
Οι κρίσιμοι παράγοντες για προϋπολογισμό
Οι βασικές μακροοικονομικές προβλέψεις του Προϋπολογισμού 2014 παραμένουν αμετάβλητες σε σχέση με το Προσχέδιο που δημοσιεύθηκε στις αρχές Οκτώβρη 2013. Βέβαια το πρωτογενές ισοζύγιο είναι εμφανώς βελτιωμένο εξαιτίας κυρίως της υπέρ-απόδοσης της φορολογίας για το 2013 αλλά και μέτρων περιορισμού των δαπανών. Ξεκινώντας από τις μακροοικονομικές προβλέψεις, το ΑΕΠ αναμένεται να μειωθεί κατά -4,0% το 2013 και να επανέλθει σε θετικά επίπεδα το 2014 στο 0,6% για πρώτη φορά από το 2007.
Η επιστροφή σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης αποδίδεται κυρίως στην σημαντική βελτίωση των επενδύσεων το 2014 (5,3% το 2014 από -5,9% το 2013) καθώς και στη σημαντική συγκράτηση του ρυθμού μείωσης της κατανάλωσης (-1,6% το 2014 από -6,7% το 2013). Υπενθυμίζουμε εδώ ότι οι προβλέψεις της Διεύθυνσης Οικονομικών Μελετών και Προβλέψεων της Eurobank είναι για μείωση του ΑΕΠ κατά -3,9% το 2013 και αύξηση κατά 0,4% το 2014.
Σύμφωνα με τον Προϋπολογισμό του 2014, για το 2014 αναμένεται πρωτογενές πλεόνασμα της τάξης των €2,95 δισ. ή 1,6% του ΑΕΠ. Η επίτευξη του πλεονάσματος οφείλεται κυρίως:
• Στην υπέρ-απόδοση του πρωτογενούς πλεονάσματος του 2013.
• Στην αναμενόμενη βελτίωση των εσόδων εξαιτίας της καλύτερης φορολογικής συμμόρφωσης (εξαιτίας των μέτρων για την αναβάθμιση του φοροεισπρακτικού και φοροελεγκτικού μηχανισμού) και της αύξησης των επιδόσεων στον τομέα της εισφοροδιαφυγής.
• Στα αναμενόμενα έσοδα από μέτρα που είχαν ήδη συμφωνηθεί στο ΜΠΔΣ2013-16 και θα αρχίσουν να εφαρμόζονται από τον Ιανουάριο του 2014 (κατάργηση αφορολογήτου για ελεύθερους επαγγελματίες, κτλ).
• Στα έσοδα από τους φόρους περιουσίας κυρίως από τον Ενιαίο Φόρο Ιδιοκτησίας Ακινήτων (ΕΦΙΑ)
• Στην ορθολογικοποίηση διαφόρων κατηγοριών των πρωτογενών δαπανών (π.χ. φαρμακευτικές δαπάνες ).
Τέλος, σύμφωνα και με τις προηγούμενες εξαγγελίες της κυβέρνησης, δεν αναμένονται κάποια νέα οριζόντια φορολογικά μέτρα ενώ οι μισθοί και οι συντάξεις στον Προϋπολογισμό 2014 παραμένουν στα €18,4 δισ. το 2014.
Πρωτογενές ισοζύγιο Ιανουαρίου-Οκτωβρίου 2013: παραμένει πλεονασματικό εξαιτίας της αύξησης των φορολογικών εσόδων ακόμη και αν αφαιρέσουμε την επίδραση του προγράμματος SMP και των εκκρεμών επιστροφών φόρων.
Σύμφωνα με τα τελικά στοιχεία της Κεντρικής Κυβέρνησης για την περίοδο Ιανουαρίου – Οκτωβρίου 2013, το ισοζύγιο του κρατικού προϋπολογισμού σε τροποποιημένη ταμειακή βάση ήταν ελλειμματικό κατά €3,0 δισ., μειωμένο σε σχέση με την αντίστοιχη περσινή περίοδο κατά -75,9%. Σε σχέση με τον αντίστοιχο στόχο του Μεσοπρόθεσμου Προγράμματος Δημοσιονομικής Στρατηγικής (ΜΠΔΣ2013-16) το ισοζύγιο του κρατικού προϋπολογισμού ήταν μειωμένο κατά -66,1%. Το πρωτογενές ισοζύγιο της κεντρικής κυβέρνησης για την περίοδο Ιανουαρίου – Οκτωβρίου 2013 ήταν θετικό (πρωτογενές πλεόνασμα) και διαμορφώθηκε στα €2,6 δισ.. Στο εννεάμηνο του 2013 συνεχίζεται η βελτίωση του πρωτογενούς ισοζυγίου τόσο σε ετήσια βάση όσο και σε σχέση με τον αντίστοιχο στόχο του ΜΠΔΣ2013-16. Σημειώστε ότι την αντίστοιχη περίοδο του 2012 το πρωτογενές ισοζύγιο ήταν αρνητικό στα €1,1 δισ. ενώ και ο αντίστοιχος στόχος του ΜΠΔΣ2013-16 ήταν για αρνητικό πρωτογενές ισοζύγιο στα €3,0 δισ.
Σημαντική η βελτίωση του πρωτογενούς ισοζυγίου
Η βελτίωση του πρωτογενούς ισοζυγίου της Κεντρικής Κυβέρνησης για την περίοδο Ιανουαρίου-Οκτωβρίου 2013 είναι αδιαμφισβήτητα σημαντική. Το ζητούμενο από εδώ και πέρα είναι η επίτευξη του πρωτογενούς πλεονάσματος για το σύνολο του 2013. Υπενθυμίζουμε ότι ο στόχος για το πρωτογενές πλεόνασμα της Γενικής Κυβέρνησης για το 2013 είναι €0,3 δισ. ή 0,2% του ΑΕΠ σύμφωνα με το Προσχέδιο Προϋπολογισμού 2014.
Το κρίσιμο σημείο για την επίτευξη του παραπάνω στόχου είναι ο ρυθμός αύξησης των φορολογικών εσόδων μέχρι το τέλος του 2013. Πάντως μέχρι τώρα τα αναλυτικά στοιχεία της Κεντρικής Κυβέρνησης είναι ενθαρρυντικά όσον αφορά τα φορολογικά έσοδα. Δεν είναι τυχαίο ότι η κυβέρνηση στηρίζει μεγάλο μέρος της υπέρ-απόδοσης όσον αφορά το πρωτογενές πλεόνασμα του 2013 στην καλύτερη της αναμενόμενης πορεία των φορολογικών εσόδων. Βέβαια κάτι τέτοιο δεν είναι ανώδυνο. Το φορολογικό βάρος είναι τεράστιο για τους συνήθεις υπόπτους, τους μισθωτούς και τους συνταξιούχους.
Η βελτίωση του πρωτογενούς ισοζυγίου μπορεί να αποδοθεί και σε μια σειρά από άλλους παράγοντες, όπως:
1. Οι αυξημένες εισροές από την Ευρωπαϊκή Ένωση μέσω του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) που όμως, επηρεάζουν λιγότερο το πρωτογενές πλεόνασμα σε σχέση με τους προηγούμενους μήνες.
2. Η συνέχιση της πρακτικής της συγκράτησης συγκεκριμένων πρωτογενών δαπανών κάτω από τους μηνιαίους (σωρευτικούς) στόχους όπως αυτοί ορίζονται στον Προϋπολογισμό 2013.
3. Η συνέχιση της πρακτικής μείωσης των δαπανών του ΠΔΕ.
