Ο Ηλίας Βενέζης (1904 – 1973), ο μεγάλος Έλληνας συγγραφέας που, ανάμεσα σε όλα τα δημιουργήματά του, έγραψε και το «Χρονικόν της Τραπέζης της Ελλάδος», στην οποία και εργάστηκε από το 1930 ως το 1957, ζωντανεύει μέσα από τη ζωή και το έργο του, στην εκδήλωση που διοργανώνει προς τιμήν του η Τράπεζα της Ελλάδος.
Στην εκδήλωση, που θα πραγματοποιηθεί παρουσία του Προέδρου της Δημοκρατίας, κ. Κάρολου Παπούλια, σήμερα, Δευτέρα 7 Απριλίου, στις 6 το απόγευμα, θα απευθύνει χαιρετισμό ο διοικητής Γεώργιος Προβόπουλος και θα μιλήσουν οι συγγραφείς Τάκης Θεοδωρόπουλος και Τάκης Χατζηαναγνώστου, καθώς και η κόρη του Ηλία Βενέζη, Άννα Βενέζη Κοσμετάτου, στην οποία ο διοικητής θα δωρίσει ένα ειδικό αντίτυπο του «Χρονικού της Τραπέζης της Ελλάδος».
Διηγήματα του συγγραφέα θα διαβάσει ο ηθοποιός Χρήστος Λούλης, ενώ συντονιστής της εκδήλωσης θα είναι ο δημοσιογράφος Νίκος Βατόπουλος.
Αναμνηστικό τεύχος με κείμενα και ανέκδοτες επιστολές
Το Κέντρο Πολιτισμού, Έρευνας και Τεκμηρίωσης της Τράπεζας της Ελλάδος, που δημιουργήθηκε την άνοιξη του 2013, με πρωτοβουλία του διοικητή κ. Γεωργίου Προβόπουλου και στόχο τη συνένωση, υπό ένα ενιαίο σχήμα, όλων των δραστηριοτήτων της Τράπεζας στον τομέα του πολιτισμού για την πιο εύρυθμη λειτουργία τους και τον καλύτερο συντονισμό των δράσεων, συμμετέχει με τον δικό του τρόπο σε αυτό το αφιέρωμα.
Με αφορμή την εκδήλωση, εξέδωσε αναμνηστικό τεύχος του «Κύκλου» (του περιοδικού των εργαζομένων), με κείμενα του Ηλία Βενέζη από την εποχή που αρθρογραφούσε για το περιοδικό. Πρόκειται για οδοιπορικά και χρονογραφήματα, πολλά από τα οποία αφηγούνται περιστατικά στην Τράπεζα, μάρτυρας των οποίων υπήρξε ο ίδιος.
Επίσης, δημοσιεύονται ανέκδοτες επιστολές του με τους διοικητές Εμμ. Τσουδερό και Κ. Βαρβαρέσο σχετικά με την έκδοση του «Χρονικού της Τραπέζης της Ελλάδος».
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν δύο άλλες επιστολές, με αφορμή τη σύλληψη και φυλάκιση του Βενέζη, το 1943, από τις γερμανικές δυνάμεις Κατοχής, επειδή είχε μιλήσει για ελευθερία σε συγκέντρωση εργαζομένων της Τράπεζας, μέσα στο Κεντρικό Κτήριο, την επέτειο της 28ης Οκτωβρίου.
Η πρώτη επιστολή είναι η έκκληση προς τη γερμανική Kommandatur πνευματικών προσώπων (ανάμεσά τους οι Άγγελος Σικελιανός, Στρατής Μυριβήλης, Γιώργος Θεοτοκάς, Σπύρος Μελάς, Ιωάννης Κακριδής, Ιωάννης Θεοδωρακόπουλος, Μανόλης Τριανταφυλλίδης) για την απελευθέρωση του συγγραφέα. Η δεύτερη είναι μια συγκινητική επιστολή του ίδιου του Βενέζη προς τη σύζυγό του, ενόσω ήταν κρατούμενος στο Μπλοκ C των Φυλακών Αβέρωφ. Αυτή του η εμπειρία ήταν, που τον ενέπνευσε για τη συγγραφή του θεατρικού του έργου, «Μπλοκ C».
Υπό διωγμό και αιχμαλωσία
Ο Ηλίας Μέλλος, όπως ήταν το πραγματικό του όνομα, χρησιμοποιούσε το λογοτεχνικό ψευδώνυμο Ηλίας Βενέζης. Συγγραφέας της «Αιολικής Γης», της «Γαλήνης» και του «Αιγαίου», το 1995, συνέγραψε το «Χρονικόν της Τραπέζης της Ελλάδος», μια εξιστόρηση της πρώτης 25ετίας της Τράπεζας.
Γεννημένος στο Αϊβαλί της Μικράς Ασίας (στις 4 Μαρτίου 1904, σύμφωνα με αυτοβιογραφικό του σημείωμα), ο Ηλίας Βενέζης έζησε εκεί τα πρώτα χρόνια της ζωής του, μέχρι τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, το 1914, όταν και εγκαταστάθηκε με τη μητέρα και τα αδέρφια του στη Μυτιλήνη, μέχρι το 1919. Το 1922, η οικογένειά του εγκατέλειψε οριστικά πλέον τη Μικρά Ασία.
Όμως, εκείνος δεν πρόλαβε να επιβιβαστεί στο πλοίο. Αιχμαλωτίστηκε και εστάλη στα εργατικά τάγματα για 14 μήνες, καταγράφοντας αργότερα τις εμπειρίες του στο πρώτο του μυθιστόρημά, το «Νούμερο 31328». Μετά την απελευθέρωσή του, το 1923, επέστρεψε στη Μυτιλήνη, όπου υπήρχε αξιόλογη λογοτεχνική κίνηση, με πρωτεργάτη τον Στρατή Μυριβήλη, ο οποίος τον παρακίνησε να καταγράψει την αιχμαλωσία του.
Εργαζόταν στην Τράπεζα της Ελλάδος, από όπου πήρε μετάθεση και εγκαταστάθηκε μόνιμα στην Αθήνα, το 1932. Εκεί, διώχθηκε για τις πολιτικές του ιδέες από τον νόμο του «Ιδιωνύμου» της δικτατορίας του Μεταξά και, κατά τη διάρκεια της Κατοχής, συνελήφθη με την κατηγορία ότι σε συγκέντρωση του προσωπικού της Τράπεζας είχε μιλήσει για ελευθερία, και κλείστηκε στις φυλακές Αβέρωφ. Η εκτέλεσή του απετράπη έπειτα από αντιδράσεις του πνευματικού κόσμου.
Μετά τον πόλεμο, διαδραμάτισε ενεργό ρόλο στην πνευματική ζωή της χώρας, αναλαμβάνοντας επίσημες θέσεις, και το έργο του γνώρισε πολύ μεγάλη επιτυχία στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Τα μυθιστορήματα και τα διηγήματά του αντανακλούν τις φρικτές εμπειρίες του, πριν και μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή. Τα τρία τελευταία χρόνια της ζωής του, υπέφερε από σοβαρό πρόβλημα υγείας. Έφυγε από τη ζωή στις 3 Αυγούστου 1973, από καρκίνο του λάρυγγα, και τάφηκε στη Μήθυμνα της Λέσβου.
Πληροφορίες
Τράπεζα της Ελλάδος – Κεντρικό Κτήριο: Ελ. Βενιζέλου 21 (πρώην Πανεπιστημίου) – Αθήνα, τηλ.: 210 3201111.
