Του Δημήτρη Γ. Απόκη*
Στις 12 το μεσημέρι (ώρα Ουάσινγκτον) της Δευτέρας ο Ντόναλντ Τραμπ θα βάλει το χέρι του στη Βίβλο για να ορκιστεί ως ο 47ος πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών. Αυτή θα είναι η δεύτερη θητεία του στον Λευκό Οίκο, έπειτα από ένα διάλειμμα τεσσάρων ετών, όπου μεσολάβησε η καταστροφική διακυβέρνηση Μπάιντεν – Χάρις. Η νέα θητεία του προέδρου Τραμπ μπορεί άνετα να χαρακτηριστεί ο πέμπτος άθλος του Ηρακλή, δηλαδή το καθάρισμα της κόπρου του Αυγεία, όπου ο μυθικός ήρωας υποχρεώθηκε να αναλάβει το δύσκολο έργο να καθαρίσει την κοπριά που είχε συγκεντρωθεί για δεκαετίες στους τεράστιους στάβλους του βασιλιά της Ηλιδος Αυγεία.
Αυτό ακριβώς είναι το εξαιρετικά δύσκολο έργο που αναλαμβάνουν ο Ντόναλντ Τραμπ, ο αντιπρόεδρός του Τζέι Ντι Βανς, αλλά και τα βαριά ονόματα της κυβερνητικής του ομάδας, ανάμεσά τους και ο πλουσιότερος άνθρωπος του πλανήτη Ιλον Μασκ.
Το πόσο μεγάλη και βαθιά ριζωμένη είναι η κόπρος του Αυγεία, που αντιμετωπίζει ο πρόεδρος Τραμπ, είναι πασιφανές από τις έντονες αντιδράσεις του συστήματος και των εκπροσώπων του, που την αποτελούν και τα τελευταία χρόνια έχουν σκεπάσει με αυτή την κοπριά την Αμερική και την Ευρώπη.
Στην Αμερική, στην Ευρώπη, αλλά και εδώ στην Ελλάδα οι εκπρόσωποι αυτής της κοπριάς, καλοζωισμένοι για πάρα πολλά χρόνια, στο λαρδί της διαφθοράς και της φίμωσης της δημοκρατίας, αφού έχασαν συντριπτικά στην κάλπη και συνεχίζουν να χάνουν στην κοινή γνώμη, ουρλιάζουν και ξερνούν χολή εναντίον του προέδρου Τραμπ, αλλά και του Ιλον Μασκ, αποκαλώντας τους ακροδεξιούς που παρεμβαίνουν στις δημοκρατικές διαδικασίες άλλων χωρών. Μάλιστα, εδώ στην Ελλάδα κάτι ξεπεσμένες, αυτάρεσκες πένες, που κανείς δεν τους δίνει σημασία, γράφουν για παράξενους και νούμερα, αναφερόμενοι σε δύο προσωπικότητες που, αν μη τι άλλο, έχουν καταφέρει κάτι στη ζωή τους, με τις ικανότητες και τον κόπο τους και σίγουρα δεν έχουν περάσει τη ζωή τους κρατικοδίαιτοι, γλείφοντας στα σαλόνια την εκάστοτε εξουσία.
Τα γεγονότα μιλούν από μόνα τους. Ο Τραμπ, αρέσει δεν αρέσει στα σαλόνια των διεφθαρμένων ελίτ του δυτικού κόσμου, έχοντας κερδίσει, δημοκρατικά, μια συντριπτική λαϊκή εντολή, είναι μία από εκείνες τις προσωπικότητες στην Ιστορία που εμφανίζεται κατά καιρούς για να σηματοδοτήσει το τέλος μιας εποχής και να την αναγκάσει να εγκαταλείψει το τέλμα, το οποίο τη χαρακτηρίζει.
Οταν ένας άνθρωπος καταστρέφει τους πιο συνηθισμένους μύθους της πολιτικής ανάλυσης, τότε πρέπει να θεωρηθεί μια σημαντική προσωπικότητα στην Ιστορία. Ο Τραμπ έσπασε κάθε ψήγμα πολιτικής σοφίας.
Απέδειξε ότι οι πολίτες ενδιαφέρονται πολύ περισσότερο για τα απτά αγαθά της εξωτερικής πολιτικής, της μετανάστευσης και της οικονομίας. Απέδειξε ότι η ελευθερία και η δημοκρατία δεν χρειάζεται να είναι παράλληλες ή ακόμα και συμβατές. Στους ανθρώπους αρέσει η τεχνοκρατία ή ακόμα και η αριστοκρατία που είναι ικανή να φροντίζει για τις βασικές ανησυχίες τους. Μια καλή ζωή, καλές δουλειές, ασφαλή σύνορα και όχι πολέμους.
Υποστηρίζοντας μια αντίθετη παράδοξη και ακραία πολιτική, που βρίσκεται απέναντι σε όλα αυτά, η δύναμη των κυρίαρχων μέσων ενημέρωσης και της ακαδημαϊκής κοινότητας έχει σχεδόν καταστραφεί στα μάτια της πλειονότητας των πολιτών.
Βέβαια, για όλους εκείνους που είναι υπεραισιόδοξοι και εφησυχασμένοι, θα ήθελα να τους υπενθυμίσω ότι ο Τραμπ κέρδισε και το 2016. Ωστόσο, δεν άλλαξαν πολλά. Η απειρία του στο πολιτικό παιχνίδι της Ουάσινγκτον και στη σκακιέρα της διεθνούς πολιτικής έδωσε τη δυνατότητα στην κόπρο του Αυγεία να υποσκάψει κάθε πιθανότητα επιτυχίας του.
Αυτή τη φορά ο πρόεδρος Τραμπ φαίνεται να ακολουθεί μια πιο λεπτή προσέγγιση. Χρησιμοποιεί και τα δύο άκρα του φάσματος συμπεριφοράς. Από τη μία πλευρά, εκφράζει τις ελπίδες του για το μέλλον χωρίς πιέσεις σε άλλους. Από την άλλη πλευρά, παίζει σκληρό παιχνίδι με τις προσδοκίες του. Και φαίνεται να υιοθετεί μια στρατηγική προσέγγιση σε οποιαδήποτε στάση χρησιμοποιεί.
Ο πρόεδρος Τραμπ υιοθετεί μια σκληροπυρηνική προσέγγιση στις εσωτερικές καταχρήσεις και στον τρόπο αντιμετώπισής τους. Ενα καλό παράδειγμα σε αυτό το μέτωπο είναι η τοποθέτηση του Τομ Χόμαν ως τσάρου των συνόρων. Πολλές αναλύσεις επιμένουν ότι ο Χόμαν δεν έχει τη δύναμη να προχωρήσει σε απελάσεις λαθρομεταναστών. Τεχνικά αυτό μπορεί να είναι αλήθεια. Μόνο που αυτή τη φορά θα έχει τις πλάτες και όχι την αντίδραση του προέδρου και του υπουργείου Δικαιοσύνης.
Την ίδια στιγμή ο πρόεδρος Τραμπ τροποποίησε το αίτημά του για ένα «μεγάλο όμορφο νομοσχέδιο» που θα περάσει από το Κογκρέσο και θα περιλαμβάνει την πολιτική για το Μεταναστευτικό-προστασία συνόρων και τις φοροαπαλλαγές. Μετά την αρχική του πρόταση, είπε ότι θα δεχόταν ένα ή δύο νομοσχέδια.
Μόλις συναντήθηκε με γερουσιαστές του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος τους ενημέρωσε ότι η προτίμησή του ήταν για ένα νομοσχέδιο, αλλά δεν μίλησε για αρνητικές συνέπειες εάν ψηφίσουν δύο νομοσχέδια, αφού έτσι και αλλιώς η δουλειά θα γίνει.
Οι προθέσεις του στην εξωτερική πολιτική φαίνεται να είναι πιο σκληροπυρηνικές. Προειδοποίησε τη Χαμάς για την απελευθέρωση των ομήρων στο Ισραήλ και ως φαίνεται θα υπάρξει συμφωνία για την απελευθέρωσή τους.
Εχει, επίσης, δείξει προθυμία να ακούσει τους έμπιστους συμβούλους του, τροποποιώντας τις θέσεις του, όταν είναι χρήσιμο. Παράδειγμα, η θέση του για την Ουκρανία. Χαλάρωσε πρόσφατα τις 24ωρες φιλοδοξίες του για άμεση επίλυση, λέγοντας ότι ελπίζει να επιλυθεί η σύγκρουση εντός έξι μηνών. Ο Κιθ Κέλογκ, ο διορισμένος ειδικός απεσταλμένος του για τον πόλεμο στην Ουκρανία, έθεσε ξεχωριστά τον στόχο των 100 ημερών. Είναι σαφές ότι ο πρόεδρος Τραμπ τον ακούει προσεκτικά.
Οσον αφορά τις διαπραγματεύσεις με τη Γροιλανδία και τη διώρυγα του Παναμά, προχωρούν με ορισμένους ενδιαφέροντες τρόπους. Ο Τραμπ περιγράφεται ως ηγέτης που σχεδιάζει να καταλάβει τη διώρυγα του Παναμά. Μόνο που ουσιαστικά δεν έχει πει αυτό.
Τουλάχιστον ρητορικά, ο πρόεδρος Τραμπ έχει υποσχεθεί ότι, εάν ο Παναμάς δεν υποχωρήσει στις απαιτήσεις να μειώσει το κόστος αποστολής για τα αμερικανικά φορτία, θα απαιτήσει να επιστραφεί η διώρυγα του Παναμά στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής πλήρως. Περιλαμβάνεται μια σημαντική προϋπόθεση: Εάν ο Παναμάς μειώσει τα έξοδα αποστολής των ΗΠΑ, μπορούν να διατηρήσουν τη διώρυγα.
Οταν πρότεινε την κατάληψη της Γροιλανδίας, ακόμα και ενδεχομένως με χρήση στρατιωτικής δύναμης, η Γροιλανδία αρχικά αρνήθηκε. Ο πρόεδρος Τραμπ έχει θέσει ως στόχο τη Γροιλανδία από την πρώτη θητεία του και τον περασμένο μήνα δήλωσε στους δημοσιογράφους ότι ο έλεγχος του τεράστιου νησιού της Αρκτικής από την Αμερική ήταν μια αναγκαιότητα για την οικονομική ασφάλεια της Αμερικής, εν μέρει λόγω της στρατηγικής της θέσης και του πλούτου των φυσικών πόρων. Υποσχέθηκε να επιβάλει δασμούς στη Δανία σε πολύ υψηλό επίπεδο, εκτός εάν εγκαταλείψει τον έλεγχο της περιοχής.
Εν τω μεταξύ, ο πρωθυπουργός της Γροιλανδίας, όταν ρωτήθηκε εάν έχει μιλήσει με τον πρόεδρο Τραμπ, είπε όχι, αλλά δήλωσε έτοιμος να μιλήσει μαζί του. Οπως είπε, είναι και οι δύο έτοιμοι να μιλήσουν, να ενισχύσουν και να επεκτείνουν τον διάλογο για το θέμα.
Μιλάμε, πλέον, για έναν νέο Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος βασίζεται στις επιχειρηματικές του δεξιότητες και στις δεξιότητές του στις διαπροσωπικές σχέσεις. Είναι σταθερός όταν το απαιτεί η κατάσταση και είναι ευέλικτος όταν είναι απαραίτητο. Και έχει, επίσης, έξυπνους, έμπειρους και αξιόπιστους ανθρώπους στους οποίους μπορεί να βασιστεί.
Ο Ντόναλντ Τραμπ, πέρα από την ισχυρή λαϊκή εντολή που έχει λάβει, έχει εξελιχθεί σε έναν κορυφαίο πολιτικό και έναν σεβαστό παγκόσμιο ηγέτη. Αυτό έχει τρομοκρατήσει τους εκπροσώπους της κόπρου του Αυγεία.
Οπως είχε πει ο αείμνηστος πρόεδρος Τζον Κένεντι, «η αλλαγή είναι ο νόμος της ζωής και εκείνοι που κοιτάζουν μόνο το παρελθόν ή το παρόν είναι βέβαιο ότι θα χάσουν το μέλλον».
*Διεθνολόγος, με ειδίκευση στην αμερικανική εξωτερική πολιτική, γεωπολιτική και διεθνή οικονομία. Απόφοιτος των πανεπιστημίων The American University, School of International Service και The Johns Hopkins University, The Paul H. Nitze, School of Advanced International Studies της Ουάσινγκτον. Είναι μέλος του The International Institute for Strategic Studies, του Λονδίνου. Ως δημοσιογράφος υπήρξε επί σειρά ετών διαπιστευμένος ανταποκριτής στον Λευκό Οίκο, στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ και το αμερικανικό Πεντάγωνο
ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ (ΦΥΛΛΟ 17/1/2025)